Woensdag 14. 06. 2023 REGIO 11
Onderwijs in Well begon met een rel (1)
maar ternauwernood aangenomen
met 50 tegen 49 stemmen. Maar in
Well was de bevolking toch al zo verstandig
om de kinderen naar school
te sturen. De Wellenaren hadden ingezien
hoe belangrijk dat was! In
een bericht uit 1840 is te lezen dat
Well een zeer druk bezochte school
had, waar goed onderwijs gegeven
werd.
De leerkrachten waren wel wat
strenger dan nu en eisten respect en
gezag. Orde speelde een grote rol en
de kinderen hoorden altijd te luisteren
naar de leerkracht, en werden
ook volop (lijf)straffen uitgedeeld.
De salarissen waren echter gering,
zodat veel leraren genoodzaakt waren
er nog een baantje bij te nemen.
De eerste scholen van Well moeten
volgens zeer oud gebruik bij de ingang
van de oude St. Vituskerk aan
de Maas, zoals in de kapelanie, hebben
gelegen. Vaak ook was de school
gehuisvest in de pastorie of in het
huis van de koster.
het land werkten, minstens in de zomermaanden
ook regelmatig naar
school gingen. De opgroeiende
jeugd tot 13 jaar moest ook ’s winters
naar school.
Leerplicht
In 1717 werd officieel de leerplicht
ingevoerd. Dit betekende, dat ouders
beboet werden als ze hun kinderen
niet dagelijks en in de zomer
tweemaal per week naar school
stuurden. Het schoolgeld werd voor
de armen betaald door het armenbestuur.
Elk kwartaal moesten de
leerlingen een algemeen examen afleggen
(het huidige rapport) en één
keer per jaar een groot examen
doen om naar de volgende klas over
te stappen, in aanwezigheid van de
geestelijke, de onderwijzer en enkele
inwoners (het latere schoolbestuur).
In 1815 kwam Well onder Nederlands
bestuur en dat betekende een
achteruitgang op onderwijsgebied.
Nederland kende destijds nog geen
leerplicht. Deze wet kwam pas op 30
maart 1900 tot stand en werd nog
van nul tot nu
Door archief well
Uit archieven is gebleken dat in
deze contreien rond het jaar 1000
al onderwijs werd gegeven. Kinderen
bezochten vanaf hun zevende
levensjaar de dorpsschool. In Well
stammen de oudste historische
gegevens uit de zestiende eeuw.
Zoals beschreven in het boek Well en
Wee van pastoor Th. Driessen moet
Well in het jaar 1535 op stelten hebben
gestaan door een schoolmeester
genaamd Jan Ingenhoven, die de
jeugd in de parochieschool zijn ketterse
denkbeelden bijbracht. Deze
meester Jan was aangesteld door
kasteelheer Adriaan van Bylandt,
die het katholicisme in Well wilde
uitbannen. In het dorpje leidde dit
echter tot grote opschudding onder
de Wellenaren en de kasteelheer
moest meester Jan vervangen door
een andere onderwijzer.
Dialect
Het onderwijs werd gegeven in de
omgangstaal, de streektaal, het dialect.
Da’s mekkelek zudde zegge! Jao,
um te praote wel, mar nie um te schrieve.
In de kerk werd ook het dialect
gebruikt, naast de gezangen in de
Latijnse taal. Door de uitvinding
van de boekdrukkunst veranderde
dit echter, sindsdien werd er geschreven
in één universele taal voor
heel Nederland. Die taal kreeg de
naam Algemeen Beschaafd Nederlands,
het ABN.
De onderwijzer moest aan deken en
pastoor gehoorzaamheid beloven.
Op zon- en feestdagen moest hij met
de kinderen naar de mis met preek
en naar de vespers. Tot in de jaren
zestig van de vorige eeuw zaten de
leerkrachten nog bij de kinderen in
de kerkbank.
Er werden nog meer eisen gesteld
vroeger: zo moest de onderwijzer er
voor zorgen, dat de kinderen vier
keer per jaar gingen biechten en
werd van hem verwacht dat hij les
gaf in de Romeinse catechismus.
In 1713 werd het noordelijk deel van
het Overkwartier van Gelre, waar
Well toe behoorde, onder het bestuur
van de Koning Frederik Willem
I van Pruisen geplaatst. Dit was
van grote invloed op het onderwijs
in het dorp. In 1716 kwam het bevel
dat kinderen van 5 en 6 jaar, die al op
De openbare school van Well anno 1985. Beneden: de kerk en kapelanie van het dorp. Foto's archief well
‘Ook scholen weten het
museum beter te vinden’
» Vervolg van de voorpagina.
Ook scholen en andere groepen weten
de weg naar het museum te vinden.
Sinds de heropening in mei
2022 heeft Edie al heel wat klassen
rondgeleid. Zondag 18 juni worden
zijn verhalen ondersteund met ‘bewegend
beeld’ door de vereniging
Santa Fé, die met tanks, jeeps en ander
historisch legermaterieel naar
Melderslo komt. Blikvanger is de
M18 Hellcat Tankdestroyer, een
Amerikaanse tankjager op rupsbanden
die snelheden van meer dan
92 km per uur kan bereiken. Tevens
wordt er een tentenkamp met veldkeuken
opgebouwd.
Het programma duurt van 10.00 tot 17.00
uur. Bezoekers kunnen de legervoertuigen
bekijken, maar niet meerijden.
wellerlooi
Nog enkele kaarten
voor ‘Oh, wat een jaar!’
venray
Wijkcentrum Den
Hoender vijftig jaar
oirlo
Officiële opening
gemeenschapshuis
De Linde na verbouwing
Het vernieuwde gemeenschapshuis
De Linde in Oirlo wordt op 8 juli
officieel geopend.
Het dorpshuis is sinds carnaval al in
gebruik. In de afgelopen maanden is
de laatste hand gelegd aan de verbouwing
waaraan veel inwoners
een steentje hebben bijgedragen.
Voor hen wordt als bedankje een
vrijwilligersavond gehouden op zaterdag
17 juni.
Zaterdag 8 juli is iedereen vanaf
16.00 uur welkom om het resultaat
van de grootscheepse renovatie te
bekijken. Leden van het projectteam
zijn aanwezig en om vragen
van bezoekers te beantwoorden. Na
de officiële openingshandeling zal
muziekvereniging Ons Genoegen
Oirlo een serenade brengen, aansluitend
is er een informele receptie.
Vervolgens kan het gebouw worden
bezichtigd tot 18.00 uur.
„Kai heeft nooit geleerd om los te lopen,
hij is altijd aangelijnd uitgelaten.
In de opvang vond hij deze stap
dan ook heel groot. Hij maakte gebruik
van zijn vrijheid, en er een spel
van om niet te komen als je hem aanroept.
Inmiddels gaat dit steeds beter
en begrijpt hij wat er van hem gevraagd
dan wel verwacht word.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zijn op zoek naar een baas die
hem leiding geeft. Hij is zoekende
naar wat hij moet en mag. Hij zoekt
een eerlijke, zachte maar consequente
baas. Kai laat veel onzekerheid
zien wat verward kan worden
met dominantie, maar heeft ook duidelijk
manieren aangeleerd om zijn
zin te krijgen. Er is dus nog wel werk
aan de winkel. Door zijn onzekerheid
word Kai niet geplaatst bij kleine
kinderen of in een druk jong gezin.”
Dier van de week
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat reu Kai, een prachtige Duitse
herder van bijna 3 jaar oud.
Wat is opvallend aan hem?
„Kai is een baasgerichte hond, die
duidelijk nog sturing nodig heeft.
Daardoor heeft hij vrijheden gekregen
waar hij nog niet mee overweg
kon. Dit compenseert hij door een
grote mond op te zetten. Maar Kai is
juist erg gevoelig!”
Wat is zijn favoriete bezigheid?
„Hij gaat graag mee op de speelweide
en speelt graag met andere honden.
Hij is sociaal. Wellicht is het
goed voor hem om hem te plaatsen
bij een stabiele andere hond.”
Heeft hij minpuntjes?
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier? Neem dan contact op met
Dierenopvang Op de Smakterheide, tel. 0478-639062 of via info@smakterheide.nl.
In samenwerking met Vocal Group
Joy presenteert fanfare Nooitgedacht
uit Wellerlooi dit weekend de
muzikale spelshow Oh, wat een jaar!
in een speciale Loise versie.
MFC ’t Luukske wordt voor deze gelegenheid
omgebouwd tot Media
Park Wellerlooi. De show bestaat uit
muziek, zang, actualiteiten en interactieve
spellen. Na afloop is er een
afterparty.
Voor de uitvoering op 17 juni zijn nog kaarten
verkrijgbaar via kaartverkoop@fanfare
nooitgedacht.nl. De entree bedraagt 15 euro.
Wijkcentrum Den Hoender in Venray
viert dit weekend het vijftigjarig
bestaan.
Zaterdagavond speelt de Venrayse
band De Peelzwervers, zondag is
vanaf 12.00 uur een tentoonstelling
met foto’s van vroeger te bekijken.
Van 14.00 tot 18.00 uur komt de muziek
van G’woon Jan en zijn er ook
activiteiten voor de jeugd. De toegang
is gratis.