Woensdag 05. 10. 2022 REGIO 7
Sigaren, maar ook stenen uit Tegelen
Wie het over Tegelen van pakweg
zestig, zeventig jaar geleden heeft,
zal ongetwijfeld het edele ambacht
van sigaren maken memoreren.
Maar het dorp onder de rook van
Venlo is ook bekend om zijn
stenen.
betalen. Canoy stond op punt van
omvallen en moest materialen, machinerieën
en zelfs kantoorruimte
gaan verkopen om op zijn beurt zijn
schuldeisers (waaronder de Woltersbank)
te kunnen betalen. Canoy
& Cie werd uiteindelijk in 1885 verkocht.
De steenfabriek kwam voor
8000 gulden in handen van Alfred
Russel en heette voortaan de Firma
Canoy & Russel te Tegelen. Overigens,
ook de Firma Kamp & Soete,
een van de ijzergieterijen in Tegelen,
kwam door het Woltersfaillissement
in de problemen, omdat één
bankier commanditair vennoot
was, dus met geld in de onderneming
zat en dat geld moest er uit.
Namen als Canoy-Herfkens, Russel,
Teeuwen, Laumans, Kurstjens,
Houba en Kamps zullen voor altijd
aan de Tegelse kleiwaren- en keramiekindustrie
verbonden blijven.
Het hoogtepunt van deze bedrijfstakken
ligt al enkele decennia achter
ons, maar nog steeds is er Tegelse
keramiek, wordt met Tegelse stenen
gebouwd en zijn we met Tegelse
pannen onderdak.
lende uitvoeringen. Daarmee wisten
de Romeinen, die enkele decennia
voor Christus deze contreien al
veroverden, wel raad. Opgravingen
hebben het bestaan van maar liefst
acht Romeinse ovens in Tegelen
aangetoond. Andere zichtbare sporen
van de kleiwarenindustrie zijn
de afgravingen. De alom bekende
Wambachgroeve en bijvoorbeeld de
winplaats Jammerdaalse Heide zijn
forse en niet te overziene, achtergelaten
gaten door het graafwerk van
de steen- en pannenbakkers.
Woltersbank
Een sprongetje van de Romeinse
tijd naar de negentiende en twintigste
eeuw. Het maken van stenen was
handwerk; pas rond 1800 werden
de eerste machines in gebruik genomen
en zo’n vijftig jaar later deed de
steenpers haar intrede. Aan het einde
van de negentiende eeuw telde
Tegelen maar liefst over de 25 steen-
en pannenfabrieken, daaronder de
dakpannenfabriek van Mathijs
Kamp en Willem Houba, die al in
1773 haar deuren opende. Voorts de
steenfabriek van Alfred Russel en,
wellicht de bekendste, de steenfabriek
Canoy & Cie, die ten doel had
het daarstellen en exploiteeren eener
pannebakkerij. Als gevolg van het
faillissement van de Woltersbank in
Venlo kwam ook Canoy & Cie in
moeilijkheden, omdat het Woltersgeld,
ruim 33.500 gulden, uit de onderneming
moest worden gehaald
om de Wolters-schuldeisers uit te
van nul tot nu
Door albert lamberts
De Tegelse sigarenindustrie bloeide.
Bekende merken als Vossen-
Breuers en Hovens kenden een imposant
afzetgebied. Op de dag vandaag
is van deze eertijds zo fameuze
industrie nog slechts één onderneming
over: Hovens. Door het recent
overlijden van Coen Hovens sr. rust
de voortzetting van het laatste Tegelse
‘sigarenbedrijf’ nu op de
schouders van zijn zoon Coen jr.
Maar Tegelen was niet enkel bekend
wegens zijn sigaren. Nog veel
langer geniet Tegelen al bekendheid
om zijn pannen- en steenfabrieken
en zijn greswarenindustrie.
Grote fabrieksschoorstenen getuigen
nu nog van de Tegelse ‘steentijd’.
De Limburgsche Illustratie, Zondagsblad
voor den Huiselijken Haard van
26 oktober 1929 verraste zijn lezers
op een fraaie fotoreportage over de
inrichting en werkzaamheden van
de steenfabriek onder het kopje: De
fabricage van bouwsteen. De man
van mijn Tegelse peettante, ome
Wim, was werkzaam bij een steenfabriek
en vaker gingen we bij aanvang
van een vakantie op de fiets
naar Tegelen om bij ‘zijn’ fabriek klei
te halen, waarmee we dan thuis
onze eigen sculpturen konden fabriceren.
Echte Tegelse klei. En die
was en is er al sinds mensenheugenis,
vandaar dat de Tegelse kleiwarenindustrie,
zoals dat heet, ook al
eeuwenlang produceert. Zelfs de
naam Tegelen is te danken aan die
bezigheden. De Romeinen kwamen
met de naam Tegula, Latijn voor tegel.
Romeinse ovens
Niet zo vreemd natuurlijk, dat uitgerekend
in Tegelen de kleiwarenindustrie
zo gedijde, want in en direct
rond Tegelen werd in grote hoeveelheden
de allerbelangrijkste
grondstof voor de productie van
pannen, tegels en stenen aangetroffen:
vette klei en die zelfs in verschil-
Fabricage van dakpannen bij de firma Teewen anno 1910. Beneden: stenen worden te drogen gelegd op de
vele rekken. Foto's heemkundige kring tegelen/Limburgsche Illustratie, 26 oktober 1929
Venlo
Sterrin Smalbrugge te
gast in de bibliotheek
De Bibliotheek Venlo houdt tijdens de
Kinderboekenweek van woensdag 5
tot en met zondag 16 oktober verschillende
activiteiten voor kinderen
van vijf tot en met tien jaar oud in het
kader van het thema Gi-ga-groen.
Sterrin Smalbrugge is op woensdag
12 oktober van 15.00 tot 16.00 uur te
gast om kinderen van acht tot tien
jaar te vertellen over haar werk en
waarom ze er kinderboeken over
heeft geschreven. De ecologe en herpetologe
(reptielendeskundige)
schreef twee kinderboeken: Het grote
reptielenboek en Sterrins reptielenreis.
Ook was ze op televisie te zien bij Expeditie
Robinson.
Meer informatie: www.bibliotheekvenlo.nl.
Dier van de week
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat de zes maanden oude reu Ollie.
Hij is een kruising Engelse springer
x springer spaniël / heidewachtel.
Wat is zijn leukste kenmerk?
„Het is een actieve, fanatieke en gedreven
hond in de omgang. Een leergierige,
vrije spring-in-'t-veld, die
graag wil werken voor zijn baas.”
Wat is zijn favoriete bezigheid?
„Ollie is een hond die aan het werk gehouden
moet worden. Driemaal
daags een rondje rondom huis is voor
hem niet genoeg. Hij is een sociale
hond in de omgang naar soortgenoten
en gaat er graag mee op uit.”
Heeft hij minpuntjes?
„Hij is gefokt uit op jacht getrainde
ouders en zal hij op de juiste manier
getraind moeten worden om te voorkomen
dat hij zich ontwikkelt tot een
hond met gedragsproblemen.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zoeken een baas die ervaring
heeft met dit type hond en beseft wat
hij nodig heeft.”
Tel. 0478-639062 of info@smakterheide.nl.
Reuver/Panningen
Activiteiten tijdens
Kinderboekenweek bij
Bibliotheek Maas en Peel
Het thema van de Kinderboekweek
luidt ‘Gi-ga-groen’. Bibliotheek
Maas en Peel heeft in of rondom iedere
vestiging verschillende activiteiten.
Voor kinderen in de leeftijd
van twee tot en met vijf jaar staan de
voorleesuurtjes in de maand oktober
in het teken van natuur. Daarnaast
is er op woensdag 12 oktober
een voorleesuurtje in het stro bij ‘de
Tuinen van hier’ in Meijel.
Meer informatie en aanmelden kan via de
website van Bibliotheek Maas en Peel.
Belfeld
Zeven jubilarissen gehuldigd tijdens
afscheid mannenkoor Mal-Maaszengers
Tevens werd er bij de opheffing van
de Mal-Maaszengers onder leiding
van voorzitter John Begas stilgestaan
bij een aantal opmerkelijke
gebeurtenissen en grappige situaties
uit het verleden van het koor.
Jubilarissen
De gehuldigde jubilarissen zijn Ton
Miggels, Wiel Verkoijen en Sef
Stoffels (vijftig jaar lid), Thieu
Geurts en Sjraar van Cleef (veertig
jaar lid), Wim van den Beucken en
Björn Engesaeth (vijfentwintig
jaar lid).
Vriendenclub
In de toekomst blijven de leden elkaar
vrijblijvend met enige regelmaat
ontmoeten als vriendenclub.
De Mal-Maaszengers uit Belfeld,
opgericht in 1972, is vijftig jaar na
de start van het Belfeldse mannenkoor
weer opgeheven. Tijdens een
laatste bijeenkomst in de foyer van
de Hamar werden zeven jubilarissen
gehuldigd.
Foto Martin van Duren
/www.bibliotheekvenlo.nl
link
