woensdag 16. 02. 2022 REGIO 11
Het sacrament der stervenden (1)
Na de serie over trouwen in
vroeger tijden start Jan Strijbos
deze week een nieuwe reeks over
gebruiken rond het overlijden. De
eerste aflevering gaat over het
bedienen van een zieke.
Bij het binnenkomen van de pastoor
zaten alle familieleden en naaste buren
geknield rond het bed. Tijdens
het afnemen van de biecht lieten ze
de priester even alleen met de stervende
om vervolgens terug te keren
voor het toedienen van het H. Oliesel.
De buurvrouw hielp daarbij.
Met de heilige olie zalfde de pastoor
de oogleden, oren, neus, lippen, handen
en voeten van de stervende. Telkens
zei hij daarbij: ‘Door deze heilige
zalving en Zijn liefdevolle barmhartigheid
vergeve de Heer u al wat
gij met uw ogen (oren, neus, enz.)
misdaan hebt’. Hierna kreeg de zieke
nog de H. Communie toegediend,
voor zover dat nog mogelijk was.
Een stervende heette ‘ten volle bediend’
na te hebben gebiecht, de H.
Communie te hebben ontvangen,
gezalfd te zijn met de H. Olie en de
Pauselijke Zegen met volle aflaat te
hebben ontvangen. Wanneer iemand
zo voorbereid was op de dood,
sprak men van een zalig sterven.
Na afloop werd er gevraagd of de
stervende nog een laatste wens had.
Deze moest later ingewilligd worden,
anders zou de ziel geen rust
vinden.
lantaarn met een brandende kaars
en een bel. Het bellen gebeurde met
korte tussenpozen. Daarachter liep
de pastoor in een zwarte toog met
daarover de superplie en met zijn
stola om. De stola behoort tot de paramenten
(priester
en altaartooi
van linnen of zijden stoffen in de liturgische
kleuren) en is voor een
priester wat de ambtsketen voor
een burgemeester is.
De pastoor had in een zilveren hostiedoosje
een gewijde hostie en
droeg de heilige olie bij zich. Bij de
woningen waar Ons Heer voorbij
kwam, stond een brandende kaars
voor het raam staan en knielden de
bewoners in de deuropening om te
bidden voor de stervende. Voorbijgangers
op straat knielden, sloegen
een kruisteken en prevelden een gebed.
Mensen met een fiets, rijtuig of
paardenwagen
hielden halt en deden
hetzelfde. Automobilisten stopten
en bleven biddend achter het
stuur zitten, totdat de pastoor was
gepasseerd. De misdienaar belde
telkens, wanneer hij mensen zag.
Watten
Thuis was intussen alles voorbereid,
meestal door de buurvrouw.
Voor de pastoor had ze een bakje
water neergezet met een witte
handdoek, waarmee hij na afloop
zijn handen kon afdrogen. Plukjes
watten lagen klaar om de olie er af te
wrijven. Op het tafeltje stond een
kruisbeeld tussen twee brandende
bedieningskaarsen, een bakje met
wijwater en een palmtakje dat op
Palmzondag was uitgedeeld. Ook lagen
er enkele dubbeltjes of kwartjes
voor de misdienaar of de koster.
VAN NUL TOT NU
DOOR JAN STRIJBOS
In 2008 organiseerde Stichting
Heemkundig Genootschap Castenray
bij gelegenheid van het Jaar van
het Religieus Erfgoed en 75 Jaar Parochie
Castenray de expositie Geloofsbeleving
in Beeld. Tal van foto’s,
devotionalia, beelden en de maquette
van de Castenrayse kerk werden
in het gemeenschapshuis tentoongesteld.
Voor de expositie, die ook bezocht
werd door bisschop Frans Wiertz
en de Venrayse deken Harrie
Smeets, hadden inwoners van het
dorp allerlei religieuze voorwerpen
in bruikleen gegeven die vroeger
vrijwel elk katholiek gezin in huis
had. In de woonkamer stond een
stolp met daaronder een beeld van
het kind Jezus. Aan de muur hing
een ingelijste afbeelding van het
Laatste Avondmaal en een beeldje
van Gerardus Majella op een houten
sokkel mocht ook niet ontbreken.
Op de slaapkamer hing meestal een
koperen kruisbeeld, geflankeerd
door een koperen reliëf op hout van
het hoofd van Maria en aan de andere
kant van de met doornen gekroonde
Christus.
Na afloop van de expositie kreeg de
heemkundestichting onder meer
een aantal bedieningskruisen geschonken.
Dit kruis hadden veel
mensen in huis voor het geval iemand
bediend moest worden.
Oliesel
Als iemand ernstig ziek was, werd
er een dokter bijgehaald. Rond 1900
moest je daarvoor per fiets of rijtuig
naar Horst of Venray. Was de zieke
in levensgevaar, dan waarschuwde
een van de dònste naobere de pastoor
en haalde een buurman het H.Oliekruis
op in de kerk.
Een stervende kreeg het sacrament
van het H. Oliesel, in de volksmond:
hij werd ‘bediend’. De naaste buur
waarschuwde de koster en meestal
zorgde die dat er een misdienaar
kwam. Die liep, gekleed in zwarte
toog en superplie, voorop met een
De Castenrayse smid Hay van Kuijck, vlak voor zijn overlijden in 1976. Hij werd voor zijn dood bediend.
Beneden: vrijwel ieder katholiek gezin had een bedieningskruis in huis. FOTO'S HEEMKUNDE CASTENRAY
HORST
Science symposium
in Dendron College
VEULEN
Lieke I jeugdprinses
bij Ut Dartele Veulen
Lieke Spreeuwenberg is de nieuwe
jeugdprinses van Ut Dartele Veulen.
Ze vormt samen met vorstin
Amie Poels en nar Emke Classens
het jeugdtrio van de carnavalsvereniging
weekend werd gepresenteerd in
jeugdhonk De Hoefslag.
FFOTTO UTT DARRTTEELLEE VVEEULLEEN
HORST
uit Veulen, dat afgelopen
Steunpunt Mantelzorg
start activiteiten op
Het Steunpunt Mantelzorg in Horst
aan de Maas is weer gestart met het
aanbieden van activiteiten voor
mantelzorgers uit de gemeente.
Maandag krijgen ze in een online
workshop tips om te voorkomen dat
er teveel op hun bord(je) komt.
Daags erna geeft Marij Smedts van
Centrum Indicatie Zorg (CIZ) uitleg
over de Wet Langdurige Zorg.
Tevens zijn er elke maand wandelingen
door de Kasteelse Bossen en
in de omgeving van Venray.
Meer info bij Anja Damhuis via 0636164919
of mantelzorghorst@synthese.nl.
Wat is zijn favoriete bezigheid?
„Hij is graag in de buurt van zijn
baas en is ook sociaal met de meeste
andere honden. Hij gaat dominante
honden echter niet uit de weg.”
Heeft hij minpuntjes?
„Bram is niet geschikt voor in een
gezin of midden in een woonwijk. Hij
claimt zijn baas en gaat hier ook vol
voor. Dit maakt dat hij niet alle gezinsleden
zal accepteren en dit ook
duidelijk zal maken door te waarschuwen.
Bram is gereserveerd
naar vreemden.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zoeken voor Bram naar één
baas, die bekend is met kuddebewakers.
Een voorliefde voor deze honden
is een vereiste. Bram is dan zeker
een hele fijne, welopgevoede en
vooral goed luisterende trouwe
hond.”
DIER VAN DE WEEK
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week
Bram, een prachtige kruising
Kuvasz van net 1 jaar oud.
Waarom zit Bram in het asiel?
„Helaas is er vanwege ernstige ziekte
van zijn bazin een nieuwe plek
voor hem gezocht. Zij heeft Bram
met 15 weken uit het buitenland geadopteerd.
Echter bleek hij bij zijn
nieuwe baasjes niet op zijn plek.”
Wat is zijn leukste kenmerk?
„Bram heeft behoefte aan een duidelijke
leider. Als hij dit in je ziet, zal
hij vrijwel direct naar je luisteren en
je beschermen. Dit is meteen ook de
grootste valkuil. Bram voelt aan
wanneer iemand minder zeker is en
zal hier ook zeker gebruik van maken.”
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier? Neem dan contact op met
Dierenopvang Op de Smakterheide, tel. 0478639062
of via info@smakterheide.nl.
Het heelal, kerncentrales en het puberbrein
zijn enkele thema’s die vrijdag
18 februari aan bod komen op
het Science symposium in het Dendron
College in Horst.
De school organiseert deze dag van
de wetenschap elk jaar in samenwerking
met het Raayland College
in Venray. Wetenschapsjournalist
Ans Hekkenberg komt spreken
over het heelal, er vinden liveexperimenten
plaats tijdens Mad Science
en Jan Bekkers geeft een lezing
over kerncentrales. Hij is werkzaam
bij COVRA, het enige bedrijf
in Nederland dat radioactief afval
verwerkt en opslaat. Ontwikkelingspsycholoog
en hersenwetenschapper
Jiska Peper praat de leerlingen
bij over de werking van hun
puberbrein.
VENRAY
Mannenkoor zwaait
dirigent uit met concert
Het Venrays Mannenkoor geeft op
14 mei samen met het Westlands
Mannenkoor een concert in de Venrayse
Schouwburg. Het optreden is
tevens het afscheid van dirigent Anton
Kropivšek, dat tot tweemaal toe
vanwege corona uitgesteld moest
worden. De kaartverkoop start binnenkort.
Op 18 juni neemt het koor
deel aan zangfestival Rotjekoor in
de binnenstad van Rotterdam.