Woensdag 03. 05. 2023 13
literaire hoek
Onderdrukten met tekst en theater een stem geven
sen de artistieke wereld en het échte
leven”, vertelt Jos. „We wilden
mensen aan de onderkant van de samenleving,
de onderdrukten, met
tekst en theater een stem geven.
Hun éigen stem, waarvan ze vaak
niet dachten dat ze die hadden.”
Roeien tegen de stroom
Het Stut Theater startte in een tijd
dat het ideaalbeeld van altijddurende
vooruitgang barsten begon te
vertonen: oplopende werkloosheid,
discriminatie van gastarbeiders,
sociaal onverstand, de verharding
van het politieke landschap, armoede,
de toenemende generatiekloof
én de kater dat de maakbaarheid
van de samenleving een illusie
bleek. Geen wonder dat zo’n theatergroep
er moest komen, wél een
wonder dat Jos en Marlies het voor
elkaar kregen. Meer dan 1400 voorstellingen
volgden, waarbij moet
aangetekend dat voor het verkrijgen
van de vereiste subsidie regelmatig
stevig moest worden gebuffeld.
Jos Bours schreef naar aanleiding
van hun Stut-ervaringen het openhartige
boek Een onuitputtelijke bron.
Ik citeer: ‘Ik ontdekte samen met
Marlies welke rijkdom zich verborgen
hield in al die levens.’ Én in hun
eigen leven, voeg ik toe. Wat wenst
een schrijver, én de lezer, nog meer?
REGIO
Wereldoorlog, tevens een zelfonderzoek
naar wat hém drijft of gedreven
heeft.
Levensverhalen
Jos Bours is een duizendpoot. Het
aantal teksten van zijn hand is niet
te tellen. Theaterteksten, romans,
een kindersprookje zelfs, en heel
veel ervaringsverhalen, zoals het
bekende Mijnwerkers, verhalen om te
onthouden uit 1979, dat hij samen
met mijnwerker Wim Nijsten en
zijn vrouw Marlies Hautvast samenstelde.
Ook verhalen van
WAO’ers noteerde hij, van arbeiders
van de Demka-staalfabriek in
Utrecht of bewoners van de
Utrechtse wijk Lombok. Teveel om
op te noemen. Je zou hem de Nederlandse
Günter Wallraff kunnen noemen.
Samen met Marlies richtte hij in
1977 het Stut Theater op, de eerste
Community Theatergroep van Nederland.
Op basis van levensverhalen
van buurtbewoners met Nederlandse,
Turks of Marokkaanse achtergrond
– ouders, moeders,
dochters, illegalen, homo’s, lesbo’s
enz. – schreef hij meer dan 70 toneelteksten,
die vervolgens door geïnterviewden
zelf werden uitgevoerd,
onder regie van Marlies.
Zoals te verwachten viel, leverde
mijn recente bezoek aan Jos Bours
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Peter Lenssen over Jos
Bours.
Heeft u dat ook wel eens. Dat je een
boek leest en dat het een feest der
herkenning is? Niet alleen dat je je
sterk identificeert met het verhaal,
maar ook met de toon, thematiek en
bedoeling van de schrijver. Je zou
het boek bij wijze van spreken zelf
geschreven kunnen hebben. Zoiets
gebeurde me toen ik acht jaar geleden
De jongens van het glaspaleis van
Jos Bours (Schinnen, 1946) onder
ogen kreeg. Het verhaal van drie
broers die, op jeugdige leeftijd wees
geworden, hun weg moeten zien te
vinden in de Limburgse mijnstreek
van de jaren vijftig. Nog niet gelezen?
Doe het alsnog.
Daarna las ik Duvelsprie, een historische
roman, die speelt begin 18de
eeuw in zijn geboortedorp. Ook in
dit boek houdt hij de lezer met de
lotgevallen van het meisje Anna en
het geschetste tijdsbeeld een spiegel
voor. Zijn laatste boek Opeens
geen grenzen meer (verschenen in
2022) is een onderzoek naar de verknipte
mannelijke denkwereld in
het Duitsland van vlak na de Eerste
dekte dat Nederland helemaal niet
de open samenleving is die het pretendeert
te zijn. Voor mensen die
maar net het hoofd boven water
houden al helemaal niet. „Met Stut
trachtten we de kloof te dichten tusen
Marlies Hautvast in de Utrechtse
wijk Lombok een schat aan verhalen
op, met als leidraad dat het leven
vooral een zoektocht is naar wat
een mens drijft, en uiteindelijk een
zoektocht naar jezelf. Jos Bours ont-
Jos Bours en zijn vrouw Marlies
Hautvast. Foto Privéarchief
DOOR PETER LENSSEN
AUTO
Autotest
Alfa Romeo Tonale PHEV: mooi en berekenend
drijflijn en het hogere tempo door de
additionele power. De vering en demping
is aangepast aan de 310 kilo extra
die deze plug-in ten opzichte van
zijn milde hybride-variant weegt. De
onderstelafstemming zou iets beter
kunnen, net als de finetuning van de
besturing. Zeker bij een Alfa Romeo
moet dat beter, maar het is niet zo erg
dat we deze Tonale ervoor zouden laten
staan. Ook als PHEV weet deze
Tonale te verleiden met design, behoorlijk
goede prestaties en een
marktconforme prijs.
Eindoordeel
Goed uitziende SUV met soepele
aandrijflijn. Redelijke elektrische
range.
SPECIFICATIES
Alfa Romeo Tonale Q4
Plug-in Hybrid 280 pk
Prijs: € 50.900,--
Topsnelheid (elektrisch): 206 km/h
Acceleratie 0-100 km/h: 6,2 s
Gem. WLTP-verbruik: 1 op 71,4
CO2-emissie: 32 g/km
Netto accucapaciteit: 15,5 kWh
WLTP-actieradius elektrisch: 69 km
AC-laden: 7,4 kW
Motor: vier-in-lijn, 1332 cm3 plus elektromotor
Transmissie: zestraps automaat met
dubbele koppeling, vierwielaandrijving
men. De Tonale heeft betere kaarten,
want het is een mooi aanbod in de populaire
compacte SUV-klasse. Daar
is een PHEV ook een absolute noodzaak.
De eerste testritten met de Tonale
maakten we in Italië, maar daar
gaf de PHEV destijds nog geen acte
de présence. Om het belang van de
uitvoering te benadrukken, haalde de
importeur een nog Italiaans gekentekend
exemplaar naar Nederland.
Uiterlijk wijkt de 50.900 euro kostende
Tonale Plug-in Hybrid Q4 280 pk
Edizione Speciale niet veel af van de
overige uitvoeringen, maar zoals je
bij het top-of-the-range-model verwacht,
is hij het rijkst aangekleed. Hij
heeft echter een kleinere viercilinder
dan de rest. Die heeft een 1,5-liter motor
met 130 of 160 pk. Deze PHEV
heeft een vierpitter met een motorinhoud
van 1,3 liter, die er met behulp
van een turbo wel meer vermogen
uitperst (180 pk). In de Tonale krijgt
hij hulp van een sterke (122 pk) elektromotor,
die de achterwielen aandrijft.
Het totale systeemvermogen
bedraagt 280 pk. Het integrale vierwielaandrijvingsysteem
Q4 regelt de
koppelverdeling over alle wielen. De
hele aandrijflijn functioneert soepel
en schokvrij in alle rijstanden, met
dank ook aan de automatische zesbak
met dubbele koppeling.
Wie braaf stekkert, kan elektrisch in
ideale omstandigheden maximaal 69
kilometer ver komen volgens de fabrieksopgave.
In onze testpraktijk bij
een buitentemperatuur van 7 graden
Celsius beloofde de boordcomputer
een range van 60 kilometer en haalden
we 54. Zeker geen slechte score
met dank aan het 15,5 kWh-accupakket
dat op te laden is aan de laadpaal
met 7,4 kW, maar ook rijdend. We
scoorden op onze normronde met
een lege accu een gemiddeld verbruik
van 1 op 13,6. Dat is de beste score zonder
elektrohulp. Gebruik je die niet,
dan bent u qua benzineverbruik beter
af met de Tonale 1.5 Hybrid 160 pk
Ti, want die haalde 1 op 16,3. Als het
om rijkwaliteiten gaat, profiteer je
wel van de extra grip van de Q4-aan-
Alfa Romeo
Tonale Q4
PHEV. Foto
Max Sarotto
Op Alfa Romeo’s nieuwste, de
compacte SUV Tonale, hebben we
lang moeten wachten. Deze plug-in
hybride-versie vroeg zelfs nog iets
meer geduld. Is hij het wachten
waard en is het een echte Alfa?
Door Jaco Bijlsma
De Tonale bleek bij de eerste tests in
Italië al met al het wachten waard.
Want hoewel er over smaak en aantrekkingskracht
niet te twisten valt,
werden wij wel een beetje verliefd op
deze elegant ogende SUV, waarin je
door stylingselementen als de kenmerkende
grille direct een Alfa Romeo
van nu herkent. Klassieke juwelen,
maar wel met moderne techniek.
Wil je momenteel een kans maken als
merk in deze felbevochten compacte
SUV-klasse, dan moet je de CO2-
strijd aankunnen en zo laag mogelijke
scores halen. Bij Stellantis is dat gezien
het grote aantal merken zeker lonend
en daarom geen probleem. Of al
die efficiëntie de emotie niet elimineert?
Zeker bij een warmbloedig
merk als Alfa Romeo. Iets wat in zeker
opzicht wel is gelukt, want al
sinds de Mito en Giulietta is de betrouwbaarheidsreputatie
van Alfa
Romeo aanzienlijk gestegen. De Giulia
en Stelvio wisten die lijn voort te
zetten, maar hebben toch moeite om
op de shopping-lists terecht te ko-
Kijk voor meer autonieuws ook op
» delimburger.nl/economie/auto