Woensdag 15. 02. 2023 REGIO 11
Euver aw leidjes en gebroeke...
Ein rubriek euver ’t gebroek van ós
modesjtaal, dialek, plat, Limburgs.
tikje eigenzinnigheid draait Snuffel
zijn poot niet om. Hij heeft ook een
ontzettend lief kantje. Dan is hij een
schootkat die uren braaf op schoot
kan liggen te spinnen. Uit het niets
kan dan zomaar een andere kant
van Snuffel naar boven komen. Een
Snuffel die niet bang is om een tik uit
te delen of durft te happen. Hij doet
dit overigens nooit zonder waarschuwing.
Hij is geen fan van andere
huisdieren en vanwege zijn wispelturige
karakter plaatsen we Snuffel
niet bij een gezin met kinderen.”
Wie is dan wel zijn perfecte baas?
„We zoeken daarom een eigenaar
die een (afgezette) tuin heeft.”
Dier van de week
In Dierenbeschermingscentrum
Limburg zitten tientallen honden,
katten, konijnen en vogels die
dolgraag een nieuw baasje willen.
Elke week zet Saskia Thijssen er
één in het zonnetje. Deze week is
dat kater Snuffel.
Wie is Snuffel en waarom zit hij in
het asiel?
„Deze drie jaar oude kater is naar
ons asiel gebracht omdat hij geen
match bleek te zijn met zijn eigenaar.”
Hoe is zijn karakter?
„Snuffel is een stoere, grote kater
met een gezellig karakter. Voor ‘n
zak, d’n uul oplaote; de vaan sjtrieke,
de bok aaflaote, de bessem verbrenne,
de nar of ’t maske begrave; allenej
aw gebroeke óm de vastelaovend aaf
te sjleite. In Sjènne laote ze de Sjinaos
ómleeg zakke en in Gelaen laote ze de
gaaskaetel bie ’t gemeintehoes aaf!
Alvas eine ‘zelige’ vastelaovend gewunsj! Pès
de volgende maondj. Blief gezóndj. Reacties:
johnhertogh@gmail.com.
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier? Neem contact op met
Dierenbeschermingscentrum Limburg via limburg@dierenbescherming.nl
Euver de oorsjprónk van de vastelaovend
zeen versjeije visies. Ózze vastelaovend
is gebaseierd op de Rijnlandse
Karneval (en dae op de Venetiaanse).
In 1823 woort dao de eesjte
optoch in Kölle gehawte mit Held
Karneval op eine wage. Ein ludiek
protes taege de Pruisen (Pruse) die ‘t
gebied geannexeierd hawwe. De vastelaovesgroet
(’t aansjlaon) is ouch
ein verbasterde militaire groet. Sjus
wie de vastelaovesmedajes op militaire
ordes lieke.
In d’n aanluip nao de vastelaovend
waere op väöl plaatsje Awwieverbals
gehawte. In Venlo nuimp me dat ouch
Truujendaag. Dat kump van Truuj
Bolwater dat ooit bie ein belegering
van de sjtad ‘n vijandige soldaot de
vaan haet aafgenaome. Ouch ’t
aafsjnieje van sjlipse en of sjoonsreime
waar (is) ein traditie op de dónderdig
veur de vastelaovend.
‘t Mooswief, de hoejgeet, de haverÓs
Modesjtaal
Door John Hertogh i.s.m. Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor
Waat höbbe Veer drage drei kleure
(1841), Och Mieke(1881), De Marotte
zulle laeve (1882) mitein te make? Dat
zeen de drie awdste vastelaovesleidjes
van Limburg! Oet Mesjtreich:
Veer drage drei kleure - die stoon us zoe
good - en wee ze neet dreug - heet gei
mommesseblood - vaan tiede-ralalala
-vaan tiedera - vaan tiederalalala…
Venlo: Och Mieke, Mieke, Mieke - bis
mienen hertedeef - dien neuske, mundje,
uigskes - zeen allebei zoë leef… en Zitterd:
Kòmt jònges allenej - zèngt diedeldòmmel
dej -’t is vastelaoves-vreugd -
in alle eer en deugd - veer make òs plezeier
- en drènke Beijesch beier - en zènge
löstig keer op keer: de Marotte zulle laeve
- ós bliedschap gaeve - geheel ós laeve
- jaor op jaor. Ich vónj ouch nóg ein
awd Zittesj vastelaovendleidje: Zèt de
lödder aan de wandj en sjnie mer aan de
lange. En es die lange g’gaete zeen, dan
zulle de korte baeter zeen (de ‘lange’ en
‘korte’ zeen de geruikde zieje sjpek.).
Oet welk jaor?, dat zuike veer op.
Feeste mit de vergeliekbare rituele es
bie vastelaovend woorte al in de Awdheid
gevierd : in ‘t awwe Babylon, in
Mesopotamië, bie de Egyptenaren,
de Grieke, Romeine en Germane. Mit
vermómmingen, tiedelikke opheffing
van de sociale óngeliekheid en ‘t
insjtèlle van aangesjtèlde nepprinse.
’t Mooswief
(Maastricht).
Archieffoto
Harry Heuts
Beek
Scouting zoekt slaapplek
voor zomerkamp welpen
Scouting Sint Martinus uit Beek zit
met de handen in het haar. Ze is
naarstig op zoek naar een slaapplek
voor haar welpen.
„De verhuurder heeft het gebouw
voor ons zomerkamp plots geannuleerd.
Alle andere scoutinggebouwen
zitten al vol.” De scouting zoekt
een plek waar met 30 kinderen en
zes begeleiders kan worden gelogeerd
van 15 tot en met 23 juli. „Het
mag een schuur, een loods of een
gymzaal zijn. Als de kinderen maar
ergens binnen kunnen slapen.”
Tips: secretariaat@scouting-beek.nl.
regio
Bieb maakt anderstalige
collectie beter vindbaar
Limbricht
Muziekvereniging zoekt
nieuwe (jeugd)leden
Muziekvereniging Limbricht is op
zoek naar nieuwe (jeugd)leden.
In januari is de vereniging gestart
met de repetities voor concerten in
2023. Het jeugdorkest repeteert
elke vrijdagavond van 19.15 tot 19.45
uur, gevolgd door het grote muziekorkest
van 20.00 tot 22.00 uur. De
slagwerkgroep repeteert op zondag
van 10.00 tot 12.00 uur. Voorafgaand
is er voor de leerlingen een extra
jeugdslagwerkgroepje actief. Repetities
zijn in het Gemeenschapshuis
aan de Gronckelstraat 1.
Meer informatie via een e-mail naar
info@vriendenkringlimbricht.nl.
struinheukske
Sneeuwklokje is niet zo gewoon
Om de week tekent columnist en
natuurliefhebber Piet Schuttelaar
uit Stein een verhaal op vanuit zijn
natuurhuisje. Deze week: het
sneeuwklokje.
Het gewoon sneeuwklokje (Galanthus
nivalis) is een bolgewas uit de
narcissenfamilie en een winterbloeier.
Hij komt uit Zuid-Europa,
maar is hier prima ingeburgerd.
Het is de voorbode van de lente.
De wetenschappelijke naam verwijst
naar: ‘bloem – bloeiend in de
sneeuw’. Ze bloeien soms al in december,
in elk geval van januari tot
maart. Als de klokvormige bloemen
boven de sneeuw uitsteken, geeft
dat een sprookjesachtige aanblik.
Grappig is het zogeheten mierenbroodje,
dat meerdere planten bezitten.
Aan de zaadjes zit een kleine
uitstulping van de zaadhuid, dat als
voedsel kan dienen voor mieren. Als
mieren hiermee gaan slepen, kunnen
de zaden ook verspreid worden.
Het sneeuwklokje behoort ook tot
de stinsenplantfamilie. Dat zijn
planten die vroeger in kasteel-
klooster- staten- en stinsentuinen
en -bossen werden aangeplant.
Door bemesting met en het dumpen
van plantafval is de plant verspreid.
Er bestaan zo’n 20 soorten met minimale
verschillen en er schijnen
wel 500 cultivarsoorten te bestaan.
De bloem heeft dichters, schrijvers,
componisten en schilders geïnspireerd.
Dick Bruna begint er zijn
Bloemenboek mee.
Galanthofielen zijn mensen die stad
en land afreizen om bijzondere
exemplaren te vinden en zoveel mogelijk
speciale onderscheidende
soorten sneeuwklokjes in hun tuin
verzamelen. Ze gaan letterlijk door
de knieën om de tekening van de
bloemen te bestuderen.
Ik las overigens dat sneeuwklokjesbollen
giftig zijn en dat in de plant de
stof galantamine voorkomt, een alkaloïde
die wordt gebruikt als geneesmiddel
bij sommige stadia van
de ziekte van Alzheimer.
Het sneeuwklokje. Foto Piet Schuttelaar
Door Piet Schuttelaar
De bibliotheken hebben sinds kort
een dashboard waarin al het anderstalige
materiaal in Nederlandse
bibliotheekcollecties en dat van
de online bibliotheek is opgenomen.
Het dashboard wordt gepubliceerd
op Bibliotheeknetwerk.nl en maakt
het mogelijk om in een paar klikken
te zien welke boeken, e-books en
luisterboeken in welke bibliotheken
beschikbaar zijn. In totaal gaat het
om ruim 1,4 miljoen te lenen items in
161 talen. De Nederlandse collectie
is in te zien via bibliotheek.nl.