woensdag 12. 01. 2022 REGIO 11
Hoefsmid: een gerespecteerd ambacht
hoefsmeden met hun bedrijfswagen
naar de klant en hebben ze verschillende
maten hoefijzers in voorraad,
zodat zij ‘koud’ kunnen beslaan. Ook
in Castenray woont nog een dergelijke
hoefsmid, evenals een paardentandarts.
Patroonheilige
De patroonheilige van alle smeden
en metaalbewerkers, is Sint Eligius,
ook wel Sint Elooi genoemd. Hij
werd rond 590 geboren in Chaptelat,
iets ten noorden van Limoges in
Frankrijk. Eligius wilde eigenlijk
hoefsmid worden, maar kreeg bij de
muntmeester van Limoges een opleiding
als goudsmid. Hij werd een
bekendheid en verrichtte goede daden,
zoals het inzamelen van geld
voor de armen en het vrijkopen van
slaven.
Dorpssmid Hay van Kuijck overleed
in 1976 op 65jarige
leeftijd in het ziekenhuis
te Venray en werd op het
kerkhof van Castenray begraven.
Daarmee verdween ook het ambacht
van smid uit het dorp.
de hoefsmid veilig hun hoeven kon
bewerken en beslaan. Van Kuijck
had de travalje zelf gebouwd van
dikke ijzeren buizen in plaats van
houten balken, zoals gebruikelijk.
Zo’n originele houten travalje staat
ook in Castenray bij de voormalige
hengstenstallen van Hengstenassociatie
Vooruitgang VenrayHorstSevenum
e.o.
Lange tijd besloeg hoefsmid Lucassen
uit Venray de hengsten van de
associatie. Die werden daarvoor
naar Venray vervoerd. Zo ook Nico
van Melo, de Nederlandse kampioenhengst
van 1939, beschreven in
een eerdere aflevering van Van Nul
tot Nu. De tweede keer dat de vurige
hengst bij Lucassen kwam, sloeg hij
de travalje aan stukken, waarna hij
niet langer welkom was. Stalhouder
Piet Rambags moest daarom zelf
een travalje laten bouwen. Dat gebeurde
in 1952. Na de opheffing van
de associatie verhuisde de hoefstal
naar het Nationaal Veeteelt Museum
in Beers. In 2019 werd het museum
gesloten vanwege een voorgenomen
fusie met het Fries Landbouwmuseum
in Leeuwarden. Stichting
Heemkundig Genootschap Castenray
haalde de travalje in Beers op en
plaatste ze met een informatiebord
bij de voormalige hengstenstallen in
Castenray.
Tegenwoordig komen de meeste
VAN NUL TOT NU
DOOR JAN STRIJBOS
Om kosten te besparen deden
boeren de meeste klusjes op het
erf voor de tijd van de mechanisatie
zelf. Maar specialistisch werk,
zoals het beslaan van paarden,
moesten ze overlaten aan de
vakman. Hoefsmid was een
gerespecteerd ambacht.
Een hoefsmid bewerkt de hoeven
van paarden om de juiste hoefstand
te behouden of bevorderen. Naast
bekappen, randen afsnijden en bijvijlen,
behoort het op maat maken
en bevestigen van ijzers onder de
hoeven tot zijn werkzaamheden. Belangrijkste
doel is het voorkomen
van ernstige slijtage. Vroeger, tot ongeveer
in de tweede helft van de
twintigste eeuw, was het veelal een
bijbaantje van de dorpssmid.
In maart 1934 kwam Lambert van
Kuijck uit Arcen naar Castenray.
Pastoor Verheggen en het gemeenteraadslid
Petje Steeghs wilden zo
veel mogelijk ambachten naar Castenray
halen. In het dorp waren al
een fietsenmaker, een kapper, een
imker, twee bakkers, twee kruideniers,
een naaister, een kleermaker,
vijf cafés, een timmerbedrijf, een
aannemer en nog enkele andere ambachtslieden,
maar een smid ontbrak
nog.
Warm beslag
Lambert van Kuijck had maar één
arm. Hij was ooit bekneld geraakt in
een dorsmachine en daarbij was zijn
arm afgerukt. Omdat hij door zijn
handicap niet al het werk in de smederij
zelf kon doen, stelde Lambert
zijn zoon Hay aan als dorpssmid. In
zijn smederij werden paarden
‘warm’ beslagen. Dat wil zeggen dat
de hoefijzers in het met een grote
blaasbalg witgloeiend gestookte kolenvuur
werden verhit, zodat ze aangepast
konden worden aan de vorm
van de hoeven. Bij ‘koud beslaan’
kon alleen de vorm iets worden aangepast,
waardoor het hoefijzer minder
goed passend kon worden gemaakt.
De paarden die beslagen moesten
worden, werden bij Van Kuijck vastgezet
in een travalje, ook wel hoefstal
of noodstal genoemd, die buiten
bij de smederij stond. Paarden konden
hierin worden vastgezet, zodat
Het gezin
van Lambert
van Kuijck in
1927, zoon
Hay staat
tweede van
rechts.
Beneden:
hoefsmid
Lucassen uit
Venray in
1953 bezig
met het
beslaan van
Nico van
Melo.
FOTO'S
STICHTING
HEEMKUNDIG
GENOOTSCHAP
CASTENRAY
KRONENBERG/EVERTSOORD
All you need is carnaval:
actie Kroeënekraan en
Pieëlhaas als opsteker
Onder het motto ‘All you need is carnaval’
wil de Kroeënekraan en
Pieëlhaas inwoners van Kronenberg
en Evertsoord in deze coronatijd
een hart onder de riem steken.
Dat is de gedachte achter de hartjesballonnen
die in de afgelopen tijd
op veel plekken in beide dorpen zijn
opgehangen. De carnavalsvereniging
roept op om mensen die een bedankje
verdienen of het moeilijk
hebben aan te melden voor een opsteker.
Opgave is nog mogelijk tot 17 januari via
info@kroenekraanpielhaas.nl.
AIJEN
Jubileumtentoonstelling
Galerie Pictura verlengd
Galerie Pictura in Aijen heeft de jubileumexpositie
eind februari.
Acht kunstenaars tonen sinds 14 november
hun werk in de kunstgalerie,
die 25 jaar bestaat. De exposanten
zijn Hermien Buytendijk,
Janneke Bruines, Liseth Visser,
Mark van Crombrugge, Paul Wieggers
en Romee Kanis, Gerard Huysman
en Brita Seifert.
Vanwege de lockdown is de galerie al een
maand gesloten. De kunstwerken zijn wel
online te bekijken op www.galeriepictura.nl.
WELLERLOOI
Kuluut zet weer in op
online alternatieven
De Kuluut uit Wellerlooi viert ook
dit jaar carnaval zonder prinselijk
trio en zet in op online alternatieven.
Zo zal het aftreden van prins
Sjoerd en zijn adjudanten Pim en
Peter en het jeugdtrio op 22 januari
digitaal plaatsvinden. De carnavalsvereniging
nog te veel risico’s kleven aan
het organiseren van activiteiten.
GEIJSTEREN
geprolongeerd tot
vindt dat er momenteel
Keieschieters gaan ook
dit jaar digitaal knallen
De Keieschieters uit Geijsteren komen
opnieuw met een digitale variant
op de jaarlijkse knalavonden.
Deze wordt uitgezonden op zaterdag
5 februari. Dit houdt in dat het
Ald Wieverbal een week opschuift
naar 12 februari.
Als het volgens de dan geldende regels
mogelijk is, wil de carnavalsvereniging
op zondag 6 februari haar
nieuwe hoogheden presenteren.
Deelnemers kunnen voor de knalavond
een filmpje maken van hun
act en dit tot 30 januari insturen.
RECHTGEZET
Bij het artikel ‘Kroniek van (g)een
doorsnee gezin’ op de voorpagina
van VIA HorstVenray
van vorige
week is per ongeluk de verkeerde fotograaf
genoemd. De foto van André
Houwen bij de oude kastanjeboom
is gemaakt door Susan Jilisen.
blijft zij in een zelf gegraven ondergronds
hol, zo diep mogelijk. ‘s
Avonds komt ze tevoorschijn en is
ze veelal actief. Natuurlijk zijn er uitzonderingen,
maar wees niet teleurgesteld
als ze overdag niet zichtbaar
is.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„Aafke heeft een hamsterwaardige
huisvesting nodig, hoe groter hoe
beter. Hoe klein deze diertjes er ook
uit zien, ze hebben veel ruimte nodig
met veel verrijking. Pas wel op met
te veel hoogteverschillen, ze zien
slecht in de diepte. Ze graven het
liefste hun hol tot 50 centimeter
diepte. Wanneer hamsters hun natuurlijk
graafgedrag niet kunnen
vertonen, is de kans op afwijkend gedrag
erg groot. Denk hierbij aan de
hamsters die aan de tralies blijven
knagen.”
DIER VAN DE WEEK
week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat goudagouti Aafke, een kleurige
Syrische goudhamster.
Wat zijn haar leukste kenmerken?
„Aafke is een ontzettend leuke, komische
en nieuwsgierige hamster.
Ze is een genot naar te kijken. Ze is
gek op verse groenten en fruit.”
Wat is haar favoriete bezigheid?
„Ze is erg geïnteresseerd in mensen
en andere huisdieren. Ze daagt de
kat uit en is niet onder de indruk.
Verder is Aafke ontzettend tam en
laat zich makkelijk oppakken.”
Heeft zij minpuntjes?
„De goudhamster is een solitair levend
schemerdier. Overdag verElke
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier? Neem dan contact op met
Dierenopvang Op de Smakterheide, tel. 0478639062
of via info@smakterheide.nl.