Woensdag 21. 06. 2023 13
literaire hoek
‘Nonna’, een literair meesterwerk
VAN BRUSSEL ZONDAG 25 JUNI
sfeervol • overdekt • persoonlijk •
food & fashion • bekende merken
Koopzondag
REGIO
wonen bij broer of zus. Tegen de tijd
dat de onvruchtbare leeftijd aanbrak,
kozen ze voor een dak boven het
hoofd. Vaak konden ze nergens anders
heen dan naar het klooster.
De zusters in het boek hebben allemaal
andere motieven voor hun intrede.
Zo is er zuster Johanna, die
van kinds af aan omgang had met
haar vriend Hans, met wie ze alle
sterren van de hemel had gevrijd, ze
waren bijna toe aan trouwen, ze verliest
Hans plotseling doordat hij met
zijn motor achter op een tractor rijdt
die rechts aangeeft maar links afslaat.
Ze wil geen ander meer, ze gaat
het klooster in en denkt tot aan haar
dood alleen maar aan hem.
De roman is een tijdbeeld, van voor
de Tweede Wereldoorlog, toen de
kloosters overbevolkt raakten, tot in
de jaren zeventig, toen de leegloop
begon en doorzette, tot in de jaren negentig.
Tot de laatste zusters het
klooster overlieten aan leegstand en
makelaars.
Het is een heel ontroerend maar ook
keihard boek over levens waar wij
geen zicht op hadden. Mariet heeft
het raam naar deze onbekende mensen
die midden tussen ons verbleven
opengezet. De zusters die zich belangeloos
hebben ingezet voor ons in onderwijs,
verpleging en maatschappelijk
werk. Het boek is een meesterwerk.
Mariet Verbong is een telg uit een
creatieve familie. Filmer Ben Verbong
is haar broer. Filmer Pieter
Kuijpers is haar zoon. Ik kende haar
uit de kleine groep schrijvers uit
Noord-Limburg. Ze was erg betrokken
bij mensen en daardoor heel geliefd.
Haar jeugd kenmerkte zich door veel
ziek-zijn: het niet bedoelde voordeel
was dat ze veel tijd had om te lezen en
om verhalen te schrijven. Ze schreef
in het Nederlands en in het dialect.
Voor een van haar verhalen in het Tegels
dialect was ze op zoek naar het
woord tederheid, maar ze vond het
niet. Tederheid? In veel gezinnen
kwamen de ouders niet toe aan tederheid.
De tijd van de Tweede Wereldoorlog,
de wederopbouw was een tijd
van overleven. Van grote gezinnen,
met veel kinderen. Was er een kind
geboren dan kwam de pastoor na een
paar maanden al vragen of de akker
alweer was ingezaaid. Het aantal kindersterften,
door onder meer polio
en tuberculose, was hoog. Langdurig
zieke kinderen waren vooral lastposten.
Voor tederheid was weinig tijd.
Mariet bezocht de mulo en de kweekschool
(pabo) bij de nonnen en werd
onderwijzeres. Toen ze trouwde
moest ze haar baan aan de school opgeven.
Tot 1972 hoorden getrouwde
katholieke vrouwen niet te werken.
Ze mocht hier en daar wel invallen.
Later kreeg ze nog voltijdbanen, onder
meer bij een school voor moeilijk
lerende kinderen.
Mariet schreef een paar kinderboeken,
korte verhalen, vooral in dialect,
en de romans Nonna en Gouden ovalen.
De roman Nonna is de kroon op haar
werk. In feite is het een verhalenbundel
die samenvloeit tot een roman.
Het is een ongewoon boek. Het thema
alleen al, meisjes en vrouwen die voor
het klooster kiezen is in de literatuur
van Limburg onbekend. Mariet, die
veel te jong stierf door kanker, wist
heel goed over wie ze schreef. In haar
leven heeft ze altijd omgang gehad
met nonnen, op scholen en in haar
werk.
De nonnen in het boek Nonna zijn
vooral gewone vrouwen, feitelijk is
geen een van hen voorbestemd voor
het kloosterleven. Allemaal maken
ze de keuze gedwongen door omstandigheden,
vaak als ze overbleven in
de grote gezinnen, niet gevraagd
werden door een vrijer en aankeken
tegen een moeizaam gedwongen in-
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Ton van Reen over Mariet
Verbong.
Mariet Verbong.
Foto Privéarchief
DOOR TON VAN REEN