Woensdag 08. 03. 2023 17
REGIO
literaire hoek
Ook Joodse Dini vertrouwde haar verhaal aan papier toe
‘Scheisswetter’, zei de luitenant tegen
zichzelf en hij liep naar ons toe. ‘Aber
hier ist es warm und gemütlich.’ Hij
keek mij aan en wenkte naar de ober.
‘Hallo, wo ist die Musik?’ De ober knikte
en zocht met bevende handen een
plaat uit. ‘Ich weiss es wird einmal ein
Wunder geschehen’, zong Zarah Leander.
Hij luisterde zwijgend naar die
belachelijke muziek. Daarna bestelde
hij een glas likeur en terwijl hij
dronk, keek hij over de rand van zijn
glas naar ons.
Wij deden alsof we het niet merkten.
‘Darf ich den Damen etwas anbieten?’
‘Danke sehr, wir müssen jetzt nach Hause’,
zei Lillie, en we stonden op.
Hij maakte een kleine buiging. ‘Schade,
ich wünsche Ihnen noch einen schönen
Tag.’
Ik heb getwijfeld of ik deze belevenis
aan het papier wil toevertrouwen,
want het zijn tenslotte Duitsers en die
wil ik geen podium geven. De laatste
tijd worden we sowieso overweldigd
door gebeurtenissen die de verontwaardiging
van iedereen wekken. Je
kunt ook niet alles vastleggen. Ik heb
nu hoofdpijn. Dat ga ik niet opschrijven.
Je moet een keuze maken.
Wat ik heb opgeschreven mag je trouwens
pas na mijn dood lezen. Dat vind
ik een romantische gedachte, ze past
bij mij. Misschien ben ik wel een beetje
ijdel. Ze zeggen toch dat je pas vergeten
bent als ze je naam niet meer
noemen?
soldaten binnen. De luitenant sloeg
de druppels van zijn pet. ‘Heb je het
persoonsbewijs bij je?’, vroeg Lillie
ongerust. ‘Thuis’, zei ik.
De biljarters beëindigden hun partij
en de soldaten namen het over.
In de verhalenbundel Wat ons raakt
vertelt Niek Bremen verhalen van
mensen, waaronder de geschiedenis
van het Joodse meisje Dini Wolff, dat
in de oorlogsjaren in de Putstraat in
Sittard heeft gewoond. Het gemeentearchief
en informatie van een getuige
vormen de basis van haar levensverhaal.
Bijgaand het eerste hoofdstuk.
Dagdromerijen
Dag, ik ben Dini Wolff en ik woon in
Sittard, in de Putstraat.
Er zijn een aantal dingen die ik kwijt
wil. Nee, ik kan het beter zo uitdrukken,
er zijn dingen die ik heb opgeschreven,
omdat ze bewaard moeten
blijven en gelezen moeten worden. Ik
wil er niet mee begraven worden en ik
vind dat je alles zoveel mogelijk voltooid
achter je moet laten. Nou ja, je
moet er in ieder geval je best voor
doen. Schrijven is tevens mijn uitlaatklep.
Nu kan ik de tranen laten stromen,
en ik kan mijn boosheid laten
grommen. Daarom voel ik me kwetsbaar,
dat mag je gerust weten.
En ik schrijf ook omdat mijn woorden
warmte afgeven. Ze verzachten het
machteloze gevoel, zoals ik dat ervaar
in een nachtmerrie, waarin iets
groots en donkers op je afkomt en je
niet weet hoe je je moet verweren.
Misschien had ik veel eerder dan in
september 1941 met schrijven moeten
beginnen, in Enschede bijvoorbeeld,
waar ik enkele jaren heb gewoond
en waar ik als onderwijzeres
ben afgestudeerd en goed Nederlands
heb leren spreken. Voor mijn
opstellen kreeg ik zelfs complimenten.
Hier is het een voortdurende strijd
om te onthouden dat Sittard niet het
middelpunt van de aarde is. Iedereen
lijkt van het tegendeel overtuigd. Je
aandacht verslapt, en je bent een van
hen die de achterklap voeden. Dat is
nog niet alles. Na de inval van de Duitsers
zijn we erg voorzichtig geworden.
Ik word verplicht om mijn persoonsbewijs
en het bewijs van aanmelding
bij me te hebben, want ik
loop overal het risico om gecontroleerd
te worden. Daarom heeft mijn
vader me opgedragen om de kortste
weg naar huis te nemen als ik met Lillie
in de stad ben geweest.
Vorige week, op een zondagmiddag,
stonden we voor hotel De Zwaan. Ik
was er al eens geweest toen er een
jazzfestival werd gehouden. We twijfelden.
Een lichte regen gaf de doorslag.
Ik zag bijna niets meer door mijn
bril, die ik gauw afzette. Ik haat die
bril en ik draag hem zo weinig mogelijk.
Het biljart was bezet. We bestelden
een tonic met een schijfje citroen.
Toen de ober de bestelling bracht,
kwamen een Duitse luitenant en twee
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Niek Bremen over Dini
Wolff.,
Diinii Wollffff.. FFoottoo JJooss Wiillmmss ((Arrcchhiieeff Dee Doommiijjnneenn,,
SSiittttaarrdd--Geelleeeenn)),, bbeewweerrkkiinngg PPiieerrrree Allbbeerrtt
DOOR NIEK BREMEN
AUTO
Autotest
Toyota Corolla Cross is het ideale maatje
en T-Mate is weer intelligenter geworden.
Eindoordeel
Toyota heeft met deze Corolla Cross
weer een klein gaatje heeft weten te
vullen op een aangename manier.
Hij is er voor de mensen die een
C-HR een tikje hysterisch vormgegeven
en krap vinden en een RAV4
te groot. Minder sterk is dat hij er
voorlopig maar met één aandrijflijn
is. De Corolla Cross moet het niet alleen
van zijn functionaliteiten hebben,
maar ook van zijn uitstraling.
Voor veel mensen is dat belangrijker
dan zijn werkpaardkwaliteiten, en
daarom is deze Corolla Cross voor
hen het ideale maatje.
SPECIFICATIES
Toyota Corolla Cross
Prijs: € 37.995,--
Topsnelheid: 180 km/h
Acceleratie 0-100 km/h: 7,6 s
Gem. WLTP-verbruik: 1 op 19,6
CO2-emissie: 115 g/km
Brandstofmotor: vier-in-lijn,
1997 cm3
Max. vermogen: 152 pk (112 kW)/
6000 min-1
Max. koppel: 190 Nm/4400 min-1
Elektromotor: 111 pk/206 Nm
Max. systeemvermogen: 197 pk/
145 kW
vrij van de voorstoel. Verder een
paar praktische details: de bekerhouders
zitten goed bereikbaar
hoog in de achterportieren. Die hebben
overigens geen portiervakken
en dat is het gevolg van de beperkt
beschikbare ruimte daar. De achterleuning
kan in twee standen gezet
worden, maar de bank zelf is niet
verschuifbaar. De inhoud van de bagageruimte
met zitplaatsen en hoedenplank
op hun plaats is 428 liter,
bij de RAV4 is dat 152 liter meer.
Deze Corolla Cross-versie heeft de
laatste, vijfde generatie hybrideaandrijflijn
gekregen. De combinatie
van een tweeliter viercilinder
benzinemotor en een elektromotor
levert een systeemvermogen op van
197 pk. De hybridetechniek met een
nieuw lithium-ion batterijpakket
werd niet alleen 14 procent lichter,
maar ook 14 procent efficiënter. Ondanks
het feit dat de aandrijflijn al
decennia echt zuinig en betrouwbaar
is, was die niet ideaal in de omgang.
Wie meer dan gematigd gas
gaf, hoorde steeds die joelende motor
door de krachtsoverbrenging
via de continu variabele transmissie,
die inherent is aan de opzet van
de hybride-aandrijflijn. Dat nu is zeker
verbeterd, maar nog niet helemaal
verdwenen.
Het stuurgevoel is voldoende, niet te
scherp en informatief genoeg. De
Toyota Corolla
Cross. Foto Toyota
carrosseriebeheersing is goed zonder
al te veel bodyroll,
terwijl we het
onderstel vooral als soepel en behoorlijk
comfortabel kwalificeren.
De remmen zijn goed te doseren. De
cockpit is altijd volledig digitaal met
twee displays. De samenstelling van
de menu’s is logischer dan voorheen
en ook de stembediening helpt. De
graphics zijn een stuk scherper en
mooier dan voorheen. Grosso modo
is deze Cross-cockpit een aangename
werkplek, ook door de ruimte in
de cabine, de vorm van de stoelen en
de zitpositie. De bouwkwaliteit, pasvorm
en gebruikte materialen zijn
bovengemiddeld goed. Het aantal
rijassistenten is verder toegenomen
Toyota’s alltime bestseller, de
Corolla, waarvan er wereldwijd
meer dan 50 miljoen verkocht
werden, gaat in deze SUV-tijden
gasgeven met de Cross-variant.
Door Jaco Bijlsma
Je vraagt je bijna af of hij wel bestaansrecht
heeft, want zijn afstand
tot de C-HR en RAV4 is niet heel
groot. Dat niet iedereen de extravagante
lijnen van de C-HR lust, riepen
we al bij zijn introductie. Voor die
mensen is er nu deze wat rustiger
vormgegeven Corolla Cross. Die
biedt ook wat meer ruimte achterin
dan de C-HR. Verwacht geen echte
SUV-kwaliteiten van deze verstoerde
Corolla, maar wel de uitstraling
en wat meer functionaliteit dan een
gewone Corolla, waar hij nauwelijks
op lijkt. Deze Corolla Cross is 4,46
meter lang, 182,5 cm breed, 1,62 meter
hoog en heeft een wielbasis van
264 cm. Wielbasis en zijn platform
zijn gelijk aan de C-HR, maar voor
de rest blijft hij qua maten en gewichten
keurig het midden houden
tussen de C-HR en RAV4.
Zitten achter in de Corolla is aangenamer,
maar qua ruimteaanbod
scoort hij niet meer dan een voldoende.
De achterbank ondersteunt
je bovenbenen nauwelijks als je wat
langer bent en je knieën blijven net
Kijk voor meer autonieuws ook op
» delimburger.nl/economie/auto