Woensdag 10. 05. 2023 REGIO 11
Weert
Lezing ‘De mens: van
oorsprong tot toekomst’
Weert
Jan Kooijman speelt
balletlegende Nureyev
Jan Kooijman is vrijdag 12 mei in
Munttheater Weert te zien in Nureyev,
een solovoorstelling waarin de
danser in de huid kruipt van de iconische
balletdanser en choreograaf
Rudolf Nureyev. Kooijman werkte
na zijn opleiding aan de Rotterdamse
Dansacademie negen jaar als
professioneel danser bij Scapino
Ballet Rotterdam.
Aanvang: 20.15 uur. Info: www.nureyev.nl.
Waarderingsprijs
armoedebestrijders
De Konferentie Nederlandse Religieuzen
reikt dit jaar opnieuw een
waarderingsprijs uit. Die wordt eens
in de twee jaar toegekend en is bestemd
voor een project dat zich in op
een creatieve en vernieuwende manier
inzet tegen de groeiende armoede
in ons land en mensen helpt om uit
deze situatie te komen.
Nomineren kan tot 14 mei via het nominatieformulier
op www.knr.nl/waarderingsprijs.
regio
Kabouters hoorden er vroeger niet bij
had moeten verstoten, omdat het
een duivelskind was. De pastoor
wilde het niet dopen. Het kind had
nooit een naam gekregen en was
meegegeven aan de kaboten. Soms
kwam hij op bezoek bij zijn vader, op
zoek naar eten of een hemd of boks.
Toen de verpleging van behoeftige
en van verstandelijk beperkte mensen
op gang kwam, halverwege de
negentiende eeuw, zoals door de
broeders en zusters van Savelberg,
werden de kabouters uit het bos geplukt
en kwamen ze in inrichtingen
terecht.
Toch verbleven er nog tot 1925 kabouters
in de bossen van Helden,
want vroedvrouw Joosten-Hol uit
Panningen vertelde dat ze er in dat
jaar bij een kaboutervrouwtje, dat
leefde in een hol aan het Schoorgaat,
een kind had gehaald. Dit is de
zandweg naar de Heiespoos, een
verbastering van de woorden heidense
post. Op deze plek stond eertijds
de galg van Helden.
Zondag 11 juni start om 14.00 uur vanuit ’t
Kerkeböske in Helden een kabouterfietstocht
onder leiding van Ton van Reen. Aanmelden
kan via www.cliotravel.nl.
een kledingstuk. Alle boerderijen
hadden toen nog een kabouterluikje
(zie foto beneden). Inmiddels is
boerderij Lormans in een ruïne veranderd.
In de gehuchten, waar de mensen
meestal onder elkaar bleven en binnen
de families trouwden, kwam
vaak inteelt voor en zo werden daar
dan ook de meeste dwergen en kaboten
geboren.
In mijn boek heb ik een aantal mensen
aan het woord gelaten die nog
kabouters hadden gekend, of die
soms met hen op het land hadden
gewerkt. Na de publicatie van het
boek meldden zich meer personen
die kabouters hadden gekend. Een
van hen was Maria Kessels-Ottenheijm,
geboren in 1904 in Helden.
Toen ze een jaar of tien was had ze
kabouters gezien, tussen het Rochusplein
en de weg naar het kerkhof.
Ze hadden rode mutsen op en
hadden rode jassen aan. Ze droegen
schepersschopjes, wat verklaarde
dat het schaapherders waren. Haar
vader had hen vaker gezien, tenslotte
kwamen de kabouters vaak bij de
schapenboeren. Van boer Bruijnen
uit Dörp, van Huis Hospes aan de
Molenstraat, was bekend dat hij kabouters
als herders in dienst had.
Met de schapen verbleven ze altijd
ver weg van de mensen.
Duivelskind
Thijsse Jan, Johannes Engels uit
het Eindt, kwam ooit op weg naar
huis een kleine man met een groot
hoofd tegen. Hij kende hem niet. Hij
vroeg: ‘Waem bis tich dan?’ ‘Dat ze det
neet wits’, zei de kleine man. ‘Ich bin
in ’t zelfde bed geboren as dich.’
Thuis voeg Jan aan zijn grootvader
wie die kleine man was. Toen biechtte
grootvader op dat het een kind
van hem was dat hij van de pastoor
van nul tot nu
Door ton van reen
In 2002 publiceerde ik het boek
‘Klein Volk’, over de verstoten
mongoloïde kinderen en de
dwergen die in de volksmond
kabouters werden genoemd.
Het woord kaboten komt van het
Oudgermaanse begrip kubla walda,
de kobold in het bos. Ook de hier wonende
oudere volkeren hadden weinig
op met kinderen die de een of andere
handicap hadden. Het woord
kubla evolueerde naar kobold, in kaboot,
kaboter en ten slotte werd het
kabouter. In het Limburgs betekent
kaboteren nog altijd: werken op het
land. Op afbeeldingen van kabouters
zie je ze dan ook meestal met
een schop, riek of kruiwagen.
Het verstoten van kinderen met gebreken,
zoals dwerggroei, ging in
alle eeuwen door. Onder invloed van
de Kerk werden de dwergen, maar
vooral de mongoloïde kinderen, tot
duivelskinderen verklaard. De duivel
werd afgebeeld met een mongoloïde
hoofd. De moeder zou omgang
met de duivel hebben gehad en
daarom werd ze bestraft met een
duivelskind. Veel voorkomende
maar door schaamte verzwegen geslachtsziekten
en hongerziekten zoals
cholera deden hun duivels werk.
Verschoppelingen
Tot aan het begin van de twintigste
eeuw leefden deze verschoppelingen
dicht bij de mensen die hen verstoten
hadden. In Midden-Limburg
zijn veel van hun verblijfplaatsen
nog altijd bekend, zoals de Menkesberg
in Maasbree, waar de kleine
menkes woonden, nabij het Rinkesfort.
In Helden leefden ze nabij de
gehuchten het Onder en het Eindt,
in Kessel bij Donk en nabij de Eikenderpeel.
En in het Leudal nabij de
Zeelsterhof. Kortom, ze woonden
dicht bij de gehuchten waar ze waren
geboren en uit huis waren gezet.
Vaak werkten ze als schaapherder
of op de akkers voor de mensen die
hen hadden verstoten. Ze kwamen
ook dorsen op de deel van de boerderijen.
Maar alleen ’s nachts, omdat
ze niet gezien wilden worden. Ze
kwamen vaak bij boerderij Lormans
in het Eindt. Als ze daar ’s
nachts hadden gewerkt, kregen ze
als beloning een pannetje eten of
De inmiddels vervallen boerderij Lormans.
Beneden: het kabouterluikje. Foto's
laurens eggen/collectie ton van reen
„Deze kittens zijn in het asiel geboren
uit een moeder die hoogzwanger
binnenkwam. Ze zijn daarom al
gewend om onder de mensen te zijn,
maar zullen in een nieuwe situatie
zeker weer even moeten wennen.
Niet alleen omdat alles dan anders
is, maar ook omdat ze dan niet meer
op de steun van hun moeder terug
kunnen vallen.”
Waar gaan deze kittens zich het
beste thuis voelen?
„Jonge dieren hebben voldoende
aandacht en begeleiding nodig en
kunnen dus niet de hele dag alleen
zijn. Katten hebben ook behoefte
aan voldoende ruimte en privacy
om zich af en toe eens af te kunnen
zonderen. Omdat een kat van nature
een echte jager is, zal hier ook bij
een kat die als huisdier gehouden
wordt rekening mee gehouden
moeten worden.”
Dier van de week
Ben je geïnteresseerd in deze dieren? Neem dan vrijblijvend contact op met De Beestenboel
via tel. 0495-563981, e-mail asielweert@planet.nl of kijk op de Facebookpagina.
Dierenasiel De Beestenboel vangt
voor bijna heel Midden-Limburg de
honden en katten op. Genoeg
aanbod dus voor Anne Vleeshouwers
om elke week voor één van
deze dieren extra aandacht te
vragen. Deze week is een aantal
kittens dat oud genoeg is om het
nest te verlaten aan de beurt.
Hoe komen ze in het asiel terecht?
„Omdat katten graag naar buiten
gaan, dien je als eigenaar je verantwoordelijkheid
te nemen en te zorgen
dat ze gecastreerd of gesteriliseerd
worden. Dit voorkomt een
hoop overlast en zorgt ervoor dat
poezen niet één of meerdere keren
per zomer zwanger zijn. Als dit gebeurt
en er is geen eigenaar bekend,
belandt zo’n poes, zwanger of met
haar kittens, in het asiel.”
Wat kun je over hen vertellen?
Voormalig huisarts en huisartsenopleider
Jan Dubelaar vertelt op 24 mei
om 19.30 uur bij Bibliocenter Weert
over de ontwikkeling van de mens vanaf
ons ontstaan zes miljoen jaar geleden
tot aan de mens over tien jaar.
„In deze epische reis door onze evolutie
zal Dubelaar de allesbepalende rol
van voeding en honger bespreken, zowel
in het verleden als in de nabije toekomst”,
aldus de bibliotheek over de
lezing De mens: van oorsprong tot toekomst.
„Deze avond ontdek je hoe ons
ontstaan zowel genetisch als evolutionair
bepaald is. Daarnaast zal Dubelaar
meer vertellen over de cruciale
rol van voeding en de invloed van sluwe
commercie en het duivelstrio op
onze gezondheid. Hierbij gaat hij ook
in op de vraag of permanent afvallen
wel zo gezond is. Verder bespreekt
Dubelaar vijf grote revoluties die ons
dagelijks leven voorgoed hebben veranderd
en waar we in de toekomst
steeds meer mee te maken krijgen.
Ook heeft hij het over kunstmatige intelligentie
die al op het niveau van bewustzijn
is en waarvan het hoogstwaarschijnlijk
is dat we binnen vier
jaar eigen robots in huis hebben.”
Tickets: www.bibliocenter.nl/activiteiten.
limerick
Prins Charles en zien vrouw Camilla;
waat wore ze toch bliêj
Dao zote ze dan hieël gelökkig ziêj
aan ziêj
74 jaor wachte woord dan tóch
beloeëndj
Hae woord eindelik tot keuning
gekroeëndj
Mét Megan in Amerika en ‘Harie’ in
riêj drie.
René Maes, Stramproy