Woensdag 23. 11. 2022 REGIO 11
Gebruiken door het jaar heen (5)
het gén täöte. Áchter Sint Jan dor
wònt enne man, dén òs kiendje baeter
make kan. En wil ’t nie baote, dan mòt
ie ’t már laote. Meestal was de pijn
dan snel verdwenen en hield het
kind op met huilen.
Op 24 juni werden in Noord-Limburg
traditiegetrouw de laatste dag
asperges gestoken. Dat is nu nog zo.
Vroeger was er veel vertrouwen in
de vermeende heilzame werking
van kruiden. Overal was wel een
kruid tegen gewassen. In de volksgeneeskunde
waren vlier, linde en
kamille de belangrijkste. Een vlierboom
bij de staldeur moest de dieren
beschermen tegen hekserij, betovering
en bliksem. De schors, bladeren,
bloemen en bessen van de
vlier waren heilzaam tegen allerlei
kwalen als hoofdpijn, verkoudheid
en maagklachten. Ook hielpen ze tegen
zweren. Stekende distels waren
goed bij stekende pijnen. Karnemelk
hielp tegen jeugdpuistjes; een
wrat kon je wegkopen, maar ook
aardappelschillen werden gebruikt.
Deze volksgeneeskunde
vloeide voort uit de sterke verbondenheid
met de natuur.
melvaart de gebeden mee zou nemen.
Men hoopte op Zijn voorspraak
bij God de Vader. Het gebruik
stamt uit de vroege middeleeuwen
en werd in onze streek pas
in de jaren zestig van de vorige eeuw
afgeschaft.
In Venray begon Hemelvaartsdag
met het dauwtrappen. Rond 1900
trokken oude boeren in alle vroegte
hun klompen uit om op blote voeten
door het bedauwde gras te lopen.
Ze geloofden dat de hemelvaartsdauw
een wonderbare kracht bezat.
Op zaterdag werd om elk huis gekaerd
en gegrieseld, geveegd en geharkt.
Binnen werd de plavuizenvloer
van de keuken geschrobd. ’s
Morgens werd kort stro of wit zand
over de vloer gestrooid om ze tot
zondagmorgen mooi te houden. Na
de vroegmis, als het vee verzorgd
was, werd de keuken mooi schoongeveegd.
Soms werden in de baeste
kamer met wit zand figuren op de
vloer gemaakt. In het Câssels Broek
werd het fijne zand aangetroffen na
het verwijderen van de turf in de
petgaten.
Juni was de hooimaand. De mannen
maaiden het gras met de zeis op gezwadde
(stroken). Met de riek werden
deze ‘gebroken’. Als het gras
droog genoeg was, werd het van de
dijken in öppers (hopen) geplaatst,
of naar de schelft (hooizolder) gebracht.
In latere tijd werd het hooi
op röjters (piramidevormige houten
droogrekken) gezet. Dit gebeurde
ook met rode klaver. Na het hooien
was er veel werk te doen in de moestuin.
Bovendien moesten de bieten
worden gegaejd (gewied) en gedund
en tussen de stékrube (knolrapen)
werd geschoffeld. Daarna volgde de
oogst, bestaande uit maaien, binden,
schoven opzetten in een gâst en
are laeze of are zeumere (aren die bleven
liggen van het veld oprapen).
Op 24 juni was het Sint Jan, de
naamdag van Johannes de Doper.
Sommigen maakten dan een St.
Janskrans die hen moest beschermen
tegen brand, ziektes, heksen,
onweer en andere gevaarlijke zaken.
Als een kind gevallen was en pijn
had, werd over de pijnlijke plek gewreven
en het volgende liedje gezongen:
Hejle, hejle bäöte, de käöster
van nul tot nu
Door jan strijbos
Vroeger waren de meeste mensen
op het platteland erg bijgelovig en
hielden ze er allerlei rituelen en
gebruiken op na. Sommige zijn nog
steeds hier en daar in zwang, maar
de meeste zijn door de moderne
tijd verdwenen. Ook vloeiden veel
oude gebruiken voort uit het
katholieke geloof. Deze week het
vijfde deel van de serie over
gebruiken door het jaar heen.
Op de eerste dag van mei werd in
sommige plaatsen traditioneel in de
vroege morgen een meiboom (berkenboom)
voor de deur van notabelen
en bij bestuurs- en ereleden van
de harmonie of fanfare geplaatst.
Dat ging gepaard met een serenade,
waarvoor de muzikanten als beloning
bier aangeboden kregen. In
Venray werd deze dag aangeblazen
vanuit de galmgaten van de toren
van de Grote Kerk. In sommige
plaatsen verrees een meiboom op
het dorpsplein. Deze vruchtbaarheidsrite
komt in tal van Europese
landen nog voor. Het is het feest van
het begin van de zomer, van de
groeikracht, het opengaan van de
natuur.
In de middeleeuwen werden veel
Germaanse feesten gekerstend. De
kerk probeerde dit ook met het meifeest.
De boom zou het symbool zijn
van Maria, vandaar dat mei de Mariamaand
is geworden. Priesters
plaatsten ter ere van haar meibomen
in de kerken, versierden de altaren
met bloemen en bestrooiden
de vloeren met groen. De oorspronkelijke
Germaanse meifeesten hielden
vooralsnog stand. Veel dorpen
hadden een meigilde, een vereniging
van jongelieden die de feestelijkheden
rond het planten van de
meiboom organiseerden. Op de
vooravond werden meivuren ontstoken
en in de nacht trok het meigilde
uit. De jongens in het zondagse
pak, de meisjes in het wit met kransen
op het hoofd en bloemen op de
borst.
De drie dagen voor Hemelvaart waren
de Kruisdagen. Er werden dan
ter ere van Jezus Christus ’s morgens
vroeg processies gehouden
naar de velden met de gewassen.
Tijdens de processies werd gebeden
in de hoop dat Jezus bij Zijn He-
Kinderen van de familie Jan Rambags aan de Horsterweg te Castenray in 1955 op een ‘höjröjter’.
Op de achtergrond is het hooi op de ‘röjters’ getast. Foto archief heemkunde castenray
‘Verfrissend om los te
komen van instrument’
wanssum
Hans Weijers nieuwe
prins bij De Wiendbuul
De Wiendbuul uit Wanssum wordt
dit seizoen geregeerd door Hans
Weijers. Hij werd afgelopen zaterdag
uitgeroepen tot prins Hans II.
De 42-jarige prins werd onthuld in
een speciale aflevering van het bekende
tv-programma Expeditie Robinson.
Hij is in het dagelijks leven
verzekeringsadviseur voor de zakelijke
markt bij Summa Adviesgroep.
Prins Hans II wordt tijdens
zijn regeerperiode geassisteerd
door de adjudanten Björn van Kessel
en Freek Lenssen en nar Erik
Aarts.
Prins Hans II. Foto
maureen van oorschot
horst
Jan van Helden na drie
jaar uitstel benoemd tot
erelid van D’n Dreumel
Horsternaar Jan van Helden is vorige
week benoemd tot erelid van carnavalsvereniging
D’n Dreumel.
Het eerbetoon was bedoeld voor de
seizoensopening van 2020, toen Van
Helden 4x11 jaar lid van D’n Dreumel
was. Hij is 15 jaar lid geweest van de
raad van elf, leidde 13 jaar lang de
bouwcommissie, waarvoor hij nog
steeds actief is, en hielp tussen 1998
en 2015 elk jaar mee bij de versiering
van het huis van de prins. Ook is hij al
vanaf 1992 betrokken bij de verkoop
van entreekaarten voor activiteiten
van D’n Dreumel. Tevens is Van Helden
beheerder van D’n DOP, het onderkomen
van de carnavalsvereniging
op industrieterrein Hoogveld.
Tevens werden Toon Jenniskens en
Henk Vervuurt gehuldigd vanwege
hun 5x11-jarig lidmaatschap van D’n
Dreumel.
genoten en gaat er graag mee op
uit.”
Heeft hij minpuntjes?
„Hij is gefokt uit jacht getrainde ouders,
dit is niet perse een minpunt.
Echter zal hij op de juiste manier
verder getraind moeten worden.
Wanneer dit advies niet ter harte genomen
wordt, zal hij zich ontwikkelen
tot een hond met gedragsproblemen.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zoeken voor Donny een baas die
ervaring heeft met dit type hond en
beseft wat deze nodig heeft. Jachttraining
of speuren zou geweldig
voor hem zijn.”
Neem voor info contact op met Dierenopvang
Op de Smakterheide, tel. 0478-
639062 of via info@smakterheide.nl.
Dier van de week
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat reutje Donny, die door persoonlijke
omstandigheden van zijn baas
in de opvang terecht is gekomen.
Hij is een kruising Engelse Springer
x Springer spaniël / Heidewachtel
van 8 maanden oud.
Wat is zijn leukste kenmerk?
„Hij is een actieve, fanatieke, gedreven
hond in de omgang. Een leergierige,
vrije spring-in-’t-veld die graag
wilt werken voor zijn baas!”
Wat is zijn favoriete bezigheid?
„Donny is een hond die aan het
werk gehouden moet worden.
Driemaal daags een rondje rondom
huis is niet genoeg. Hij is een sociale
hond in de omgang naar soort-
» Vervolg van de voorpagina.
De zussen willen op deze manier
ook andere muziekgezelschappen
inspireren om verbinding met het
theater te zoeken. Of zoals dirigent
Wout Claessens van harmonie St.
Joseph het verwoordde: „Het is verfrissend
om eens los te komen van je
instrument en deel uit te maken van
het spel.” Carla vult aan: „We nodigen
harmonieorkesten en fanfares
van harte uit om dat zelf ook te ervaren.
Maar in de basis gaat het er om
samen met het publiek te genieten
van een warm en magisch kerstgevoel.”
De uitvoeringen zijn op 9, 10 en 11 december
in MFC ’t Haeren in Grubbenvorst. Info en tickets:
www.wijnenspeelt.nl.