Woensdag 02. 11. 2022 REGIO 11
Driekwart eeuw op de bres voor dialect
Heeft hij minpuntjes?
„Baerke heeft eigenlijk geen minpuntjes,
hij is alleen niet gewend om
lang alleen te zijn. Ook vindt hij het
nog spannend in de auto. Dit zal
door gewenning en oefening moeten
worden uitgebreid. Met andere
honden is Baerke wisselend in de
omgang.”
Wat voor baas zoeken jullie voor
Baerke?
„Door zijn terughoudendheid plaatsen
we Baerke niet bij kleine kinderen
of in een druk huishouden. Dit is
te onvoorspelbaar voor hem. Zijn
voorkeur gaat uit naar een gezin
met grote kinderen, een echtpaar of
alleenstaande met voorliefde voor
het ras. Mensen die hem het vertrouwen
geven om zich te ontplooien
tot een meer zelfzekere huishond.”
Wat is wijsheid? Wie heeft het
goed? Wie schrijft het goed? Is
aardbei in plaats van ‘aerbaes’ nou
zo verfoeilijk? Of vaatdoek in
plaats van ‘schôttelslet’? En is
‘sop’ hetzelfde als soep? Is ‘het
geur met de bien op de taffel
gelaege’ hetzelfde als ‘hebs dich
met de bein op de taofel gelaege?’
Wie het weet mag het zeggen.
Maar eenduidigheid qua taal is in
Limburg absoluut niet aan de orde.
De verschillen zijn natuurlijk een
gevolg van geografische én
geologische ontwikkelingen. Kom
ik zo op terug. Nu eerst over een
vereniging, die zich al 75 jaar inzet
om het dialect te behouden, om –
zoals dat tegenwoordig zo mooi
heet – het dialect weer sexy te
maken. Veldeke Venlo zet zich daar
en ook voor behoud van Limburgse
cultuur al driekwart eeuw in.
Dier van de week
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week
vraagt zij nogmaals aandacht voor
reu Baerke, een Bordeaux dog van
1,5 jaar oud.
Wat is zijn leukste kenmerk?
„Baerke is een ontzettend rustige en
lieve hond in de omgang. Hij is gebaat
bij een rustige benadering. Hij is terughoudend
in het eerste contact.
En hij is ook waaks en beschermend
over zijn baas en eigen terrein.”
Waar verblijft Baerke het liefst?
„Zijn bench is zijn veilige, vertrouwde,
eigen plek. Hij is gewend om hier
in de nachturen in te slapen en wanneer
hij eventjes alleen zou moeten
zijn. Dit vindt hij echt geen probleem.”
Goltziusmuseum. In de loop der jaren
maakten tal van bekende Limburgers
deel uit van de jury, zoals
burgemeester Feij, Willy Caron,
Hannelore Winter, Huub Mans en
burgemeester mevrouw Van Soest-
Jansbeken.
Andersom begon de Kring Veldeke
Venlo 41 jaar geleden met een eigen
uitgave, de Kroedwis (zonder trema)
in navolging van de provinciale uitgave.
Het 50-jarig jubileum werd
groots gevierd en het aantal activiteiten
nam toe: lezingen, fietstochten
en eucharistievieringen in het
dialect. Anno 2022 staat er veel op
de Veldeke-agenda: cursus Venloos
door docent Bas Vissers, stadswandelingen,
uitreiking van oeuvrepries
(zonder trema), fietstocht, de quiz
de Slumste Venlonaer en nog steeds
de declamatiewedstrijd. (Het ledental
van Veldeke Venlo is 160 en daarnaast
heeft de vereniging nog zo’n
100 donateurs.)
Bij gelegenheid van het 75-jarig bestaan
werden op initiatief van Wiel
van Aarssen tal van auteurs benaderd
om te participeren in een dichtbundel:
voormalige auteurs en jonge
schrijvers uit Venlo en zijn kerkdorpen.
Dat heeft geresulteerd in een
fraai boekwerk met poëzie in de vele
varianten van het Venloos dialect.
Er volgt nog een officiële presentatie.
Naast het Venloos Kaokbukske
weer een alleraardigste uitgave.
Het dialect leeft, dat is duidelijk. De
jeugd communiceert in het plat, toneelverenigingen
spelen stukken in
het dialect, vastelaovesvereiniginge
schrijven een eigen blad uit in het dialect
en – we mogen het zeker niet
vergeten – de belangstelling voor de
plaatselijke cultuur en geschiedenis
neemt toe, getuige de heropleving
van revues, die behalve in het dialect
worden gespeeld ook veelal een historisch
thema hebben.
O ja, waarom al die verschillen in dialecten?
Simpelweg een gevolg van
staatkundige en geografische gemeenschappen,
die zich vrij geïsoleerd
ontwikkelden. Zo vormde bijvoorbeeld
de grens tussen het Gulikse
Tegelen en het Gelderse Venlo de
befaamde ich-linie. Waterlopen zoals
de Maas waren barrières tussen
leefgemeenschappen met taalkundige
ontwikkelingen van dien.
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier? Neem dan contact op met
Dierenopvang Op de Smakterheide, tel. 0478-639062 of via info@smakterheide.nl.
de schrijfwijze van dialect. Vastelaovesgezelschap
Jocus hanteert een
eigen schrijfwijze, zoals voorheen
Baer van der Meij ook deed. Consequent,
maar vaak anders dan Veldeke,
dat zich conformeert aan het
Venloos woordenboek (uitgave Veldeke).
Het is ook niet zo vreselijk belangrijk
of het streepje wel of niet
moet, een accent zus of zo. Belangrijk
is dat het dialect wordt gesproken
en geschreven.” Wat dat betreft
zijn beide heren optimistisch. „Het
is toch opmerkelijk hoeveel jongeren
via hun moderne communicatiemiddel
appen in het Venloos.
Prachtig toch. En dan is een streepje
meer of minder niet zo belangrijk.”
Veldeke Venlo is 75 jaar, al ruimschoots
voorbij de pensioengerechtigde
leeftijd, maar nog allerminst in
ruste. Integendeel. Veertig, vijftig
jaar geleden beperkten de activiteiten
zich veelal tot uitwisselingen en
contactavonden met zusterverenigingen,
ook in het Duitse grensgebied.
Veldeke-coryfeeën als stadsarchivaris
wijlen Wim Hendriks, Mien
Meelkop, Harie Janssen, Toën Hendrikx
en Lies Verkoijen en later
Theo Lamberts verwelkomden in
1968 als jong bestuurslid ondergetekende,
die de jaarlijkse declamatiewedstrijd
initieerde. Een initiatief,
dat provinciebreed navolging kreeg,
nadat het in Venlo al binnen twee
jaar een enorm succes bleek. À propos:
Caroline Scheepers won de eerste
declamatiewedstrijd, die toen
plaatsvond in de studiezaal van het
van nul tot nu
Door albert lamberts
Het jubileum ging vrij geruisloos
voorbij en daar is natuurlijk de ongewisheid
over corona mede schuld
aan. Even de historie in vogelvlucht:
al twee jaar na de Tweede Wereldoorlog,
in 1947, werd Veldeke Venlo
opgericht. De kring is momenteel
een van de tien Veldeke-kringen in
Limburg. En ondanks het feit, dat de
dialecten behoorlijk van elkaar verschillen
omvat de Venlose kring Arcen,
Belfeld, Blerick, Grubbenvorst,
Helden, Lomm, Maasbree, Sevenum
en natuurlijk Venlo zelf. De vereniging
Veldeke Limburg bestaat
bijna honderd jaar; zij werd opgericht
in 1926.
En wie nu denkt dat een vereniging
als Veldeke zichzelf heeft overleefd
heeft het toch mis. Met name de laatste
jaren klinkt de roep om het dialect
op te nemen in het basisonderwijs,
waarmee het als een echte taal
erkend wordt. Zo’n status als het
Fries heeft wordt ook in Limburg
nagestreefd. Dat is natuurlijk een
stuk moeilijker, omdat er nu eenmaal
geen eenduidig Limburgs dialect
gesproken en geschreven
wordt.
Ja, zelfs het Venloos dialect kent variaties.
„Dat is niet erg”, menen
Henk Buskes en Wiel van Aarssen,
respectievelijk voorzitter en bestuurslid
van Veldeke Venlo. „Er
wordt nogal wat afgestraeveld over
Voordracht tijdens een van de eerste declamatie-avonden van
Veldeke Venlo: Wao bliéve ôs Venlose name? van Mien Meelkop.
Foto collectie albert lamberts
tegelen
Veel bluesrock op
negende Haandert Rock
Haandert Rock pakt de draad weer
op na corona. Drie bands spelen zaterdag
5 november in het cultureel
centrum van Tegelen.
De negende editie wordt om 20.30
uur geopend door Gladstone, een
band die in 2019 al in Tegelen optrad
onder de naam VanNelle. Een week
later overleed de zanger, waarna de
overige bandleden een doorstart
maakten. En andere sound, maar in
hetzelfde genre: blues en rock. ‘Smoking
music’ noemen ze het zelf.
Vervolgens brengt Shadow Play een
eerbetoon aan Rory Gallagher, de in
1995 overleden bluesrockheld die in
1972 en 1974 werd uitgeroepen tot de
beste gitarist van de wereld, zonder
hem te willen kopiëren.
Afsluiter Cool’O’Keefe is voor de
trouwe bezoekers van Haandert
Rock een oude bekende. Ook deze
door de wol geverfde formatie heeft
een voorliefde voor blues en rock,
maar dan met een funky geluid.
De toegang is gratis.
Meer info op www.haandertrock.nl.
venlo
Online praten over
leven met en na kanker
Een leven met en na kanker. Dat is
het thema van een online bijeenkomst
bij IZO Venlo op 8 november.
Klinisch psychologe Esther Castermans
gaat in op wat het voor mensen
en hun naasten betekent als zij
de diagnose kanker krijgen. Ze is
verbonden aan ziekenhuis VieCuri
ziekenhuis en heeft als aandachtsgebied
oncologie. Aansluitend is er
gelegenheid om na kort te praten.
IZO Venlo is een samenwerkingsverband
van organisaties die één op
één zorg, hulp en ondersteuning bieden
in de thuissituatie. Dit zijn AHD
Tegelen-Steyl-Belfeld, AHD Venlo,
Buddyzorg Limburg, Humanitas
maatjes GGZ, Incluzio Maatjes, De
Luisterlijn Venlo, VPTZ Venlo e.o.
en De Zonnebloem.
De Zoom-sessie start om 19.30 uur. Deelname
is gratis, aanmelden kan tot 3 november
via mail: info@izovenlo.nl.
blerick
Eerste B4Session sinds
vier jaar met Ben Poole
Stichting B4Music uit Blerick pakt na
een lange onderbreking de draad
weer op met de B4Sessions in zaal
Apollo. Gitarist Ben Poole bijt op 4 november
de spits af met zijn band.
Poole speelt rock, soul en blues en
werd in dat laatste genre voor de coronapandemie
door het Amerikaanse
Guitar World Magazine genomineerd
als beste gitarist ter wereld.
Toppers als Jeff Beck, Beth Hart en
Gary Moore steken hun bewondering
voor de Britse musicus en singersongwriter
niet onder stoelen of banken.
In het voorprogramma kunnen
liefhebbers van southern rock en
bluesrock hun hart ophalen aan de lokale
band Mylk, die voor de gelegenheid
in een XL bezetting optreedt.
Tickets à 15 euro zijn te koop bij Apollo en bij
Musical Things Europe in Venlo. Bestellen kan
ook via b4s@stichtingb4music.nl.