woensdag 11. 05. 2022 REGIO 11
VAN NUL TOT NU
DOOR JAN STRIJBOS
De een z’n dood, de ander z’n brood (6)
Bij een begrafenis werd vroeger
soms brood uitgedeeld onder de
armen. Die moesten echter wel bij
de mis aanwezig geweest zijn,
anders hadden ze er geen recht op.
Het brood kon bij de bakker of in de
sacristie worden afgehaald. Vooral
’s winters, als veel mensen zonder
werk zaten, werd daar op grote
schaal gebruik van gemaakt. Het
zesde en laatste deel van de serie
over oude gebruiken rondom
overlijden en uitvaart.
Vrouwen die een toer droegen,
mochten niet deelnemen aan de
brooduitdeling, omdat het dragen
van een toer op welstand duidde. Zij
zouden het brood wel zelf kunnen
betalen.
Het gebruik stamt al uit de eerste
tijd van het christendom. Doel was
het terugkeren van de ziel te verhinderen,
omdat die anders geen rust
zou vinden. Om het de ziel buiten
het lichaam zo aangenaam mogelijk
te maken, werden bij het graf etenswaren
en geschenken gelegd. Bij en
soms op het graf werden lijk
of liefdemaaltijden
gehouden, waarbij
ook de armen uitgenodigd waren.
Meestal ontaardden deze overdadige
maaltijden in drinkgelagen en
braspartijen. De kerk maakte er een
eind aan door gelovigen op te dragen
het geld dat ze erin staken onder
de armen te verdelen. Zo is de traditie
van de brooduitdeling ontstaan.
Na de begrafenis gingen de genodigden
naar het sterfhuis om koffie te
drinken. Alvorens aan tafel te gaan
voor de broodmaaltijd die door
buurtgenoten was klaargemaakt,
werden vijf Onze Vaders en vijf
Weesgegroetjes gebeden. Rond
1900 bestond de maaltijd uit witbrood,
krentenbrood, natuurboter,
kaas en koffie met kandijsuiker. Na
de Tweede Wereldoorlog kwam er
op steeds meer plaatsen ook ham en
ander vlees op tafel. Gevolgd door
vlaai. Na het bidden van nog eens
drie rozenhoedjes kwam de jenever
op tafel.
De laatste taak van de buurvrouwen
bestond uit de afwas. Huisgenoten
van de overledene hoefden
niets te doen. Met het aanbieden
van de maaltijd keerden ze terug in
de gemeenschap van hun buurt. Na
baccata (venijnboom) werd heel
vaak bij kerktuinen en op kerkhoven
aangeplant. Niet alleen als symbool
voor het lange leven of als boom
van de dood, maar ook om door zijn
giftige bladeren landbouwers en
herders te ontmoedigen hun dieren
op de begraafplaats achter te laten.
Treurwilg zie je tegenwoordig nauwelijks
meer op een kerkhof.
Op de tweede dag na de begrafenis
werd soms nog een bedevaart naar
Oostrum, Tienray of een ander pelgrimsoord
ondernomen.
De nabestaanden lieten voor het
zielenheil van de overledene missen
lezen, wat tegenwoordig ook nog
veel gedaan wordt. Vaak werd ook
een bepaald geldbedrag gestort,
waarvan de rente gebruikt werd als
stipendium voor de dienst.
De dode werd bijgeschreven in het
Zielenboek of Dodenboek. Alle namen
werden maandelijks en later
jaarlijks voorgelezen.
Veel mensen overlijden tegenwoordig
in een hospice en een begrafenis
laat vrijwel iedereen verzorgen
door een uitvaartonderneming. Het
rozenkrans bidden is vervangen
door de avondwake in de kerk.
de begrafenis gingen ook de luiken
en vensters, die tot dan toe gesloten
waren gebleven, weer open.
Vroeger vond op de dag na de begrafenis
ook nog de uitvaart plaats.
Hierbij waren de familieleden en de
buren aanwezig en meestal kwamen
ook nog enkele vrienden en
goede bekenden uit het dorp. In de
kerk, waar tijdens de begrafenisdienst
de kist met het lijk had gestaan,
stond nu een katafalk, een
met een zwart kleed bedekte verhoging
in de vorm van een doodskist.
Dit zwarte kleed werd bij begrafenissen
over de kist gedrapeerd.
Na de uitvaartdienst trok iedereen
naar het kerkhof om bij het graf van
de overledene te bidden. Op het graf
stonden palmtakjes en lag ook het
kruis dat op de kist had gelegen. Dat
kruis werd ook wel in een kistje met
een glasplaat gelegd en bleef zo het
op het graf liggen, totdat er een houten
of stenen kruis of een grafsteen
geplaatst werd.
Treurwilg
Was er voldoende ruimte bij het
graf, dan werd soms een treurwilg,
een palmstruik (buxus) of taxus geplant.
Buxus en taxus blijven het
hele jaar groen en staan symbool
voor het eeuwige leven. De taxus
Het graf van
pastoor
Richard
Verheggen,
overleden op
10 november
1941 in
Castenray.
Beneden:
twee altaardoeken
die
vroeger bij
een begrafenisdienst
gebruikt
werden.
FOTO
HEEMKUNDE
CASTENRAY
AMERICA
Jongerensoos Cartouche
viert feest in de tent
Jongerencentrum Cartouche in
America bestaat 45 jaar en viert dat
met een tentfeest van 20 tot 22 mei.
Het hele weekend vinden in de tent
aan de Pastoor Jeukenstraat activiteiten
plaats voor alle leeftijden.
Vrijdag opent QMusic The Party,
daags erna spelen De Coronas en op
zondagmiddag worden de festiviteiten
afgesloten met een dorpsbrunch,
waarbij joekskapel Mekkeluk
Zât voor de muziek zorgt. Ook is
er een optreden van de speciaal
voor deze gelegenheid geformeerde
Cartouche All Stars band.
Vanaf 13.00 uur staan de tafels gedekt, deelname
aan de brunch kost 15 euro. Tickets
voor vrijdag en zaterdag kosten 7,50 euro.
SEVENUM
Wandelvierdaagse
terug op de kalender
De Sevenumse wandelvierdaagse is
terug van twee jaar weggeweest.
Van 22 tot 25 juni kunnen de kilometervreters
weer op pad. Het organiserende
JongerenGilde Sevenum
heeft samen met Knopen Lopen
weer verschillende routes uitgestippeld.
Van woensdag tot vrijdag
kunnen deelnemers 5 of 10 kilometer
wandelen, op zaterdag wordt de
keus geboden uit drie afstanden: 5,
10 en 20 kilometer.
Organisatie Feest van de
Roos zoekt vrijwilligers
De initiatiefnemers van het Feest
van de Roos in Lottum zoeken vrijwilligers.
Van 12 tot 14 augustus viert Lottum
de honderdste verjaardag van het
Rozenfeest. Vanaf maandag 8 augustus
vraagt de opbouw en aankleding
van het terrein van de Rozenhof
veel tijd en inzet. Verder zijn vrijwilligers
nodig achter de bar, bij de
catering en aan de kassa. Voor verenigingen
is een kleine vergoeding
beschikbaar.
Wie individueel of met een groep vooraf, tijdens
of na afloop van de festiviteiten een
handje wil helpen, kan zich melden via vrijwilligersfeestvanderoos@
rozenhoflottum.nl.
LOTTUM
zeer intelligent. Hier valt nog veel
eer te behalen.”
Heeft zij minpuntjes?
„Roosje is wisselend in de interactie
met andere (grotere) honden. Met
kleine hondjes kan zij niet overweg.
Dan komt haar jachtdrift naar boven
en zal het hondje proberen te pakken.
Ze kan niet bij katten en/of bij
kleine kinderen worden geplaatst.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zoeken voor haar een liefhebber
van het ras met voldoende tijd
en ruimte, zonder andere huisdieren
en/of kleine kinderen.”
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier?
Neem dan contact op met Dierenopvang Op
de Smakterheide, tel. 0478639062
of via
info@smakterheide.nl.
DIER VAN DE WEEK
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat Roosje, een langharige, drie
jaar oude, gesteriliseerde Oostenrijkse
pinscher teef met stamboom.
Wegens persoonlijke
omstandigheden kan haar baasje
niet meer voor haar zorgen.
Wat is haar leukste kenmerk?
„Roosje is een levendige en actieve
hond in de omgang. Ze is gewend om
veel ruimte te hebben. Roosje is bij
ons bekend als pensionhond. Het is
een goed luisterende hond bij een
consequente baas.”
Wat is haar favoriete bezigheid?
„Ze is in huis een super fijne, rustige
hond. Ze zoekt haar plekje op en is
AMERICA
Verwonderwandeling
langs kunst in de natuur
Kunstenaarscollectief Zeen uit
Horst aan de Maas neemt kinderen
zaterdag mee op een Verwonderwandeling
in de Heere Peel bij America.
In dit gebied tonen leden van
Zeen hun werk in de vrije natuur. Na
terugkomst bij vertrekpunt Aan de
Drift maken de deelnemers een
kunstwerk op basis van de indrukken
die ze hebben opgedaan. De
wandeling is bedoeld voor kinderen
van 4 tot 12 jaar en wordt geleid door
kunstenares Liesbeth Sterrenburg
uit Deurne. Zij neemt deel aan de
kunstmanifestatie Drrifft, die tot 30
oktober duurt.
Meedoen kost 5 euro. Opgave voor 13 mei via
hallo@liesbethsterrenburg.nl.