REGIO
woensdag 06. 04. 2022 11
VAN NUL TOT NU
DOOR GERARD VAN DE GARDE, GEMEENTEARCHIEF ROERMOND
De geschiedenis van de Sinti in Roermond
In de Kapel in ’t Zand wordt op 8
april, Internationale Sinti
en Romadag,
De Holocaust
Eind 1941 werden de Roermondse
Sinti door de Duitsers overgeplaatst
naar een verzamelkamp in
Eindhoven en naar Den Haag. In
mei 1944 probeerden de nazi’s alle
Sinti en Roma te arresteren. De enigen
die hieraan ontkwamen, waren
onderduikers en een groep mannen
die voor de Duitsers moest werken.
Op 19 mei werden alle arrestanten
via kamp Westerbork naar Auschwitz
gedeporteerd. De meesten
werden daar vergast. Alleen enkele
jonge vrouwen en mannen die naar
werkkampen waren overgebracht,
overleefden. Onder de slachtoffers
was Settela Steinbach uit Buchten,
bekend van een filmopname in Westerbork.
De tentoonstelling ‘Nooit bevrijd!’ vertelt de
geschiedenis van de Sinti in Roermond en
Limburg. De expositie is tot en met 31 juli te
zien in de Kapel in ’t Zand: deels in de dagkapel
(open vanaf 1 mei, wozo
1417
u) en
deels in de processiegang (open dagelijks
819
u). Meer geschiedenis van Roermond
op www.archiefroermond.nl/nl/verhalen.
Sinti en Roma werden vanaf de negentiende
eeuw ‘zigeuners’ genoemd
en daarvóór ‘heidens’. Ze
stonden in veel gebieden bekend als
bedelaars en dieven. Al in 1548 zouden
ze in Roermond ‘schade en verderven
der armen ondersaeten’ (inwoners)
hebben veroorzaakt. Ze leefden
in de marge van de samenleving
en de armoede was groot. Kleine
criminaliteit was één van hun verdienmodellen.
Maar hun slechte reputatie
kwam ook voort uit vooroordelen.
Onbekend maakt onbemind.
Als ze een vaste woonplaats hadden,
was de relatie met de oorspronkelijke
bevolking beter. In het graafschap
SaynWittgenstein
(HochSauerland)
bestonden twee
Zigeunerkoloniën. De politie van het
graafschap werd geleid door Sinti.
Burgerlijk leven
Maar in Roermond werden Sinti en
Roma in diezelfde tijd gestraft met
geseling en brandmerking als ze de
stad binnenkwamen. Niet om wat ze
deden, maar om wie ze waren – wettelijk
racisme. Na een eeuw afwezigheid
verschenen er vanaf 1868 weer
kleine groepen Roma in Nederland:
ketellappers (Kalderasch) uit Hongarije
en berenleiders (Ursari) uit
Bosnië. Ook in Roermond doken ze
vanaf 1871 op. Ze reisden met paardenwagen
en woonden in tenten.
Steevast werden ze door de politie
over de grens gebracht. Maar vanaf
1906 wilde de Duitse overheid de ‘zigeuners’
dwingen tot een burgerlijk
leven met officieel geregistreerde
huwelijken en schoolbezoek. Daardoor
kwamen nieuwe groepen naar
Nederland, zoals paardenhandelaren
(Lovara) uit Hongarije, die later
overstapten op de handel in tweedehands
auto’s. Maar de meeste
nieuwkomers waren Sinti, die al generaties
lang in Duitsland woonden.
Ze waren welvarender dan de eerdere
ketellappers en berenleiders
en mochten door het land trekken
met hun woonwagens, als ze maar
een vast woonwagenkamp als basisadres
hadden. Bijna alle ‘zigeuners’
die tegenwoordig in Limburg en
Brabant leven, zijn Sinti.
Sinti in Roermond
De WestEuropese
Sinti (of Manoesjen)
spreken een andere taal dan
de OostEuropese
Roma. De twee
talen zijn verwant, maar onderling
niet verstaanbaar. Sinti verdienen
hun geld traditioneel in de vermaaksindustrie.
Vroeger als straatmuzikant,
als acrobaat of met kermisattracties,
tegenwoordig vaak
als virtuoze gypsy jazzmusici. Wanneer
de eerste Sinti in Roermond
verschenen, is niet precies bekend.
Op foto’s van begin 20ste eeuw staat
een groepje woonwagens van de familie
BambergerSteinbach
in de
Voogdijstraat. Van 1920 tot 1930 had
de familie MeinhardtGrasmuk
haar standplaats in Maasniel. In
1925 kreeg de familie BambergerSteinbach
een vaste plek op het Gebroek,
aan de grens tussen Maasniel
en Roermond. Andere families
bleven korter.
de tentoonstelling ‘Nooit bevrijd!’
over de Sinti in Roermond en
Limburg geopend. Dankzij het verbindende
werk van Sintivoorman
Hannes Weiss (19282011)
is Roermond
tegenwoordig trots op ‘haar’
Sinti. Dat is niet altijd zo geweest.
Tegeltableau dat
herinnert aan de
eerste Sintibedevaart
naar de
Kapel in ’t Zand in
1982. Ontwerp D.
Wagner, uitvoering
L. van den Essen.
De tekst ‘Mer
petra te megé’
betekent ‘Wij
bidden voor jullie’.
FOTO GAR
Waarschuwingsbord dat in de
achttiende eeuw aan de
Roermondse Kraanpoort
hing: ‘verboden voor zigeuners’.
FOTO GAR
ROERMOND
Zondagse maaltijd
gaat weer van start
Met ingang van mei kunnen alleenstaanden
uit Roermond elke eerste
zondag van de maand samen met
anderen in een gezellige ambiance
genieten van een gezamenlijke
maaltijd.
In het gebouw van PSW Pappelhof
aan de Pappelhof 2 in Roermond
wordt door vrijwilligers van de
Hulpgroep WMO RoermondZuid
een maaltijd bestaande uit soep,
hoofdgerecht en dessert bereid. De
kosten bedragen 9 euro, inclusief
een glaasje wijn of fris en een kopje
koffie na. De eerstvolgende maaltijd
is op zondag 1 mei.
Belangstellenden kunnen zich opgeven
met het inschrijfformulier
dat af te halen is bij de receptie van
het parochiehuis aan de Parklaan 3
in Roermond.
HERKENBOSCH
SjtankOp! brengt de
lach naar het kasteel
BEESEL
Asbest gratis inleveren
ROERMOND/SITTARD
Driebander Severijn Janssen spot met alle logica
Iedere sport heeft kampioenen die de
sport overstijgen. In het driebanden,
de koningsdiscipline van het biljarten,
is dat vijfvoudig wereldkampioen
Dick Jaspers. Als zo’n levende legende
zegt: ‘Het is echt uitzonderlijk
wat die jongen op zijn leeftijd laat
zien’, heeft dat dus impact. Jaspers,
die vier keer per jaar een biljartcollege
geeft bij de Biljartacademie in Sittard,
zei het recent over Severijn
Janssen.
De Roermondenaar is dan ook een
natuurtalent. Op 11 maart realiseerde
hij in een wedstrijd met Biljartacademie
5 in de vierde divisie een moyenne
van 1.052, na 20 caramboles en
19 beurten. Ongekend voor een pas
20jarige
speler in zijn debuutjaar. In
de moeilijkste discipline van het biljartspel
toveren normaliter hooguit
spelers met een jaar of zeven, acht ervaring
zo’n moyenne op de matchtafel.
Extra bijzonder is dat Severijn Jaspers
pas in de coronatijd kennis
maakte met zijn passie. „Enkel gamen
tijdens de lockdown ging vervelen.
Mijn vader en ik hebben toen een
klein biljartje gekocht voor in de kelder.
Dat was vet! Toen het weer
mocht zijn we naar een café in Roermond
gegaan. Daar hadden ze een
iets grotere en veel betere biljarttafel.
Bij de volgende lockdown ben ik
opnieuw de kelder ingedoken. Ook
heb ik heel veel wedstrijden van de
echte toppers op internet gekeken.
Hoe geven ze effect aan hun ballen?
Daarvan heb ik ontzettend veel geleerd.”
Via internet ontdekte Janssen
ook de Biljartacademie in Sittard.
„Toen binnensporten weer mocht
heb ik me mei 2021 aangemeld bij de
club.” Teamgenoot Roger Roberts is
helder: „Severijn heeft alles. Een
haast ongekend ruimtelijk inzicht,
een waanzinnig balgevoel, enorme
trainingsijver en hij heeft rust. De Nederlandse
bond gaat hem in 2023 ook
uitnodigen voor het jeugd NK”, weet
Roberts. „Dat bevordert zijn ontwikkeling.
Ook binnen de club zijn er
doorgroeimogelijkheden. Ons eerste
team speelt immers eredivisie.”
„Eredivisie spelen zou een droom
zijn”, zegt Severijn Janssen. „Vooralsnog
laat ik het op me afkomen. Ik zit
nu in mijn eerste studiejaar Natuur
en milieuonderzoek en advies Leefomgeving
in Den Bosch en daarnaast
train ik zo’n vijftien uur per week.
Een talent dat door toedoen van
corona en lockdowns ontluikt. En
daarna in no time de driebandenwereld
opschudt. Severijn Janssen
(20) imponeert zelfs vijfvoudig
wereldkampioen Dick Jaspers.
DOOR TON REIJNAERTS
Waarom ik voor het ingewikkelde
driebanden en niet voor pool of snooker
gekozen heb? Juist omdat het zo
ingewikkeld is. Ik vind driebanden
een echte uitdaging.”
Severijn
Janssen
ontdekte in de
coronatijd een
nieuwe passie.
FOTO ROGER
ROBERTS
SjtankOp! en Kasteel Daelenbroeck
in Herkenbosch houden op vrijdag
15 april de allereerste editie van
SjtankOp! komedie in het kasteel.
Al vijf jaar op rij organiseert Sjtank
Op! een benefietavond in combinatie
met komedie, in samenwerking met
een goed doel. Naast de bekende benefietavond
op vrijdag 7 oktober introduceren
de initiatiefnemers nu
ook extra komedie avonden bij Kasteel
Daelenbroeck. De allereerste
comedian die op 15 april zal optreden
is Esther van der Voort met haar debuutvoorstelling
Mama is boos.
Tickets: www.tickettransit.com/nl.
Inwoners van de gemeente Beesel
kunnen op woensdag 13 en 20 april
tussen 15.00 en 17.30 uur gratis asbest
(dat zonder vergunning mag
worden verwijderd) aanbieden bij
het milieupark in Reuver.
Kijk voor meer informatie en de
aanmeldprocedure op www.beesel.nl.