Woensdag 05. 07. 2023 REGIO 11
Van gribses, lurve, kladde en huke
Ein rubriek euver ’t gebroek van ós
modesjtaal, dialek, plat, Limburgs.
„Ratten zijn hele sociale dieren en
hebben het gezelschap van minstens
één soortgenoot nodig. Belangrijk
is dat het verblijf groot genoeg
is voor de dieren. Koop daarom
een kooi van ten minste 80 x 50 x 80
centimeter (breedte x diepte x hoogte)
voor twee ratten. Ratten houden
ervan om lekker rond te rennen en
te klimmen en klauteren. Een kooi
met meerdere verdiepingen en
speeltjes waar ze kunnen klimmen
is ideaal.”
Waar houden ze zich zoal mee bezig?
„Ratten poetsen elkaar en slapen en
spelen samen. Ze vinden het fijn om
veel te knagen, dit is ook erg goed
voor hun tanden. Leg voldoende
knaagmateriaal in de mooi zoals
verse twijgen van fruitbomen of wilgen.
Je kunt ook speciale knaagsnacks
kopen.”
Dier van de week
In Dierenbeschermingscentrum
Limburg zitten tientallen honden,
katten, konijnen en vogels die
dolgraag een nieuw baasje willen.
Elke week zet Saskia Thijssen
dieren in het zonnetje en deze
week zijn dat ratjes Ollie en Billy.
Waarom zitten ze in het asiel?
„Ollie en Billy zijn twee ratjes van
acht maanden oud. Omdat ze niet
overweg konden met de andere ratten
van hun vorige eigenaar zijn ze
naar het asiel gebracht. Ze kunnen
het ontzettend goed met elkaar vinden
en worden daarom samen herplaatst.
Ze zijn vriendelijk naar
mensen en vinden het prima om
aangehaald te worden. Ook eten ze
uit de hand. Opgepakt worden is nog
net iets te spannend voor hen.”
Een rat houden als huisdier?
Dat zeen witte beunkes, mit ein roodbroene
teikening in de vórm van einen
èngel, ‘ne vogel of ein monstrans.
Ze waere daoróm ouch waal monstransbone
genuimp. Me maak d’r
ouch waal rozekranse van.
Pès de volgende maondj. Blief gezóndj. Reacties:
johnhertogh@gmail.com.
Gaat jouw hart sneller kloppen van deze dieren? Neem contact op met
Dierenbeschermingscentrum Limburg via limburg@dierenbescherming.nl
tjes c.q. de lelkes in de hals van ein geit
aan te gaeve.
Ein raatgek, heilig beunke
Dae is zo gek wie ein raad, zègke veer
in Limburg. In ’t Holles zo gek wie ein
deur. In ’t Middenederlands beteikende
dore deur of gek. Zo gek wie ein
dore woort zo gek wie ein deur. Veer
zègke ouch: zo gek wie lómmel An,
wie ’n sjöp, wie ei paerd, wie ’n meule,
wie ei raad. Ein honingbie die dènk
dat ze ein mök is is raatgek! Wit geer
ouch waat gekke bone zeen? Dat zeen
pronk-bone (Phaseolus coccineus),
ouch wel roomse beunkes genuimp, is
ein plantensaort oet de vlinderbloumefemieje
(Leguminosae). Die saort is
een bekans vergaete gruinte. En heilige
beunkes (Phaseolus vulgaris) dan?
Ós Modesjtaal
Door John Hertogh i.s.m. Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor
‘Dem höbbe veer ónger eine kroosjelesjtroek
gevónje’, woort gezag es ein
kèndj lestig waar. Opa waar nog dudeliker:
‘Drek pak ich dem bie ziene
gribses’. ’t Awdzittesje woord kripses
of gribses beteikent kraag of lurve.
Lurve zeen fictieve lichaamsdeile. De
oorsjpronkelikke beteikenis zou vodde
of lorre zeen. Lurve zou kènne
kómme van het Scandinavische
woord lurva, dat ouch weer vod, sjtök
sjtof, lap, betekeint. ’t Noorse lurva
beteikent vod, ’t Zweedse lurvig is in
vodde gekleid. Emes bie de gribses
pakke, beteikent dus emes bie zien
kleier/ziene kraag vaspakke.
Lurve woort same mit kladde gebroek
in ’t beginleidje van de televisieserie
De Grote Meneer Kaktus
Show. Ónger angere in de vraog van
Meneer Kaktus: ‘Wo zitte de lurve en
de kladde eigenlik?’ Ich dènk perseunlik
dat die in de buurt van de
huke (hurke) zitte! Huke of hoeke beteikent
dus hurke. I Kirchrao höbbe
ze ’t euver hoeke-pakke. Oppe poekel
drage dus. ‘t Woord kladden is in de
Nederlandse taal bekènd saer 1465. ‘t
Woort gesjreve es kladde of cladde en
beteikende vlek, klad, pratsj. Waat de
Van Dale neit vermeldt is dat ‘t woord
lurf, en ’t meervoud daovan lurve, al
eeuwelang gebroek wurt óm de belle-
Emes biie de grriibses pakke..
FFoottoo Geettttyy IImmaaggeess/iiSttoocckkpphhoottoo
Doenrade
Gemengd koor
Crescendo houdt
‘open repetitie’
Gemengd Koor Crescendo uit
Doenrade sluit het eerste half jaar
voor de zomervakantie op dinsdag
11 juli af met een ‘open repetitie’, die
voor iedereen toegankelijk is.
De repetitie start om 20.00 uur in
het park achter de kerk in Doenrade,
met lichte, goed in het gehoor liggende
liederen. In de pauze is er een
verrassingsoptreden. Na afloop is
er koffie/thee met gebak, maar ook
een biertje of fris.
Bij te nat of te warm weer, wordt uitgeweken
naar het repetitielokaal, in
Gasterie Dobbelsteyn, aan de Kerkstraat
23.
Sittard
Productieklas
Pitboel Art School
speelt ‘Alles voor ons’
Productiegroep Toneel 12+ van de
Pitboel Art School brengt op 7, 8 en
9 juli de voorstelling Alles voor ons.
De voorstelling toont het leven met
en zonder vader. Over vallen en opstaan,
vasthouden en loslaten.
De voorstelling is te zien op 7 juli om
20.00 uur, op 8 juli om 19.30 uur en
op 9 juli om 15.00 uur in het Pitboel
Theater aan de Montgomerystraat
26 in Sittard.
Kaartjes kosten 8,50 euro en zijn te reserveren
via reserveringen@pitboeltheater.nl.
Sittard
Jumbo Moonen krijgt
keurmerk leefbaarheid
Jumbo Moonen in Sittard wordt
donderdag 6 juli onderscheiden
met het Super Supermarkt Keurmerk.
Peter en Anita Moonen en
hun team krijgen het keurmerk uitgereikt
in aanwezigheid van burgemeester
Hans Verheijen.
Het keurmerk van Vakcentrum Levensmiddelen
en TNO is voor ondernemers
die zich bijzonder inzetten
voor leefbaarheid in en rondom
hun supermarkt. De supermarkt in
Sittard werd op een zevental punten
beoordeeld: lokale betrokkenheid,
stimulerend personeelsbeleid,
onderscheidend assortiment,
duurzame energie, veilige omgeving,
bewuste afvalreductie en slimme
logistiek.
Kijkje in bijenwereld
op Open Imkerijdagen
uitzonderlijke belang van bijen voor
onze ecosystemen en voedselvoorziening.
Deelnemers aan de Open Imkerijdagen
geven hun eigen invulling aan
de dag. Zo leren bezoekers bij de ene
locatie alles over de omgeving waar
de bijen het voedsel halen en doen ze
op een andere locatie de ‘bijendans’.
Kijk voor meer informatie en een overzicht
van alle deelnemers plus de openingstijden
op www.bijenhouders.nl/bijen-houden/
landelijke-open-imkerijdagen.
regio
De Nederlandse Bijenhouders
Vereniging (NBV) verzorgt samen
met lokale verenigingen en
individuele imkers op zaterdag 8
en zondag 9 juli de Landelijke Open
Imkerijdagen (LOI).
Bezoekers kunnen die dagen onder
begeleiding van bijenhouders een
kijkje nemen in de bijenkast, proeven
van bijenhoning en luisteren
naar het bijzondere verhaal over de
honingbij en haar omgeving.
Ook vertellen bijenhouders over het
WEstelijke Mijnstreek
Tuinvlindertelling: hoeveel
vlinders tel jij na de ‘junidip’?
ders gespot. De nummer één was
toen de dagpauwoog. Ontzettend
talrijk met meer dan 16.000 exemplaren
in één weekend. De atalanta
eindigde op nummer twee (9.879),
het klein koolwitje werd derde
(8.780)”, schrijft de Vlinderstichting.
Of die aantallen dit keer weer
gehaald worden valt nog te bezien.
„Dit voorjaar waren er weinig vlinders
te zien. De junidip is geweest en
de zomergeneratie is nu gaan vliegen.”
Speciaal voor ‘meetellers’, jong en
oud, werd een herkenningskaart samengesteld
waarop alle vlinders
staan afgebeeld. Deze kan worden
gedownload (en eventueel uitgeprint)
via vlinderstichting.nl. Het is
mogelijk om tijdens het weekend
meerdere tellingen te doen, mits telkens
bij nul wordt begonnen. Bij
zonnig en warm weer zijn de omstandigheden
het best.
Meer tips en info op vlinderstichting.nl.
Hoe is het in ons land met de
vlinderstand gesteld? Op die vraag
poogt de Vlinderstichting het
antwoord te vinden tijdens de
jaarlijkse tuinvlindertelling, van
vrijdag 7 tot en met zondag 9 juli.
Meedoen is eenvoudig en neemt ongeveer
een kwartier in beslag. Resultaten
kunnen worden doorgegeven
via tuintelling.nl.
„Vorig jaar werden ruim 6.000 tellingen
gedaan en circa 73.000 vlin-