Woensdag 17. 08. 2022 11
Het tijdperk van de langgevelboerderij
Wat zijn eigenschappen waar je
rekening mee moet houden?
„Ze is een hele vriendelijke hond, die
iedereen heel hartelijk en spontaan
begroet. Iets wat met haar formaat
soms wat veel van het goede is.
Stoeien met andere honden is voor
haar een prima manier om haar
energie kwijt te raken, en is iets wat
ze dus ook heel graag doet.”
Waar zou Zara het beste op haar plek
zijn?
„Voor mensen die lekker de ruimte
hebben voor een flinke hond, die
heel stoer oogt maar een klein hartje
heeft, zou ze prima gezelschap
zijn. Door haar nog redelijk impulsieve
gedrag is ze geen goede match
met te kleine kinderen. Het gezelschap
van een andere hond geeft
haar, bij een goede match, de extra
gezelligheid die ze zo op prijs stelt.”
De langgevelboerderij is onlosmakelijk
met de geschiedenis van het
platteland van Limburg verbonden.
Het overgrote deel van de bevolking
leefde van de landbouw. De
langgevelboerderij, zo genoemd
omdat alle toegangsdeuren in één
van de lengtegevels waren gelegen,
verscheen vanaf 1800 op de
zandgronden van Noord- en
Midden-Limburg en werd in de loop
van de 19de eeuw in deze regio het
dominante boerderijtype.
Dier van de week
Ben je geïnteresseerd in dit dier? Neem dan vrijblijvend contact op met De Beestenboel
via tel. 0495-563981, e-mail asielweert@planet.nl of kijk op de Facebookpagina.
Dierenasiel De Beestenboel vangt
voor bijna heel Midden-Limburg de
honden en katten op. Genoeg
aanbod dus voor Anne Vleeshouwers
om elke week voor één van
deze dieren extra aandacht te
vragen. Deze week is de gesteriliseerde
teef Zara aan de beurt, een
kruising labrador x newfoundlander,
van 9 maanden.
Hoe kan zo’n jonge hond in het asiel
terechtkomen?
„Zara is een flinke, robuuste hond
die door haar nog jonge leeftijd behoorlijk
lomp kan zijn. Iets wat vaak
niet goed wordt ingeschat als er een
pup wordt aangeschaft. Als zo’n
hond uiteindelijk niet genoeg beweging
en opvoeding krijgt, dan gaat
ze zichzelf opvoeden. Dit leidt er
dan vaak toe dat een dier wordt
weggedaan.”
REGIO
indeling van woonruimte, stal, dorsvloer
en oogstopslag onder één dak
bleef overal hetzelfde. In de jaren
zestig werd de landbouw gemoderniseerd
en vond er een enorme toename
van het aantal varkens, koeien
en kippen plaats. Al dat vee paste
niet meer onder het dak van de langgevelboerderij.
Veel boerenbedrijven
werden weggesaneerd. Er verschenen
nieuwbouwstallen zo
groot als sporthallen, die de oorspronkelijke
hoeve figuurlijk en
soms ook letterlijk in de schaduw
stelden. Een eventueel nieuw woonhuis
kwam los van deze megastallen
te staan.
In de dorpen verloren de langgevelboerderijen
de boerenfunctie en
werden ze opgeslokt door de uitdijende
bebouwing. Als ze niet zijn afgebroken
zijn ze verbouwd tot
woonhuizen, waarin nog moeiteloos
de grote schuurdeur is te herkennen,
nu vaak dichtgemetseld of
van een groot raam voorzien, waardoor
ooit op zomerse augustusdagen
volgeladen hooiwagens naarbinnen
reden.
ter. Dat verschil in omstandigheden
is tegenwoordig nog goed te zien. In
de Maasdorpen liggen grotere historische
boerderijen, vaak gesloten
hoeves rondom binnenplaatsen,
dan in de dorpen die tegen de Peel
zijn gelegen. De beperkende factor
voor akkerbouw op de magere
zandgronden was het gebrek aan
mest en om zo weinig mogelijk verloren
te laten gaan, werd het vee zo
veel mogelijk binnen gehouden. Het
noodzakelijke mestmaken gebeurde
in de potstal, een kuil van een halve
tot een meter diep, waar de dieren
op de eigen stalmest stonden.
Om het vee enigszins een droog ligbed
te bieden en om de hoeveelheid
mest te vergroten, werd regelmatig
een laag heideplaggen in de stal gebracht.
Door het groeien van de
mestlaag kwam het vee steeds hoger
te staan. Het uitmesten van de
potstal gebeurde in de regel twee
keer per jaar; in het najaar als de
winterrogge werd gezaaid en in het
voorjaar. Voor de productie van
mest was de potstal ‘onovertroffen’,
maar er kleefden ook enkele nadelen
aan. Het besmettingsgevaar
voor het vee was groot en de stank
en de vliegen zorgden voor overlast.
Het vee raakte makkelijk vervuild
en daarmee ook de melk. Toen aan
het einde van 19de eeuw het belang
van dierlijk mest door de uitvinding
van kunstmest minder werd en de
kwaliteit van melk voor onder andere
de boterwinning juist meer aandacht
kreeg, werd de potstal langzamerhand
vervangen door de grupstal.
Bij dit type stal werd de
ontlasting van het stalvee opgevangen
door een mestgoot, de grup, en
direct afgevoerd naar de gierkelder.
Woonhuizen
Tot vlak na de Tweede Wereldoorlog
zijn er langgevelboerderijen gebouwd.
Voor een gemengd boerenbedrijf
was de langgevelboerderij
dus bijna anderhalve eeuw lang een
geschikt boerderijtype. Er was geen
standaard, want er waren grote en
kleine langgevelboerderijen en ook
de daken vertoonden verschillen: zo
had je driehoekige zadel- en geknikte
mansardedaken. Maar de basisvan
nul tot nu
Door leon moonen
In de langgevelboerderij liggen de
woonvertrekken, de stal, de dorsvloer
en de tasruimte (oogstopslag)
in elkaars verlengde en onder één
dak. De stamvorm van de langgevelboerderij
was de middeleeuwse hallenhuisboerderij.
Ook in deze boerderijvorm
waren de woon- en werkvertrekken
onder één dak verenigd,
maar de draagconstructie bestond
uit een aantal achter elkaar geplaatste
houten ankerbalkgebinten,
terwijl de langgevelboerderij
werd gedragen door de muren. Dit
werd mogelijk gemaakt door het gebruik
van bakstenen, die vaak ter
plekke in een veldoven werden gefabriceerd
of lemen stenen die in de
zon werden gedroogd en in de binnenmuren
werden verwerkt, omdat
ze niet tegen vocht bestand waren.
Door de houtconstructie met
een overhellend dak, dat vaak doorliep
tot vlak boven de grond, werd
het hallenhuis in één grote middenbeuk
en twee kleine zijbeuken verdeeld.
Een langgevelboerderij is
daarentegen éénbeukig en loopt
van muur tot muur. Alhoewel het
voorkomt dat er lage schuurtjes tegenaan
zijn gebouwd voor met
name het houden van enkele varkens.
Potstal
Een belangrijk onderdeel van het
hallenhuis was de potstal, die aanvankelijk
ook in de langgevelboerderij
bleef gehandhaafd. Op de onvruchtbare
zandgronden van
Noord- en Midden-Limburg was
het gemengd bedrijf het meest voorkomend,
waarbij het vee volledig in
dienst stond van de akkerbouw. De
condities in het Maasdal, waar lemige
gronden overheersen, waren be-
In de buurtschap Zelen in Panningen ligt nog een oude hallenhuisboerderij met het jaartal 1784. Oorspronkelijk
was de boerderij met stro of riet gedekt en had lemen vakwerkwanden. Foto cliotravel
weert
Mis in Martinuskerk ter
viering onafhankelijkheid
Oekraïne van 1991
In Weert wordt woensdag 24 augustus
met een speciale mis stilgestaan
bij het uitroepen van de onafhankelijkheid
van Oekraïne in 1991.
Het parlement van Oekraïne verklaarde
zich op 24 augustus dat jaar
onafhankelijk als reactie op een mislukte
staatsgreep in de toenmalige
Sovjet-Unie. Conservatieve communisten
hadden geprobeerd president
Michail Gorbatsjov af te zetten.
Niet veel later viel de Sovjet-
Unie uiteen.
In de Sint Martinuskerk van Weert
wordt om 14.00 uur een mis gegeven
om het uitroepen van de onafhankelijkheid
te herdenken. Dat wordt
speciaal gedaan voor de Oekraïners
die de huidige oorlog in het land zijn
ontvlucht en nu bij gastgezinnen of
op de voormalige kazerne in Weert
verblijven. Deken Hans Franken
stelt de Weerter kerk hiervoor beschikbaar.
Het koor Druzhba uit
Helmond luistert de mis op. De oorspronkelijk
uit de Oekraïne afkomstige
pater Sitko verzorgt de mis samen
met Franken.
weert
Truckrun kan nog wel
vrijwilligers gebruiken
» Vervolg van de voorpagina.
Een evenement van een dergelijke
omvang zet je niet zo maar even op
poten, weet Edward van den Borne
na negen edities. „Daar zijn heel wat
vrijwilligers voor nodig inderdaad.
Zeker op de zaterdag van het opbouwen
en de dag zelf zijn extra
handjes meer dan welkom. Belangstellenden
kunnen zich melden.
Graag!”
Opgeven als vrijwilliger? Stuur een mail naar
info@truckrunweert.nl. Uitgebreide informatie
is te vinden op www.truckrunweert.nl.
Ospel
Wandelen over de ‘berg’
en tussen de pony’s
Een Peelgids van Staatsbosbeheer
houdt op zondag 21 augustus een excursie
door de ‘Paardenbegrazing’,
de zandrug aan de oostrand van het
Nationaal Park De Groote Peel.
De excursie start bij het buitencentrum
De Pelen en gaat richting
‘Paardenbegrazing’. De gids vertelt
over de ontstaansgeschiedenis en
over de planten en dieren die in de
Peel voorkomen.
De excursie start om 11.00 uur bij de balie
van het buitencentrum De Pelen, Moostdijk
15 in Ospel. De route is circa 7 kilometer. Kosten:
7 euro. Reserveren is noodzakelijk via
www.staatsbosbeheer.nl/depelen.
limerick
De film Grease ontketende rage
‘k Herinner me spetterpassage
Olijf Newton-John
Wat die al niet kon!
Getuigde van hoog Travoltage
Jan Winkelmolen, Weert