Woensdag 07. 02. 2024 REGIO 5
COLOFON
Advertenties VIA Weert
John Cabollet
E John.cabollet@mediahuislimburg.nl
T 06-51617459
Redactie
E noord-midden@delimburger.nl
t.a.v. VIA weekkrant
I www.limburger.nl/via
Mediahuis Limburg
Kazernestraat 17
5928 NL Venlo-Blerick
T. 088 - 82 45 000
Dier van de week
Anne Vleeshouwers van Dierenasiel
De Beestenboel vraagt elke
week extra aandacht voor een dier.
Deze week is Teuntje aan de beurt,
een cypers katertje van ongeveer
zes maanden oud.
Teuntje is het laatste overgebleven
kitten uit een nestje dat vorig najaar
binnenkwam. Omdat hun moeder
geen thuis had om haar kindjes
groot te brengen, heeft ze buiten
hen gekregen waardoor ze niet met
mensen in contact kwamen. Toen
de kittens eenmaal ontdekt werden,
waren ze al wat zelfstandiger waardoor
het ook lastiger was om ze goed
te socialiseren. Zeker omdat ze op
elkaar konden steunen, en ze daarom
de mensen niet nodig hadden.
Nu Teuntje nog alleen is, begint hij
de aandacht die hij krijgt steeds
meer te waarderen. Er is nog wel
veel geduld en begrip nodig om hem
zover te krijgen dat hij zich echt op
zijn gemak voelt bij mensen. Toch is
hij voldoende nieuwsgierig om hem
in een rustige omgeving te laten
wennen aan mensen om zich heen.
Info: 0495-563981 of asielweert@planet.nl.
limerick
Me woeërt d’r al dek um bekroeëpe
‘De BOB rietj nao drânk moogdje
hoeëpe.’
Dus gaoje op stap
riedj neet of drînktj sap,
want ângers és det echt bezoeëpe!!
Frans Adriaens, Weert
De digitale krant
Elke zondag een
verse krant voor u.
>delimburger.nl/digitaal
van nul tot nu
Door john van cauteren, conservator museum w
Uit de collectie van Museum W: De Nar
Het eerste Festcommitee Kölner Karnaval, ingekleurde tekening, 1823. Foto museum w
Psalterium van Venray, Zuidelijke Nederlanden, 15de eeuw. Illustratie
bij psalm ‘Dixit insipiens’. Foto Museum W Weert, bruikleen orde minderbroeders
franciscanen Nederland
We zien hem rond deze vastenavondstijd
regelmatig opduiken: de
nar. Met zijn typische en zeer kleurige
kostuum. De narrenmuts met bellen
op zijn hoofd en een narrenstaf in
de hand. De nar is het meest bekend
geworden in zijn functie als hofnar.
Eeuwen geleden was hij verbonden
aan de hoven van hertogen, koningen
en keizers. De verpersoonlijking van
de dwaasheid was de enige die de
hoge heren en dames, weliswaar met
een kwinkslag, de harde waarheid
mocht zeggen, zonder daarvoor gestraft
te worden. De nar hield iedereen
een spiegel voor en liet je zien wie
je echt was. Je kon er je voordeel mee
doen, maar als wat hij zei je niet aanstond,
legde je het gewoon naast je
neer. Het was uiteindelijk toch gewoon
maar een zot die het zei.
Eerder had de nar deze functie nog
niet. Hij was de dwaas, een wellustige
gek, die geestelijk niet in orde was en
soms ook nog fysieke afwijkingen
had. Hij erkende God nog gebod. In de
middeleeuwen maakten ‘gekken’ gewoon
deel uit van het alledaagse leven.
Vanwege hun dwaasheid werden
ze getolereerd en hadden ze grote
vrijheid om te doen en te zeggen wat
ze maar wilden. Dat inspireerde ‘gewone’
mensen om het uiterlijk en gedrag
van de dwaas over te nemen. De
vrijheid van meningsuiting waarover
dwazen beschikten, kwam zo binnen
het handbereik van iedereen. En zie
daar, het beroep van nar was geboren.
Dwazen en narren werden ingezet
ter vermaak en in de beeldtaal van de
middeleeuwen duiken ze met grote
regelmaat op. Met name als illustratie
van een religieuze tekst in psalm
14 en 52: ‘De dwaas zegt in zijn hart: er
is geen God’ (Dixit insipiens in cordo
suo non est deus). De tekst waarschuwt
dat het verwerpen van God
de grootste zonde is. Als je dat doet
ben je pas echt een dwaas. De oudste
afbeeldingen in de middeleeuwse
boeken tonen bij deze psalm de
dwaas als een schaars geklede man,
met een knuppel in de hand. De knuppel
heeft soms een gezicht, hetzelfde
gezicht als de dwaas zelf. Hij praat tegen
het knuppelgezicht, wat op zich
al een teken is van zijn gekte. Soms
eet hij brood, wat verwijst naar de
psalmtekst: ‘Hebben zij dan geen
kennis die onrecht bedrijven, die
mijn volk opeten alsof zij brood aten?
Zij roepen god niet aan’.
Vanaf de 15de eeuw neemt het beeld
van de beroepsnar die van de klassieke
dwaas over. Hij draagt dan meerkleurige
kleding, met veel geel en
rood (overgenomen van de kostuums
van speellieden), een strakke legging,
frivole puntschoenen en een muts op
het hoofd. Deze is versierd met ezelsoren,
een hanenkam en lange punten
met belletjes aan het einde, die de
mensen waarschuwen dat er een gek
in aantocht is. De ezelsoren zijn een
symbool voor wellust en de duivel. De
hanenkop of hanenkam op de muts
symboliseert de niet te beteugelen
wellust van de nar. Soms gaat men
zelfs zo ver hem als symbool een
knuppel in de vorm van een penis
mee te geven. De knuppel met het gezicht
krijgt al snel de vorm van een
scepter.
Zo zien we hem afgebeeld in een van
de belangrijke boeken uit de collectie
van Museum W, een in de Zuidelijke
Nederlanden in de 15de eeuw vervaardigd
psalterium (psalmenboek),
versierd met prachtig geschilderde
Museum W in Weert beschikt over
15.000 verschillende museumstukken.
In deze rubriek wordt maandelijks
één bijzonder object (of groep
objecten) uit deze collectie in de
spotlight gezet. Dit keer: een middeleeuwse
miniatuur van een nar.
miniaturen. De miniatuur bij psalm
52 stelt de nar voor, gekleed in de bovenbeschreven
typische kleding. Boven
hem zien we God de Vader, die
door de nar met een afwijzend gebaar
wordt weggewoven. Hij lacht ons niet
toe, maar zijn gelaatsuitdrukking is
vertrokken. De nar is duidelijk niet bij
zinnen. Op de narrenkap zien we de
hanenkam en de kap op het hoofd van
de narrenscepter draagt de ezelsoren.
Dit is duidelijk niet de jolige hofnar
die ons lachend een spiegel voorhoudt,
maar de dwaas in zijn oorspronkelijke
betekenis als psychisch
gestoorde godloochenaar en zondaar.
De steken die prins carnaval en andere
carnavalsofficials dragen tijdens
deze dagen, met de vorm van een hanenkam
met veel punten met belletjes
er aan, zijn ontwikkeld in het
Rijnland (Keulen), waar in 1823 het
eerste moderne carnaval werd georganiseerd.
Enerzijds is deze steek afgeleid
van het hoofddeksel dat Pruisische
legerofficieren in de 19de eeuw
droegen en anderzijds van de middeleeuwse
narrenkap. De carnavalssteek
herinnert de drager er continu
aan dat hij (en de laatste jaren gelukkig
ook steeds meer zij) alles niet zo
serieus moet nemen. Ook het soms
met loodzware protocollen omgeven
functioneren tijdens de Vastenavond
viering niet. Uiteindelijk is iedereen
met zo’n möts op tijdens deze dagen
toch vooral gewoon een nar.
Voor meer informatie over het museum en
andere verhalen uit de collectie bezoek
www.museumw.nl.
Wanneer en waar trekt
de optocht door de straten?
Stramproy (aanvang 14.00 uur)en
Weert-centrum (aanvang 13.30 uur).
Maandag 12 februari: Ell (aanvang
14.00 uur), Grathem (aanvang 14.00
uur), Nederweert (aanvang 13.33
uur), Nederweert-Eind (aanvang
12.30 uur), Ospel (aanvang 13.00 uur),
Tungelroy (aanvang 14.00 uur) en
Altweerterheide ( (aanvang 14.00
uur).
Dinsdag 13 februari: Swartbroek
(aanvang 14.00 uur), Haler (aanvang
14.11 uur) en Weert-Boshoven (aanvang
14.00 uur).
regio
De optocht is voor velen het hoogtepunt
van de vastelaovendj. Tijdens
de dolle dagen trekken de bonte
stoeten vol einzelgängers, groepen
en praalwagens met bovenop de
prinsen en prinsessen weer door de
straten van de steden en dorpen in
de regio Weert/Nederweert.
Zaterdag 10 februari: Weert-Zuid
(aanvang 13.30 uur).
Zondag 11 februari: Hunsel (aanvang
14.11 uur), Ittervoort (aanvang 14.11
uur), Kelpen-Oler (aanvang 14.00
uur), Neeritter (aanvang 14.00 uur),
nederweert-eind
Links | Rechts wint TVK
Het duo Links | Rechts uit Nederweert
Eind, dat wordt gevormd door
Sien Smeets en Daphne Smits, is de
winnaar van het Tiener Vastelaovend
Konkoer, dat afgelopen zaterdag in de
ECI Cultuurfabriek in Roermond
werd gehouden. Links | Rechts mag
de wisseltrofee een jaar lang koesteren.
De jongedames wonnen de provinciale
liedjeswedstrijd met het
nummer Sterrebieëldj Vastelaovundj.
Op de tweede plaats eindigde Zoeë
Zit Dat uit Venray met het liedje Poppe
an ’t danse en de derde plaats ging
naar Milou en Elke uit Kessel met
Vastelaovend op Repeat. Het TVK
wordt uitgezonden op dinsdag 13 februari
op L1.
Het duo Links | Rechts.
Foto facebook links | rechts