woensdag 01. 12. 2021 REGIO 11
Geloof en goede raad bepaalden (5)
Heer. Bidt, werkt, rekent, leest en
houdt boek. Gij moet u ook door een
goed gedrag den zegen des Heeren
waardig toonen.
Een andere raad voor de boeren
was zuinig zijn.
Er wordt wel eens te veel uitgegeven
aan ‘pruuf’ bij markten, verkoopingen,
verpachtingen, koopdagen, op
feestdagen, bij familiefeestjes, trouwpartijen,
kermissen, leveranties. Verder
bij aangifte van geboorte, bij ’t
aanzeggen van sterfgevallen, bij ’t
slachten van varkens en ’t uithallen
van vleesch.
Gebeurt het niet dat de boer om een
beuzelarij naar de markt gaat b.v. om
een koetouw te koopen – en voor hoeveel
heeft hij uitgegeven? – hoeveel tijd
verlet? – Hoe laat tehuis gekomen en
hoe? – Markten verrijkt niet. – Zijt ge
nooit na een houtverkoop of welken
verkoop dan ook, blijven plakken? En
bij leveranties, als men pas geld gebeurd
heeft? Ik heb ooit gehoord dat
een boer ’s morgens een varken was
wezen leveren, en ’s avonds werd een
heel ander varken, (toch een uiterst
goed bekend), op den kruiwagen tehuis
gebracht.
Tja, goede raad was duur.
lang mogelijk zogen om een nieuwe
zwangerschap te voorkomen.
Zo had ieder zijn zorgen en problemen,
waarbij een sterk geloof in God
en de kerkelijke leer een belangrijke
rol speelden.
Arme ongeschoolde boeren vertrouwden
op de heilzame werking
van het geloof. Van kwakzalverij en
de opkomende wetenschap moesten
ze niets hebben. Voorzover ze de
ontwikkelingen al konden volgen.
Communicatie was er nauwelijks,
geen telefoon en geen radio of televisie.
Het laatste nieuws hoorde je op
de markt, bij de kerkdeur of van
rondtrekkende marskramers.
Dat religie vroeger de basis vormde
voor het boerenbedrijf moge blijken
uit de volgende passages uit een
rede van een boerenvoorman op 21
december 1912:
Wat baat het den mensch heel de wereld
te winnen, wanneer hij schade
lijdt aan de ziel. Dus we moeten ’t
zwaarste ook ’t zwaarste laten wegen:
Eerst het Rijk der Hemelen zoeken; dat
moet er eerst boven af genomen
worden; daar helpt geen moederlief
aan. Dat Rijk der Hemelen moeten we
vinden, koste wat het koste. Al zouden
we er ook voor achteruit moeten boeren,
‘boer af’ moeten worden, arm
moeten worden, we zouden het er voor
over moeten hebben.
Maar gelukkig
hoeft dat niet;
’t kan samen gaan,
vooruit boeren en in den hemel komen.
Wij moeten echter oppassen dat we bij
al ’t zorgen op de boerderij ons hoogste
doel niet vergeten.
Wat moet gedaan worden?
Bidden! Aan ’s Heeren zegen is alles
gelegen. We kunnen wel zaaien en
planten, maar de wasdom geeft de
VAN NUL TOT NU
DOOR JAN STRIJBOS
In de eerste huwelijksnacht was
het vroeger bij veel echtparen al
‘raak’. Bleef de eerstvolgende
menstruatie uit, dan waren de
gehuwden blij. Niet alleen omdat
er een kindje op komst was, maar
ook omdat de dorpsroddel de kop
zou opsteken naarmate het langer
duurde. „Ze zun d’r wel wat òp
wieëte”, hoorde je dan al gauw. Het
vijfde en laatste deel uit de serie
over trouwen in vroeger tijden.
Vrouwen die moeilijk zwanger konden
worden, namen hun toevlucht
tot allerlei middeltjes. Zoals gemeenschap
in de vroege ochtend,
direct na het wakker worden. De
man dronk een cognacje, gemengd
met een geklopt ei met suiker, en
moest veel selderij eten. Corpulente
vrouwen dronken voor het naar bed
gaan een kopje water met azijn. Ook
werd er veel gebeden of een noveen
gehouden: negen dagen achter elkaar
bidden of negen keer een bedevaartplaats
bezoeken. Soms droeg
men medailles of een Agnus Dei,
een door de paus gewijd ovaal plaatje
dat in stof werd ingenaaid. Daarop
waren een kruis en de letters IHS
geborduurd. IHS is een Latijnse afkorting
en staat voor: in hoc signo
(vinces). Wat betekent: In dit teken
(van het kruis) zult gij overwinnen. Bij
de wijding werden allerlei wensen,
ook die van de kraamvrouw en het
kind, ingesloten. Het echtpaar deed
beloften, zoals het steunen van de
armen en offeren van geld voor goede
doelen. Bood dit alles geen uitkomst,
dan was het Gods wil dat de
vrouw kinderloos bleef. Echtparen
die dit overkwam, werden vaak betreurd,
omdat ze op latere leeftijd
niet konden rekenen op hulp van de
kinderen. Verzorgingshuizen waren
er op het platteland niet.
Anticonceptie
Vrouwen kregen vroeger vaak veel
kinderen. Ze waren vrijwel voortdurend
in verwachting. Kwam er te
veel nageslacht, dan was gescheiden
slapen het beste anticonceptiemiddel.
Ook gingen vrouwen voor
het bed staan springen na de gemeenschap.
Het zaad zou dan zakken
en de baarmoeder niet kunnen
bereiken. Ook lieten ze een kind zo
Grote gezinnen waren vroeger heel gewoon. Kinderen van Grád en Elisabeth CremersVersteegen
in 1931.
Beneden: huwelijk van Leo en Mia PaulissenStrijbos
in 1964 FOTO'S JAN STRIJBOS
„Hij is gedreven met speeltjes, maar
vind het lastig om die weer af te geven.
Hij heeft dan een baas nodig
met overwicht. Dit maakt hem niet
geschikt voor permanente bewoning
in huis. Hij is wisselend qua
omgang met andere honden, met
name reuen. Hij vindt katten ontzettend
leuk, de katten hem helaas
niet.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zoeken voor Pepper een huis
achteraf, met veel ruimte of eigen
terrein. Hij is gewend om in een zeer
grote kennel te slapen. Hij is niet geschikt
voor plaatsing bij kleine kinderen,
katten of in een woonwijk.”
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier?
Neem dan contact op met Dierenopvang Op
de Smakterheide, tel. 0478639062
of via
info@smakterheide.nl.
DIER VAN DE WEEK
Elke week stelt Juanita Janssen van
Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is naar
een nieuw thuis. Deze week: Pepper,
een kortharige Hollandse herder
reu van bijna 3 jaar oud. Hij is
teruggekomen in de opvang, nadat
afstand van hem gedaan werd.
Leukste kenmerk?
„Pepper is een zeer goed luisterende,
maar gedreven hond. Hij werkt
graag voor de baas, maar is niet geschikt
voor de sport.”
Wat is zijn favoriete bezigheid?
„Hij is een zeer attente en baasgerichte
hond. Hij is waaks als hij eenmaal
gewend is, maar ook weer niet
té. Pepper is zeker een fijne hond
voor mensen met ervaring.”
Heeft hij minpuntjes?
WELL
Online woordenboek
Wells dialect met meer
dan duizend woorden
Well heeft een eigen online woordenboek
met meer dan duizend
woorden in het plaatselijk dialect.
Het Wells woordenboek bevat naast
een lijst van 1066 Nederlandse
woorden met vertaling in het dialect
ook 70 gezegden en uitdrukkingen
die door bezoekers van de website
zijn geplaatst.
Voor wie meer over het Wellse dialect
wil weten, heeft Archief Well op
haar website een aparte pagina met
informatie over de historie van de
dorpstaal, die ontstaan is uit het
Kleverlands, een Nederfrankisch
dialect.
Het online Wells woordenboek staat op
www.mijnwoordenboek.nl/dialect/Wells.
HORST
Kleurrijke expositie
kunstenaars Zeen
Erwin Michielsen, Dirk Verberne
en Helmie van de Riet exposeren
drie weken lang in de galerie aan de
Loevestraat in Horst.
De tentoonstelling is getiteld Drie
kunstkarakters en laat zien hoe verschillend
de exposanten, alle drie lid
van kunstenaarsvereniging Zeen
uit Horst, bezig zijn met kunst. Dirk
Verberne werkt met staal en laat
zich inspireren door de natuur van
de Peel. Erwin Michielsen is in
meerdere disciplines actief en gaat
te werk volgens het motto ‘denk in
de kleuren van je hart’.
Helmie van de Riet is in coronatijd
‘troostcollages’ gaan maken, waarmee
ze bij zichzelf en anderen een
glimlach wil ontlokken. Een kritische
noot is echter nooit ver weg.
De kleurrijke expositie is tot 12 december te
bekijken in het weekeinde, op zaterdag en
zondag van 11.00 tot 17.00 uur.
De drie exposanten.
FOTO HELMIE VAN DE RIET
RECHTGEZET
In het artikel over de jubilerende
carnavalsvereniging De Peijas uit
Afferden werd vorige week abusievelijk
gemeld dat de nieuwe prins op
22 januari onthaald zou worden.
Het prinsenbal stond gepland voor
zaterdag 18 december. CV De Peijas
heeft na de persconferentie besloten
geen prins te kiezen. De voor 22
januari geplande receptie vervalt
daarom ook. ,,We gaan bekijken hoe
we de geplande activiteiten, receptie
en jubileumfeest, een andere invulling
kunnen geven”, zegt Peijasvoorzitter
Jan Buddiger.
De in het artikel van woensdag 24
november geciteerde Paul Janssen
is bestuurslid en niet zoals vermeld
de secretaris van CV De Peijas.