Opgroeien in Limburg 11
De bieb is hip
Tekst: John Huijs
Beeld: Stefan Koopmans
Over het belang van taalvaardigheid
kunnen we kort zijn. De 2,5
miljoen (!) Nederlanders die niet
goed kunnen lezen (en rekenen)
kunnen moeilijker een baan vinden
of houden. Ook kunnen ze
problemen met de gezondheid
krijgen doordat ze gebruiksaanwijzingen
en bijsluiters niet
(goed) kunnen lezen, waardoor
de kans bestaat dat ze medicijnen
verkeerd gebruiken. En
ouders die problemen hebben
met taal kunnen hun kinderen
niet voorlezen en minder goed
helpen met huiswerk. Formulieren
invullen voor uitslagen,
toeslagen en belastingen is ook
een crime voor laaggeletterden,
net als het gebruik van een
computer, tablet of smartphone.
Zingen
Kortom: lezen en schrijven is
van groot belang om volwaardig
mee te kunnen doen in
onze informatiemaatschappij.
Volgens directeur-bestuurder
Geja Olijnsma is het een misvatting
dat het ontwikkelen van je
taalvaardigheid pas op school
start. “Onderzoek toont aan dat
de ontwikkeling van je taalvaardigheid
al begint als je nog maar
net geboren bent. Daarom is het
heel belangrijk dat opvoeders
van meet af aan tegen hun kind
praten. In welke taal je dat doet
is daarbij niet van belang. Voorlezen
of zingen is ook goed, als
je je kind maar vanaf het begin
gevoel en gehoor voor taal
meegeeft. Dat is de reden dat
de bibliotheken sinds een jaar
of twee op consultatiebureaus
met jonge ouders in gesprek
gaan om hen daarop te wijzen.
Geregeld komen we ouders
tegen die niet of amper tegen
hun baby praten, omdat ze in de
veronderstelling verkeren dat
dat geen zin heeft zolang hun
kind nog niks terug kan zeggen.”
Op kinderdagverblijven en peuterspeelzalen
wijzen medewerkers
van de bibliotheken vooral
op het belang van voorlezen.
Geja: “Een kind dat dagelijks
even wordt voorgelezen kan
zich beter concentreren, leert
luisteren, ontspant beter, krijgt
een grotere woordenschat, ontwikkelt
een beter taalgevoel en
inlevingsvermogen en presteert
beter op school.”
Op basisscholen zorgen de
bibliotheken voor een rijke leesomgeving
door boeken beschikbaar
te stellen zodat leerlingen
niet per se naar de bibliotheek
hoeven. Wel is het lidmaatschap
van de bibliotheek voor kinderen
tot achttien jaar gratis en is er
bijvoorbeeld in Venlo een bibliotheek
in alle kernen, dus altijd
dichtbij.
Eilandjes
Ook in het voortgezet onderwijs
proberen de Limburgse bibliotheken
de leesleerlijn door te
trekken. Geja:”Maar dat gaat niet
overal even voorspoedig. Op
basisscholen bepaalt de directeur
het beleid; in het voortgezet
onderwijs heb je met meerdere
eilandjes te maken en dat maakt
het lastiger. Het ontwikkelen van
taalvaardigheid in het voortgezet
onderwijs hoeft zich niet te
beperken tot de lessen Nederlands.
Bijvoorbeeld geschiedenis
en aardrijkskunde zijn lessen
waarin je taal en lesstof prima
kunt combineren.”
Tegen die achtergrond is Geja
heel blij met het recente advies
van de Onderwijsraad. Die raad
pleit er onder meer voor om taal
en rekenen te verankeren in alle
vakken en leergebieden en om
onderwijs in taal en rekenen een
verantwoordelijkheid te maken
van alle leraren. ‘Want alleen
Uit onderzoek blijkt dat 24 procent van
de 15-jarigen het minimale niveau niet
haalt bij lezen. De bibliotheken proberen
die tendens met een doorlopende leeslijn
en tal van hulpmiddelen te doorbreken.
“We benaderen ouders al op het consultatiebureau.
Taalvaardigheid pik je als
baby al op, dus lang voordat je kunt
praten”, zegt directeur-bestuurder
Geja Olijnsma van de Bibliotheek Venlo.
taal- en rekenlessen zijn niet
genoeg om taal en rekenen te
leren. Het mes snijdt aan twee
kanten: andere vakken bieden
context en mogelijkheden om
kennis en vaardigheden op te
doen in taal en rekenen. En
andersom is beheersing van taal
en rekenen een noodzakelijke
voorwaarde om verder te komen
in andere vakken en leergebieden’,
aldus het advies van de
raad.
Hoewel de beschikbare cijfers
uit nationaal en internationaal
onderzoek naar de leesvaardigheid
somber stemmen is Geja
Olijnsma niet pessimistisch voor
de langere termijn. “Als we de
doorgaande lees- en leerlijn
blijven volgen en het advies
van de Onderwijsraad serieus
opvolgen, gaat de gemiddelde
lees- en ook rekenvaardigheid
weer vooruit. Ook hoopvol vind
ik het dat de studieruimte van
de bibliotheek in Venlo geregeld
vol jonge mensen zit. Vijf jaar
geleden was je een nerd als je
in de bieb studeerde, nu is dat
ineens hip.”
Paspoort
Naam: Geja Olijnsma
Leeftijd: 52 jaar
Privé: samenwonend, twee zonen
Is: sinds vijf jaar directeur-bestuurder van bibliotheek Venlo
Was: daarvoor twintig jaar in diverse functies in publieke sector
(directeur-bestuurder, programmamanager, manager innovatie,
marketingmanager) en acht jaar in de commerciële sector van
managementtrainee tot regiodirecteur van een bank
Gek van: voetbal (PSV) en veelvraat in lezen (drie kranten,
artikelen, tijdschriften en boeken non-fi ctie)
Leukste van werken in de bieb: nadenken over maatschappelijke
ontwikkelingen en hoe een bibliotheek kan bijdragen om het
voor de burger daarin wat aangenamer en makkelijker te maken
om mee te kunnen doen; thema’s als kansengelijkheid en een
leven lang ontwikkelen staan daarbij centraal.
“Het is een misvatting dat het ontwikkelen
van je taalvaardigheid pas op school start”
Geja Olijnsma