woensdag 02. 06. 2021 11
Roermondse ‘zenuwarts’ dokter Ödön Bánki
verdween op mysterieuze wijze (deel 1)
Een gebeurtenis die in 1959 in
Roermond veel stof deed opwaaien
en gedurende weken de ‘talk of the
town’ was, betrof de plotselinge
verdwijning van dokter Bánki, als
‘zenuwarts’ verbonden aan het St.
Laurentiusziekenhuis, tevens
praktijkhoudend aan de Pieter
Cuypersstraat 4 (nú Pierre Cuypersstraat
gaten te houden en zich overal mee te
bemoeien. Ze waakt al als de beste,
ook al is dat soms om stoerder te lijken
dan ze werkelijk is. Soms lijkt het
wel of haar energie nooit op raakt en
blijft ze achter ballen aanrennen en je
uitdagen om te spelen.”
Waar zou Saar het beste op haar
plaats zijn?
„Omdat ze zich soms stoerder voor
doet dan ze werkelijk is, heeft ze behoefte
aan een baas die haar steunt,
maar zeker ook duidelijkheid biedt.
Gezien haar energieke karakter en
haar werkdrift is het belangrijk dat
er voldoende tijd aan haar besteed
kan worden en dat ze de ruimte
krijgt.”
Ben je geïnteresseerd in dit dier? Neem dan
vrijblijvend contact op met De Beestenboel
via tel. 0495563981,
asielweert@planet.nl
of kijk op de Facebookpagina..
Dokter Ödön Bánki werd in 1903 te
Györ (Hongarije) geboren als zoon
van Zoltán Bánki (18731934),
gynaecoloog
en directeur van een
vroedvrouwenschool aldaar en
Olga Árpási (18831944).
Door zijn
publicaties over gynaecologische
onderwerpen was Zoltán Bánki ook
in Nederland bekend. Het echtpaar
had veel belangstelling voor kunst
en samen met hun twee kinderen
Ödön en Zsuzsanna (19121944)
maakten ze zowel vóór als ná de
Eerste Wereldoorlog vele culturele
reizen.
Opleiding
Op 17
jarige leeftijd deed Ödön Bánki
eindexamen aan het gymnasium
te Györ. Gedurende zijn schooljaren
had hij al opvallend veel interesse
voor literatuur, kunst en historische
onderwerpen. Vanaf 1920 studeerde
hij in Würzburg en München geneeskunde
en behaalde hij er in december
1925 zijn artsendiploma. In
1927 promoveerde hij te München.
Naar aanleiding van verscheidene
aandachttrekkende publicaties in
Duitsland werd hij door Prof. M.W.
Woerdeman (18921990)
uitgenodigd
om te komen werken in het
Anatomisch Laboratorium van de
Rijksuniversiteit Groningen. Behalve
wetenschappelijke arbeid had hij
hier ook een uitgebreide onderwijstaak.
Naast deze werkzaamheden
maakte hij kennis met andere medische
studenten en werd hij lid van
het Groninger Studenten Corps,
waardoor hij zich erg thuis ging voelen
in de Nederlandse samenleving.
In 1931 werd hij overgeplaatst naar
Utrecht om zijn kennis van de microscopische
anatomie, de anatomie
van het bewegingsapparaat en
DIER VAN DE WEEK
Dierenasiel De Beestenboel vangt
voor bijna heel MiddenLimburg
de
honden en katten op. Genoeg
aanbod dus voor Anne Vleeshouwers
om elke week voor één van
deze dieren extra aandacht te
vragen. Deze week is Saar aan de
beurt, een Mechelse herderteefje
van 5 maanden.
Hoe is Saar in het asiel beland?
„Jonge herders zijn druk en speels,
waardoor de verzorging en begeleiding
intensief is. Als je die niet kunt
bieden, is het beter om dit tijdig te onderkennen
en hulp te vragen en niet
te wachten tot de hond te oud is om te
corrigeren. In het geval van Saar is er
om deze reden voor gekozen om een
nieuw thuis voor haar te zoeken.”
Wat kan je over haar vertellen?
„Ondanks haar jonge leeftijd heeft
Saar al echt de drang om alles in de
het zenuwstelsel uit te breiden. In
1940 behaalde Ödön Bánki het Nederlandse
artsendiploma en werd
in dat zelfde jaar genaturaliseerd
tot Nederlander. Het uitbreken van
de oorlog op 10 mei 1940 maakte hij
als vrijwilligerofficier
van gezondheid
mee en was hij ingedeeld bij de
‘afvoer zieken en gewonden’ achter
de Grebbelinie. Op 16 april 1944 ging
dokter Bánki, die goed Nederlands
met een Duits accent sprak, als ‘zenuwarts’
aan de slag in het Laurentiusziekenhuis
in Roermond. In
1945, kort ná de bevrijding van
Roermond, maakte hij deel uit van
een commissie die werd opgericht
teneinde onder meer de voedselvoorziening,
huisvesting en verlichting
in de zwaar getroffen stad op
gang te krijgen. Als gevolg van de
Hongaarse opstand In 1956 werden
tientallen Hongaarse vluchtelingen
door toedoen van dokter Bánki in
het Laurentiusziekenhuis opgenomen.
In 1959 was hij korte tijd als
biologieleraar verbonden aan de
plaatselijke Rijks H.B.S.
OostBerlijn
Op zondag 13 september 1959 vertrok
dokter Bánki in gezelschap van
VAN NUL TOT NU
DOOR JOHN VAESSEN
zijn secretaresse mejuffrouw Miep
Heynen
die als taak had zijn presentaties
te notuleren
naar een medisch
congres in Keulen. Na afloop
van deze bijeenkomst werd er van
het tweetal gedurende enige tijd
niets meer vernomen. Aan de garagehouder
te Tegelen waar Bánki,
omdat zijn eigen auto aldaar in reparatie
was, een auto gehuurd had
om naar Keulen te reizen, liet hij
vanaf een onbekende bestemming
telefonisch weten dat hij op donderdag
24 september zijn eigen auto
zou komen ophalen. In een tweede
telegram aan de garagehouder Bánki
meldde hij vervolgens dat hij een
paar dagen later zou komen. In een
daaropvolgend telegram bestemd
voor de garagehouder, werd meegedeeld
dat de door Bánki gehuurde
auto opgehaald kon worden bij het
Polizeipraesidium in OostBerlijn.
In een brief aan zijn echtgenote liet
Bánki intussen weten dat hij bij het
binnenrijden van OostBerlijn
door
de Volkspolizei staande was gehouden,
in zijn borst geschoten was en
vervolgens opgenomen was in een
ziekenhuis te Fürstenwalde, nabij
OostBerlijn.
Zijn secretaresse zou
ongedeerd gebleven zijn. Na telefonisch
contact van zijn vrouw met dit
ziekenhuis bleek men echter de arts
en zijn secretaresse niet te kennen.
Voor mevrouw Bánki was een en ander
aanleiding onmiddellijk naar
OostBerlijn
af te reizen om in gezelschap
van een bevriende collega van
dokter Bánki, de uit Maastricht afkomstige
artspsychiater
Pierre
Mesker, haar man op te sporen.
In het slotgedeelte dat volgend
week verschijnt het vervolg van
deze geruchtmakende zaak en de
verdere levensloop van dokter
Ödön Bánki.
Bronnen: Lindeboom, G.A., Tijdschrift voor
de geschiedenis der Geneeskunde, Natuurwetenschappen,
Wiskunde en Techniek,
Utrecht, 1978; Linssen,G.C.P., Tot Heil der
Zieken. Bijdragen over de ontwikkeling in de
ziekenzorg te Roermond ter gelegenheid
van het vijftig jarig bestaan van het St. Laurentiusziekenhuis;
www.delpher.com
23) in Roermond.
Ödön Bánki
(19031978)
FOTO
MATHIEU KOCH
ExLibris
Ödön Bánki, vervaardigd
door Roermondse kunstenaar
Tom Franssen (19312012)
FOTO PRIVÉARCHIEF
REGIO
MAASGOUW
Fietsroutes langs
herdenkingsplekken
Een fietskaart met twee routes in
Maasgouw langs diverse herdenkingsplekken
die betrekking hebben
op de Tweede Wereldoorlog is
gratis verkrijgbaar.
De routes van 40 en 41 kilometer
zijn gebaseerd op het fietsknooppuntennetwerk.
De routes combineren
geschiedenis met cultuur en
natuur. De fietskaart geeft bovendien
achtergrondinformatie over
de herdenkingsplekken die aan de
routes liggen.
De fietskaart is onder andere gratis verkrijgbaar
bij de VVVwinkels
in MiddenLimburg
en in de webshop Hart van Limburg:
www.webshophartvanlimburg.nl.
MAASNIEL
Schrijver Erik Kaptein te
gast bij Kleine Tovenaar
Schrijver Erik Kaptein van het boek
‘Rechtsgelijkheid voor de natuur’ is
op vrijdag 4 juni te gast bij boekenwinkel
De Kleine Tovenaar.
Kaptein komt van 16.00 tot 17.30
uur in het kort vertellen hoe zijn
boek tot stand kwam. Bij goed weer
wordt de lezing buiten op het terras
gehouden. Kaptein signeert
ook de boeken.
Bij slecht weer wordt er naar binnen
uitgeweken en is er slechts
plek voor een beperkt aantal bezoekers.
Aanmelden is in dat geval
gewenst.
De Kleine Tovenaar is gelegen aan de Hoekstraat
3 in Roermond. Kijk voor meer informatie
op www.dekleinetovenaar.nl.
ROERMOND
Onderzoekscentrum
borstkanker in Roermond
Het mobiele onderzoekscentrum
voor het bevolkingsonderzoek
borstkanker staat de komende
maanden in Roermond.
Vrouwen uit Roermond met de
postcodes 6041, 6042, 6043, 6044,
6045 en 6049 worden voor deze ronde
van het bevolkingsonderzoek
uitgenodigd. Het onderzoekscentrum
is van begin juni tot begin november
te vinden op de parkeerplaats
aan de Oranjelaan, naast het
ziekenhuis, tegenover Penders
voetzorg en de vestiging van de
GGD in Roermond.
Vanwege de uitbraak van het coronavirus
was het bevolkingsonderzoek
borstkanker tijdelijk stilgelegd,
maar inmiddels zijn maatregelen
genomen om gefaseerd en veilig
te kunnen screenen binnen de richtlijnen.
RECHTGEZET
In de column In en oet de sjtad van
auteur Sjra Puts, die wekelijks verschijnt
op pagina 3 van deze VIA, is
afgelopen week (uitgave 26 mei) een
foutje geslopen. Resi Coumans is
namelijk niet de moeder van de
Roermondse dichter en rapper
Brohlin Coumans, maar zijn tante.
Bij dezen rechtgezet.
De redactie