woensdag 29. 12. 2021 REGIO 9
Vlasteelt bracht textielindustrie tot bloei
rens werden gesponnen, werden
spinninge genoemd. De jongens uit
de buurt kwamen graag naar de
spinninge, want ze kwamen dan in
aanraking met meisjes. De boerin
trakteerde op rijstepap, er kwam
een muzikant en er kon gedanst
worden. Even na tien uur was het
feest alweer voorbij.
Rijkdom
Spinsters en wevers hadden een
goed inkomen aan de vlasteelt. In
het voorjaar werd het gesponnen
vlas meestal naar de wever gebracht
die het verwerkte tot fijn of
grof linnen. Het grove linnen gebruikte
men voor de baalschóllek
(werkschort), de werkkielen en de
waerkbòkse (werkbroeken). Ook
werden van het grove doek grote
zakken voor het roggemeel gemaakt.
De boerinnen en boerendochters
verwerkten het fijne linnen
tot beddenlakens, slopen en onderhemden.
De lakens waren voor
de uitzet van de kinderen. Op de
trouwdag ging de linnenkast open
om de inhoud aan de tantes te laten
zien. De omvang van de linnenuitzet
was maatgevend voor de rijkdom
van de bruid.
werd onder meer touw en papier gefabriceerd.
Ook werd lijnolie verwerkt
in voeding, vanwege de hoge
voedingswaarde en de laxerende
werking. Na het repelen werden van
de stengels weer bosjes gemaakt,
die in de vlas
of rotkoel werden gelegd.
Dat kon een waterkuil bij de
boerderij zijn of een naburig ven. In
Oirlo heet een straat in het buitengebied
Rotven. De stengels bleven ongeveer
drie weken in het water, totdat
ze rot waren en de vezels loskwamen
van de kern. Na het roten
werden de vezels uit de kuil gehaald,
gedroogd op het bleekveld en gebraokt.
Daarbij werden de losse, houtige
stengeldeeltjes verwijderd van de
kern. Vervolgens bleven buigzame
vezels over die in knotjes werden gedraaid.
Dan werden langwerpige
kuilen gegraven, waarin men een
smeulend vuurtje stookte. Daarover
kwamen natte takken waarop
bosjes vlas werden gelegd. Vervolgens
werden de droge vlasvezels
over een plank met spijkers getrokken,
het hekele. De losse stengelstukjes
vlogen eruit en de lange vezels
bleven over. Het hele schoonmaakwerk
werd zwinge genoemd. De bewerkte
vlasvezels noemde men het
lient en werden gebruikt om garen te
spinnen. De garens werden gewassen
om het loog te verwijderen. Na
het spoelen waren de garens gereed
om er linnen van te weven. Door het
linnen in de zon te bleken, kreeg het
een heldere, witte kleur.
In de lange winteravonden hadden
de vrouwen alle tijd om te spinnen.
Was de oogst goed, dan kon er een
feestje gevierd worden. Deze avonden
op de boerderij, waarop de gaVAN
NUL TOT NU
DOOR JAN STRIJBOS
Horst was lange tijd het centrum
van de vlasteelt en textielindustrie
in NoordLimburg.
Vlas werd
handmatig verwerkt tot linnen,
waar boerinnen weer beddengoed
en hemden van maakten. Een goed
gevulde linnenkast was een teken
van welvaart.
Vlas werd begin april gezaaid, volgens
traditie op de honderdste dag
van het jaar. Het zaaien was geen sinecure,
want het zaad moest heel gelijkmatig
worden uitgestrooid en zo
dicht mogelijk op elkaar komen te
liggen. Hierdoor kon het vlas bijna
geen zijscheuten maken en werd het
gedwongen hoog op te groeien. De
boer moest zaaien met warm, windstil
weer en bij wassende maan, anders
bloeide het vlas zich kapot. Volgens
overlevering at de boer eerst
een boterham met vet spek. Zijn vingers
werden dan vettig waardoor de
zaadkorrels gelijkmatig door zijn
hand gleden. Tijdens het zaaien
mocht er niet gesproken worden en
daarom had de boer een pijp, een
twijgje of palmtakje in zijn mond.
Men dacht dat praten een misoogst
tot gevolg zou hebben.
Verwerken
In juni stond het vlas in bloei en in juli
kon er geoogst worden. De plant
werd met wortel en al uit de grond
getrokken om een zo lang mogelijke
vezel over te houden. Daarna werden
er bosjes van gemaakt. Deze
schoofjes werden net als bij graan
rechtop tegen elkaar gezet om te
drogen. Was het droog genoeg, dan
werd het met paardenwagen
naar
de schuur gebracht en werden de
gedroogde planten gerepeld. Het
vlas werd dan door een repel getrokken.
Dat was een zware balk met
grove kammen, waardoor de zaadbolletjes
eraf vielen. Een gedeelte
van de bolletjes werd bewaard als
zaaigoed en de rest ging naar de olieslagmolen,
waar er lijnolie uit geperst
werd. In Horst stond vroeger
een olieslagmolen van de Heer van
Horst aan de Tienrayseweg. Lijnolie
diende als basis voor verf, zeep of
olie voor olielampen of om te bakken.
Van de uitgeperste zaden werden
lijnkoeken gemaakt, die geschikt
waren als veevoer. Van het
vlasafval, de klodden en kroten,
De Vlaskoel, gebouwd in 1937, was eigendom van Frans en
Mina WeijsWillemse
(foto beneden). Waar de boerderij
staat, lag vroeger een waterkuil om vlas te roten.
FOTO'S STICHTING HEEMKUNDIG GENOOTSCHAP CASTENRAY
LEUNEN
Shirts van topsporters
brengen 2.640 euro op
voor zieke Lisanne
De veiling van gesigneerde shirts
van topsporters uit heel Nederland
heeft 2.640 euro opgeleverd voor de
zieke Lisanne Jacobs uit Leunen.
Tot 17 december kon er geboden
worden op gesigneerde shirts van
sportcoryfeeën als Lieke Martens
uit Nieuw Bergen, wielrenner Wout
Poels uit Blitterswijck en profvoetballer
Willem Janssen uit Well, die
ook nog een clinic aanbood. Ook de
voetbalsterren Dusan Tadic (Ajax),
Jens Toornstra (Feyenoord) en
Marco van Ginkel (PSV) stelden
hun clubtenue beschikbaar.
De veiling werd georganiseerd door
stichting Daadkracht voor Lisanne,
die opkomt voor Lisanne Jacobs
(28) uit Leunen. Zij heeft een ernstige
aandoening die haar nekwervels
instabiel maakt en kan de torenhoge
kosten van operaties en behandelingen
niet zelf betalen.
HORST
Geslaagde kunstveiling
Bleumkes vaan Geluk
De veiling van vijftien kunstwerken
voor Bleumkes vaan Geluk in Horst
heeft 685 euro opgebracht.
Deze stichting verrast alleenstaanden
in Horst aan de Maas wekelijks
met een bloemetje. De boeketten
worden grotendeels gesponsord
door bloemisten in de gemeente.
Het geld van de veiling wordt besteed
aan extra activiteiten. De
kunstwerken werden beschikbaar
gesteld door leden van kunstenaarscollectief
Zeen, beeldend kunstenaar
Marianne Bouten, de handwerkclub
in de Norbertuswijk en
het creatieve atelier van Dichterbij.
bij je komt voor een aai. Hij houdt
van wandelen, maar heeft niet super
veel beweging nodig. Pepper is
gewend om in een grote bench te
slapen.”
Heeft hij minpuntjes?
„Pepper is heel erg gericht op eten.
In huis kan hij op zoek gaan naar
eten en zal dit zeker pakken als hij
de kans krijgt.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zoeken voor hem een zachte,
warme mand waar hij de rest van
zijn leventje nog mag slijten. Een
rustige stabiele omgeving zou heel
fijn voor hem zijn.”
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier?
Neem dan contact op met
Dierenopvang Op de Smakterheide, tel.
0478639062
of via info@smakterheide.nl.
DIER VAN DE WEEK
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat Pepper, een gecastreerde
senioren beagle reu van 10 jaar
oud. Hij is opgegroeid bij een
oudere dame, die nu helaas niet
meer voor hem kan zorgen.
Wat is zijn leukste kenmerken?
„Pepper is een echte beagle, dit
maakt hem een ontzettende komiek.
Hij is een lieve, sociale hond.
Hij vindt het leuk om met andere
honden te spelen en hij voelt zich
thuis bij (oudere) kinderen.”
Wat is zijn favoriete bezigheid?
„Hij houdt vooral van lekker eten.
Dit is wel een aandachtspuntje,
want hij wordt al snel te zwaar. Verder
is het een lieve loebas die graag
SEVENUM
Weekblad ’t Klökske
maakt doorstart in 2022
’t Klökske maakt een doorstart. Een
initiatiefgroep die bestaat uit inwoners
en verenigingen, wil per 1 februari
een nieuw weekblad voor Sevenum,
Kronenberg en Evertsoord
lanceren. Drukkerij Engelen stopt
met het uitgeven van ’t Klökske vanwege
bedrijfsbeëindiging. Uit een
enquête is gebleken dat circa 90
procent van de inwoners het blad
wil behouden. Het burgerinitiatief
krijgt steun van stichting Zaerum
Bieëstig Schoeën en de dorpsraad.
LIMBURG
Aanvragen financiële
bijdrage voor NLdoet
Verenigingen en organisaties die
volgend jaar willen meedoen aan
NLdoet, kunnen nog tot 31 januari
een financiële bijdrage aanvragen.
Deelnemers mogen voor de klus die
ze gaan uitvoeren een beroep doen
op het Oranjefonds voor een vergoeding
tot maximaal 350 euro. Alleen
officiële verenigingen en stichtingen
komen hiervoor in aanmerking.
Het budget is beperkt. De aanvraag
dient apart ingediend te worden.
NLdoet is de grootste vrijwilligersactie van
Nederland en vindt plaats op 11 en 12 maart.
Informatie is te vinden op www.nldoet.nl.