Woensdag 19. 10. 2022 REGIO 11
Vrijgezellen, tegen wil en dank
gen, ze moesten genoegen nemen
met de slechtste baantjes, of een bestaan
bij elkaar scharrelen. Vaak waren
de inwonende broers en zussen
de goedkope arbeidskrachten op de
boerderij. Ongetrouwde vrouwen
probeerden ook als thuisnaaisters
wat te verdienen, maar ze leefden
vooral in bittere armoede.
Niet alle vrijgezellen lieten het maar
gebeuren. Vaak kwamen ze bij elkaar,
zoals op de vrijgezellencongressen,
van 1953 tot 1960, in Grevenbicht,
om een beetje feest te vieren,
maar vooral om hun wensen
kenbaar te maken aan de maatschappij,
de overheid en de Kerk.
Vanaf de jaren zeventig ging het beter
met de alleenstaanden. Nu heten
ze singles. Die zijn er nu veel meer
dan er vroeger vrijgezellen waren,
maar ze hebben nu wel een onafhankelijk
leven.
wen, waardoor er op een bepaald
moment meer vrouwen overbleven
dan mannen. Landen als Nieuw-
Zeeland en Australië hadden dat in
de gaten. Daar was een schrijnend
tekort aan vrouwen, en zo werden
ook veel jonge vrouwen overgehaald
om te emigreren.
Aanrecht
Veel vrouwen die een zelfstandig beroep
hadden, zoals alle onderwijzeressen
aan de meisjesschool in Panningen,
bleven vrijgezel, omdat als
ze zouden trouwen ze hun baan zouden
verliezen, zoals dat wettelijk was
voorgeschreven, tot in de jaren zeventig.
Na het trouwen verloor een
vrouw alle rechten en restte haar alleen
het aanrecht. Bovendien, als ze
getrouwd waren, werden vrouwen
gezien als handelingsonbekwaam,
dan kon alleen hun man een bankrekening
openen.
En dan had je de mannen en vrouwen
die ongetrouwd bleven omdat
ze homoseksueel waren. Dat waren
ze meestal in het geheim, want over
het verschijnsel mannen die van
mannen en vrouwen die van vrouwen
houden werd niet gepraat, of
hooguit in het geniep.
Doordat veel mannen en vrouwen
overbleven en zelf geen eigen onderdak
konden vinden, traden ze in de
kloosters in, om een dak boven het
hoofd te verwerven en gerespecteerd
te blijven. Nadat ook de vrijgezellen
het in de jaren zestig beter
kregen, was het snel met de ‘roepingen
om den brode’ gedaan en liepen
de kloosters leeg.
Discriminatie
Vrijgezellen werden gediscrimineerd,
ze moesten veel meer belasting
betalen dan getrouwden, ze
hadden geen recht op eigen woninvan
nul tot nu
Door ton van reen
Tegenwoordig zijn vrijgezellenfeestjes
vooral feesten met
vriendinnen of met vrienden
voordat een echtpaar gaat trouwen
en afscheid neemt van het leven
als vrijgezel.
Vroeger hadden de echte vrijgezellen
weinig reden om feest te vieren.
In de jaren na de oorlog, tot ongeveer
1970, waren veel mannen en vrouwen
vrijgezel, zonder dat ze daarvoor
hadden gekozen. Op het Limburgse
platteland kwam dat vooral
door armoede, door grote gezinnen
en door woningnood.
Wie in de jaren vijftig ging trouwen,
kreeg geen woning. Huurwoningen
bestonden in de dorpen nauwelijks.
Als je zonder huis toch wilde trouwen,
of moest trouwen omdat je
meisje in verwachting was geraakt,
dan zat je in nood. In die jaren van
bekrompen burgerlijk fatsoen en
preutsheid was seks voor het huwelijk
een schande. Dan moest je als
pasgetrouwd stel gaan inwonen bij je
ouders of schoonouders. Daar was
vaak geen enkel kamertje vrij, zodat
er geen privacy was. Veel jongeren
pasten daarvoor. Het kwam vaak
voor dat stellen meer dan tien jaar
verkering hadden, en dan zat er al
sleet op de verhouding die niet op
een natuurlijke wijze beleefd kon
worden. Dan ging ieder weer zijn eigen
weg. Vaak bleef men dan voor de
rest van het leven vrijgezel.
Weinig toekomst
Armoede was de bron van alle ellende.
De gezinnen waren groot. Dat
kwam vooral door de pastoors die de
ouders bezochten en hen vertelden
dat het weer tijd werd voor een
nieuw kind. In Limburg waren veel
gezinnen met meer dan tien kinderen.
En hoe al die kinderen aan het
eten te houden? De lonen waren laag,
de meeste boeren hadden een klein
gemengd bedrijf. Van de vele kinderen
kon er maar één de kleine bedoening
overnemen, meestal was dat de
oudste zoon. De anderen hadden
weinig toekomst.
En zo gebeurde het dat vanaf direct
na de oorlog veel mensen er voor kozen
om elders hun heil te zoeken. Dat
waren vaak de grote gezinnen, maar
ook de jonge alleenstaande mannen
die hier geen bestaan konden opbou-
Grote gezinnen waren vroeger heel normaal. Op de foto het gezin van Teng Arts in 1959. Hij had met zijn eerste
vrouw drie kinderen. Na haar overlijden hertrouwde hij en kwamen er nog zeventien bij. Foto's heemkunde castenray/
archief Ton van Reen
Wie gaat allemansvriend
Piet Ebisch opvolgen
als kermismeester?
» Vervolg van de voorpagina.
Wie Ebisch gaat opvolgen, is nog
niet bekend. De Roermondse exploitanten
Ed en Angela Dauphin
noemen hem een allemansvriend
die niets te veel is. „De koffie en vlaai
staan altijd klaar. Hij organiseert
leuke activiteiten en prijsvragen
voor de kinderen. En je hoeft hem
maar te bellen, of hij regelt het.”
Gek wordt het wel als hij straks niet
meer op de kermis rondloopt, denkt
Martine Peeters, zijn rechterhand
bij de gemeente Peel en Maas als het
op kermissen aankomt. „Ik werk
vooral op de achtergrond. Hij is de
man buiten die alles regelt en de
mensen kent. Piet hoort gewoon bij
de kermis.”
venlo
Meesterpianiste
Marietta Petkova opent
seizoen in Domani
Cultuurpodium Domani in Venlo
opent het nieuwe seizoen deze week
met een concert van de Bulgaarse
meesterpianiste Marietta Petkova.
Recensenten raken niet uitgesproken
over het bezielde spel van Petkova,
dat gevoelige snaren raakt.
Haar nieuwe programma is een ode
aan de verbeelding en het gevoel.
Dertig jaar geleden overrompelde
ze Nederland met enkele Rachmaninov
recitals, kort daarna volgde
haar internationale doorbraak. De
pianiste staat bekend om haar authenticiteit
en veelzijdigheid.
Zondag 23 oktober speelt Marietta
Petkova in Domani. Na afloop van
het concert, dat om 16.00 uur begint,
zal ze cd’s signeren in de foyer.
Kaarten à 21 euro zijn verkrijgbaar aan de
kassa en te bestellen via www.maaspoort.nl.
Marietta Petkova.
Foto Domani
nog weinig basisregels geleerd.”
Heeft zij minpuntjes?
„Sien reageert ongecontroleerd
richting andere honden. Ze is onbeheerst
in haar spel en heeft geen
rem. We plaatsen haar daarom niet
bij andere huisdieren en/of kleine
kinderen.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zoeken voor Sien liefhebbers
van het ras; mensen die zich ervan
bewust zijn wat het ras inhoudt en
ervaring hebben in het opleiden dan
wel opvoeden ervan. Dan wordt ze
zeker een fijne hond! Sien zal bij herplaatsing
nog worden gesteriliseerd.”
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier?
Neem dan contact op via tel. 0478-639062
of via info@smakterheide.nl.
Dier van de week
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week
vraagt ze nogmaals aandacht voor
Sien. Zij is achtergelaten op de
Boschhuizen in Venray. Ze is
vermoedelijk een kruising tussen
een stafford en een bullterriër.
Sien, met fawn/witte vacht, is
ongeveer 1 jaar oud.
Wat zijn haar leukste kenmerken?
„Sien houdt van mensen. Ze heeft
een open en vrij karakter, vindt het
heerlijk om buiten te rennen op
speelweides en is alert op alles wat
er om haar heen gebeurt.”
Hoe omschrijf je haar karakter?
„Ze heeft nog een beetje gebrek aan
sturing. Ze is onstuimig in de omgang
en kan nog veel leren. Ze heeft
peel en maas
Kandidaten voor
jeugdlintje gezocht
De gemeente Peel en Maas roept inwoners
op kandidaten voor een
jeugdlintje voor te dragen.
Een jeugdlintje wordt uitgereikt
aan jongeren tot 17 jaar die een bijzondere
prestatie hebben geleverd
of lange tijd hulpvaardig zijn geweest.
Bijvoorbeeld hulp aan ouderen
of zieken, activiteiten organiseren
in een gemeenschapshuis, acties
voeren voor een goed doel en
het bespreekbaar maken van controversiële
thema’s. Er hoeft geen
sprake te zijn van een heldendaad.
Kandidaten kunnen tot 1 november
worden voorgedragen. De uitreiking
is op maandag 21 november.