12 Woensdag REGIO 02. 08. 2023
mon-stransteikening te höbbe. Ein
wónjer? De bekèndste oetdrökking
is toch waal: veur sjpek en bone mitdoon.
Mer wós geer dat me in Haelder
daovan zaet: vuur kukevleesj
mitdoon!?
Pès de volgende maondj. Blief gezóndj. Reacties:
johnhertogh@gmail.com .
Ich bèn get in de bone…
Ein rubriek euver ’t gebroek van ós
modesjtaal, dialek, plat, Limburgs.
ning deit dènke aan eine soldaat, ‘ne
adelaar of ‘n monstrans. ’t Heilig
beunke woort pas in de 17de eeuw
door de Sjpanjaarde vanoet Zuid-
Amerika mitgenaome, sjus wie aerpel,
zónnebloume, paprika’s en dahlia’s.
Ómdat ze zo wenig bekènd zeen
waere ze ouch ‘vergaete gruinte’ genuimp.
De versjtaoke monstrans
’t Geef ein verhaol dat ‘ne pesjtoor
ziene monstrans (hostiehouder) van
goud versjtaoke haw, ómdat ‘r floep
haw dat de Sjpanjaarde häöm dem
zouwe aaf-numme. Wie eine collegapesjtoor
braekbone wól zejje, grouf
hae de monstrans bie toeval op. Wie
hae góng ougste bleke alle bone ein
Ós Modesjtaal
Door John Hertogh i.s.m. Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor
Ómdat väöl luuj in augustus mit vakans
zeen, distskeer eine apaarte Ós
Modesjtaal, want ich bèn get in de
bone… Euver bone, dus.
In de bone zeen beteikent in de war
zeen, d’r neit bie zeen mit dien gedanke,
dich versjtröppe, dich verdoon,
dich vergisse. Dees oetdrökking geit
trök op ein awd biegelouf. Vruiger
meinde me dat de zjwaore odäör
(geur) van blui-jende bone ein sjterke
wirking haw. Es te tösje de bone in
sjlaop veils góngs te vraem dènger
doon. ‘Es de bone bluije, gaon de gekke
gruije’, zag me. Es ze in daen tied
van ein vrou zagte dat ze ‘dikke bone
haw gegaete’, meinde me dat ze in
ómsjtenj waar (in verwachting)!
Appelsiene en heilige bone
höbbe allebei navels
Veurige maondj haw ich ’t euver
monstransbone. Ouch waal soldäötjesbone
of heilige bone genuimp. Ze
zeen ouch te vènje ónger name es:
Spread Eagle, Dove, Nombrills de
Bonne Soeur, Saint-Esprit à Oeil rouge
of Adelaarsbeunke. Dees name
höbbe ze te danke aan de paarse teikeninge
bie de navel (boeknagel, in ‘t
Dutsj Bauchnagel), de plaatsj wo de
boon vaszit bènne in de sjèl. Die teike-
Foto Getty Images
urmond
Internationale expositie
in het Terpkerkje
Kunstgroep I.K.P. (lnternationale
Kunst Promotie) houdt van vrijdag
4 tot en met zondag 13 augustus de
jaarlijkse zomerexpositie in het
Terpkerkje van Urmond.
Zowel amateur- als beroepskunstenaars
uit Nederland, Duitsland en
België stellen olie- en acrylschilderijen,
bronzen sculpturen, zilveren
sieraden en keramiek tentoon.
Openingstijden: vrijdag 4 augustus van
20.00 tot 22.00 uur (opening); vrijdag 11 augustus
van 17.00 tot 20.00 uur, zaterdag 5
en 12 augustus van 11.00 tot 17.00 uur, en
zondag 6 en 13 augustus van 11.00 tot 18.00
uur.
Zuid-Limburg
Zuyderland telde in 2022
ruim 1600 vrijwilligers
Ruim 1600 vrijwilligers hebben zich
in 2022 ingezet voor Zuyderland. Zo
laat de zorgorganisatie weten.
„Zij zijn onmisbaar voor de organisatie,
patiënten, cliënten en hun familie”,
aldus een woordvoerder.
Vrijwilligers bij Zuyderland bieden
opvang, begeleiding en extra service
aan patiënten, cliënten en hun
familie. „Daarmee helpen deze
mensen het verblijf in het ziekenhuis
of zorgcentrum aangenamer te
maken. Een vrijwilliger biedt een
belangrijke aanvulling op de professionele
regio
zorg.”
Bufkes doneert aan
Fonds Kinderhulp
Bufkes Nederland, dat in Limburg
28 broodjeszaken heeft, maakt
17.347 euro over aan Nationaal
Fonds Kinderhulp.
Het geld werd bijeengebracht door
per 1 april van elke verkocht broodje
spicy kip mango vijftig cent aan het
goede doel te doneren. De versnapering
was drie maanden lang in alle
43 vestigingen verkrijgbaar. De opbrengst
komt ten goede aan Actie
Zomerpret. „Daarmee worden zevenduizend
pretpakketten uitgedeeld
aan kinderen die het goed
kunnen gebruiken”, meldt Bufkes.
Een haan als huisdier?
„Een haan houden bij hennen heeft
een aantal voordelen. Een haan
zorgt namelijk voor rust en voor een
gemoedelijke sfeer. Ook waakt een
haan over zijn meiden en waarschuwt
hij voor bijvoorbeeld naderende
katten en overvliegende roofvogels.
Daarnaast zijn haantjes
vaak erg mooi om te zien en kan hun
gekraai een enorm landelijk gevoel
geven.”
Wat vragen ze qua verzorging?
„Vanwege de vogelgriep hebben kippen
lange tijd niet los mogen lopen
in de tuin. Nu kan het gelukkig weer.
Frenkie en zijn dames vragen een
mooie tuin of erf om in te scharrelen
en een veilig en droog nachthok om
in te slapen.”
Dier van de week
In Dierenbeschermingscentrum
Limburg zitten tientallen honden,
katten, konijnen en vogels die
dolgraag een nieuw baasje willen.
Deze week zet Saskia Thijssen
Frenkie de haan en zijn dames in
het zonnetje.
Waarom zitten zij in het asiel?
„Frenkie is een zijdehoen-haantje
die al zwervend op straat is aangetroffen.
In ons asiel schoot cupido
raak toen Frenkie twee bruine leghenntjes
zag. Sindsdien vormen zij
met z’n drietjes een gezellig gezinnetje.
Zijdehoenders zijn met hun
donzige bevedering bijzonder om te
zien. Ze zijn zachtaardig, maar zijn
geen fan van regen. Met zulke goede
looks kunnen we ze dat ook niet kwalijk
nemen!”
Gaat jouw hart sneller kloppen van deze dieren? Neem contact op met
Dierenbeschermingscentrum Limburg via limburg@dierenbescherming.nl
struinheukske
Historie van de kroedwusj
Om de week tekent columnist en
natuurliefhebber Piet Schuttelaar
een verhaal op vanuit zijn natuurhuisje.
Hoewel de traditie van de kroedwusj
verankerd is in het Germaanse verleden,
leert de katholieke geschiedenis
ons: De Heilige Maagd Maria
werd op 15 augustus „met ziel en lichaam”
ter hemel opgenomen. Ongelovigen
wilden bewijzen dat dit
niet waar was. Zij togen naar het
graf en rolden de steen opzij. Daar
vonden ze slechts welriekende kruiden
en bloemen.
Zie daar het ontstaan van het gebruik
van de kroedwusj (veldboeket).
Vóór 15 augustus wordt er in
bermen of weilanden een veldboeket
geplukt. Dat wordt in kerk of kapel
gezegend en thuis op het erf, of
onder de poort, opgehangen ter afwending
van onheil, zoals ziekte, onweer
en bliksem.
Vroeger waren de gevolgen van
blikseminslag vaak desastreus. Onweer
beangstigde velen. Er werd
een takje uit de kroedwusj gehaald
en in de kachel gegooid, ter afwending
van het gevaar. De kroedwusj
bestaat volgens traditioneel recept
uit zeven (heilig getal) kruiden: twee
onheilwerende planten, twee geneeskrachtige
planten, twee broodgranen
en een boomblad.
Als dit boeket gedroogd is en het
jaar bijna voorbij (na de aspergetijd)
worden de kroedwusjboeketten
verzameld en verbrand. Dit gebeurt
op de patroonsdag van St. Johannes
de Doper tijdens het Sint Jansvuur
(24 juni).
Samenstelling boeket: twee onheilwerende
planten zoals: koninginnekruid,
wilde marjolein, stalkaars,
zwarte toorts, sintjanskruid, wilgenroosje
en klaproos; twee geneeskrachtige
planten zoals: valeriaan,
duizendblad, boerenwormkruid,
echte kamille, tormentil bijvoet, absintalsem;
twee broodgranen: rogge
en tarwe; één groen boomblad
van de walnoot.
Deze week: de kroedwusj.
De kroedwusj. Foto Piet Schuttelaar
Door Piet Schuttelaar