Woensdag 26. 10. 2022 13
literaire hoek
Moedertaal staat voor streekgebondenheid
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag Peter Lenssen over ‘De
Heimreize’.
Zestien jaar reeds hield mij het noodlot
verre van Limburg, ver van den needrigen
oorde gebannen, dat sterker
mij aantrekt, dan het verleidende
schoon en de luister der woeligen
hoofdstad, schreef de dichter Johan
Michiel Dautzenberg zo’n honderdzeventig
jaar geleden in De Heimreize.
Dautzenberg die van 1808 tot 1869
leefde, werd geboren in Heerlen en
betuigde zijn leven lang een grote
liefde voor Limburg en zijn geboorteplaats.
Veel van zijn teksten en gedichten
vormen een lofzang op de
overweldigende Limburgse natuur,
de dorpjes en de emotionele geborgenheid
die de plek waar zijn wieg
stond hem bood. Hij was in de aard
een wereldburger, verhuisde naar
Belgische oorden, maar keerde
steeds weer terug naar zijn geliefde
geboortestreek, die overigens in de
tijd dat hij leefde nog niet geplaagd
werd door de heftige industrialisatie
die met de ontginning van steenkool
gepaard ging.
Tweespalt
Dautzenberg groeide op met het
Limburgs dialect én het Duits als
voertaal. Net als Latijn en de Franse
taal leerde hij ‘goed’ Nederlands pas
later. Die verschuiving van moedertaal
naar het Nederlands (daarna
het afwisselend gebruik van beide)
zullen veel in Limburg geboren en
getogen lezers herkennen. De moedertaal
waar je je thuis voelt, het Nederlands
M sterlij
v rd
U ontvangt tijdelijk een
gratis oogmeting en
25% korting
op uw maatwerk glazen*
*Vraag naar de voorwaarden.
maak een afspraak op oogwereld.nl
of kom langs in de winkel.
band waarin je geacht wordt (beroepsmatig)
te denken en te werken.
Die tweespalt is van alle tijden,
zo maakt het leven en werk van
Dautzenberg duidelijk. Vergelijk
het met onze behoefte om grenzen
te overschrijden, de globalisering
waaraan we op vakantie, in ons gebruik
van internet en social media
én in onze aanschaf van consumptiegoederen
uit verre landen toegeven.
Wat dat betreft voelen we ons
allemaal wereldburgers. Tegelijkertijd
hechten we zeer aan onze afkomst
en de waarden, normen en
tradities die we van kleins af aan
hebben meegekregen.
Voor schrijvers, in dit geval schrijvers
die in Limburg geworteld zijn
(zie Johan Dautzenberg), is dat niet
anders. In hun werk plaatsen ze ervaringen
en gebeurtenissen uit hun
directe omgeving in de bredere, universele
context van thema’s als oorlog,
liefde, sociale onrechtvaardigheid
en schoonheid. Het plaatselijke
‘Limburgse’ wordt uitgelicht en vergroot
op een manier die het voor
elke lezer waar ook ter wereld voorstelbaar,
begrijpelijk en daarmee
‘invoelbaar’ maakt.
Vergezicht
Voor wie regelmatig romans van
Limburgse schrijvers leest, zal dit
geen verrassing zijn. Het samenspel
van Limburg en Nederland, Limburg
en de wereld leidt tot onverwachte
denkwijzen en vergezichten.
Dát maakt de literatuur die aan
deze streek verbonden is zo spannend
en bijzonder.
REGIO
symboliseert familie, tradities,
gebondenheid aan de streek
staat voor het grotere ver-
jroitncghisma Akersteenweg 102, Maastricht • 043 3615025
dé kwaliteits opticien bij u in de buurt oogwereld.nl
DOOR PETER LENSSEN
Het boek
over Johan
Dautzenberg
verscheen bij
uitgeverij
Leon van
Dorp. De
plaquette
hangt op de
muur van
voormalige
dancing
Femina in de
Dautzenbergstraat
te
Heerlen.
Foto Peter
Lenssen