REGIO
Woensdag 16. 08. 2023 11
23 augustus 1571: blasfemie in Weert
Lindanus, maar de commandant
van het Spaanse garnizoen Don Guarcia
Suarez. Lindanus had zeker in
het begin een meer pastorale benadering
van het probleem.
Dat de H. Olie vóór en na de beeldenstorm
dezelfde zou zijn, is mogelijk,
maar onwaarschijnlijk en ontkracht
het verhaal van Maria Luyten
niet perse. De mogelijkheid tot
falsifiëren is in hoge mate aanwezig.
Wat wel overeind blijft, is dat het
voor en na om dezelfde ampullen
gaat.
Heeft u nog een vraag, aanvulling of
opmerking naar aanleiding van dit
artikel? Stuur dan een mail naar gemeentearchief@
weert.nl.
Bron: GAW ORW inv. nr. 4742; Ruud van den
Berg, Nederweert en Weert aan de vooravond
van de tachtigjarige oorlog, een analyse
van de kroniek van Maria Luyten uit Weert,
1442-1572, Nederweerts Verleden 1989.
Jean Coenen, Op de keper beschouwd, een
geschiedenis van Weert, deel 1, 2007. Creemers,
Ch. “Kronijk uit het klooster Maria
Wijngaard te Weert, 1442-1587, in PSHAL,
deel XII, 1875, pg. 145-220. Drs. J.G.C. Venner,
De beeldenstorm in Weert en Wessem,
PSHAL, deel 118, 1982.
van nul tot nu
Door jaques verstraelen, bewerking door kelly krijntjes, gemeentearchief weert
van Nijs heer Wilms. Thomas van
Spranckhuijsen werd na zijn
ambtsperiode in Weert predikant in
Heusden en daarna ‘huiskapelaan’
van Walburgis van Nieuwenaer, de
weduwe van Philips De Montmorency,
heer van Weert, in Delft. Hij
was de stamvader van een aanzienlijk
en uitgebreid predikantengeslacht.
Tuijcht Hein van Houter als custer der
kercken tot Weert, alt ontrent 70 jaeren,
dat hij met Heer Sijmon Hillen die
bussen metten heijligen Olie met alle
anderen oer[n?]amenten in Bruegels
(Gijsbert Breugels) huijs gedraegen
heefft als kerckmeijster der tijt zijnde
met alle anderen alle ornamenten omdat
(= opdat) Bruegel bewaren solde
als kerckmr. ende bij dit getuijch blijfft
heer Sijmon Hillen.
Wereldheer
Vervolgens komt heer Sottens aan
het woord. Hij was geen Franciscaan,
maar een ‘wereldheer’ en rector
van de St. Anthoniuskapel op
Aevert. Hij behoorde tot de bekende
familie Sutjens op Keent. Hij werd
door Philips De Montmorency, heer
van Weert, verzocht na de troebelen
voor het eerst weer een H. Mis te lezen
in het Minderbroederklooster
op de Biest.
Tuijcht heer [Jan] Sottens, ontrent 70
jaeren, heer Dierick van Loeken (kapelaan
van de St. Martinusparochie), alt
ontrent 55 jaeren, und heer Sijmon Hillen
voers. dat hon wel kenlick ende bewost
is dat sij naeden tijt die silveren
bussen metten heijligen Olie vuijt
Broegels handen ontfangen hebben
ende gesien dat daer aff noch toegedaen
en is geweest (!!) dan wijderom ontfangen
als sij hem voormals in bewaring
gegeven sijn gewest nae haeren
besten verstande. Tuijcht Heer Sijmon
Hillen noch soe veel meer dat hij gesien
heefft, naedemal dat hij die voors. bussen
lestmael in sijnen handen gehadt
heefft, oick geweest sijn voer als nae.
Een intrigerend verhaal dat tot dusver
nergens in de literatuur over de
beeldenstorm in Weert voorkomt.
Het lijkt duidelijk dat de getuigenissen
in eerste instantie bedoeld zijn
om Bruegel Ververs van alle verdenkingen
te ontlasten. Deze zat namelijk
lange tijd op het kasteel gevangen.
De drijvende kracht achter de kettervervolging
was niet bisschop
Op 27 augustus 1566, rond 22.00
uur, valt een groep protestanten de
minderbroederskerk en het klooster
aan de Biest binnen. Daar vinden,
wat later de Beeldenstorm wordt
genoemd, grote vernielingen aan
het gebouw en het interieur plaats.
De protestanten keren zich tegen
het vereren van heiligen door de katholieken.
Bovendien zijn zij bijzonder
gekant tegen de pracht en de
praal in de katholieke kerken en gebouwen.
In de kroniek van zuster Maria Luyten
uit het klooster Maria Wijngaard
te Weert wordt verteld dat de
beeldenstormers in 1566 hun schoenen
met heilige olie insmeerden die
normaal in ampullen werd bewaard
en alleen werd gebruikt bij het toedienen
van het doopsel, het vormsel
en de laatste sacramenten. Er is dus
sprake van een blasfemische daad.
Dit intrigerend verhaal komt tot
dusver nergens in de literatuur over
de beeldenstorm in Weert voor.
Getuigenissen
De getuigenissen van vijf personen
op 23 augustus 1571 geven een nieuwe
kijk op de bekende kroniek uit de
16e eeuw en spelen duidelijk in op dit
gerucht.
Als eerste is de heer Sijmon Hillen,
afkomstig van Tungelroij, aan het
woord. Hij woonde op de Oelemarkt
en had een dochter die intrad in het
klooster van Maria Wijngaard. Hij
was kapelaan of een beneficiant van
een of ander altaar.
Heer Sijmon Hillen (46 jaar) ‘heefft
getuijcht op sijn priesterschap dat hij
die silveren bussen daer den heijligen
Olie in was nae der versteeningen offt
destructie van de kercken in sijnen
handen heefft gehadt ende oick kinderen
gedoopt als een dienaer van he[e]r
Tomassen Spranckhuijsen, der tijt
pastoer tot Weert zijnde.’
Huiskapelaan
Thomas (van) Spranckhuijsen, was
eerst kanunnik bij het Stift van
Thorn en werd in 1562 benoemd tot
pastoor van Weert. In 1566 ging hij
over tot het protestantisme en huwde
met Catharina Nies, de dochter
Model voor een ovale voet met rand, bestemd voor een chrismatorium. Foto Kunstwerkplaats Esser GMW
12827
weert/nederweert
Bijeenkomsten ‘Omgaan
met dementie’ voor
mantelzorgers
Regio
Minisymposium ‘Het
verhaal over het kanaal’
Het minisymposium ‘Het verhaal
over het kanaal’, een initiatief van
Heemkundige Kring Bocholt, de Aldenborgh
en kring Weert van het
Koninklijk Limburgs Geschied- en
Oudheidkundig Genootschap, is
donderdag 17 augustus in het Parochiehuis
in Bocholt (Kerkplein 11).
Aanvang: 14 uur. Diverse sprekers
belichten de geschiedenis van de
Zuid-Willemsvaart. Voorafgaand
en na afloop is de monumentale
St.-Laurentiuskerk van Bocholt
open waar de tentoonstelling te zien
is met foto’s van de zusters van Priorij
Klaarland.
Weert
Walk & Talk over voor-
en nadelen van werken
via een uitzendbureau
BaanHuis, een uitzendbureau, gaat
tijdens de aankomende Walk & Talk
netwerkbijeenkomst bij Bibliocenter
Weert op 21 augustus in op de
vele aspecten van het werken via
een uitzendbureau. Uitgelegd
wordt onder meer dat uitzendbureaus
zich niet alleen richten op tijdelijke
banen, maar juist ook op vaste
banen. Aanvang is om 9.30 uur.
Aanmelden bij Bibliocenter Weert
op haar gemak vindt ze het fijn om
aandacht te krijgen. Omdat ze buiten
niet goed weet wat ze moet doen,
nemen we aan dat ze ergens vandaan
komt waar ze hoofdzakelijk
binnen heeft gezeten. Ook haar
overtollige kilo’s die ze bij binnenkomst
had, doen vermoeden dat ze
niet veel beweging heeft gehad.”
Waar zou ze zich goed thuis voelen?
„Omdat Balou niet van drukte
houdt, zal ze zich het beste op haar
gemak voelen in een huishouden
waar het rustig is. Ze heeft er geen
probleem mee om binnen te blijven,
wat haar geschikt maakt als huisgenoot
van iemand die niet de mogelijkheid
heeft om een kat naar buiten
te laten. De aanwezigheid van
een andere kat vindt ze geen probleem
zolang ze haar eigen gang kan
gaan.”
dier van de week
Ben je geïnteresseerd in dit dier? Neem dan vrijblijvend contact op met De Beestenboel
via tel. 0495-563981, e-mail asielweert@planet.nl of kijk op de Facebookpagina.
Dierenasiel De Beestenboel vangt
voor bijna heel Midden-Limburg de
honden en katten op. Genoeg
aanbod dus voor Anne Vleeshouwers
om elke week voor één van
deze dieren extra aandacht te
vragen. Deze week is Balou aan de
beurt, een gesteriliseerde poes van
ongeveer 5 jaar.
Waarom zit Balou in het asiel?
„Balou is bij mensen in de tuin aangetroffen,
waar ze een verloren indruk
maakte en niet goed voor zichzelf
kon zorgen. Omdat niet duidelijk
was wie haar eigenaar was, is ze
toen door de Dierenambulance
Midden-Limburg opgehaald en
naar het asiel gebracht.”
Wat kun je vertellen over haar?
„Ze is rustig en moet even wennen
aan een nieuwe situatie. Eenmaal
Punt Welzijn houdt op dinsdag 5
september speciaal voor mantelzorgers
de informatiebijeenkomst
‘Omgaan met dementie’, in samenwerking
met Home Instead Thuisservice.
Deze bijeenkomst wordt georganiseerd
voor mensen uit de gemeente
Weert en Nederweert die zorgen
voor een naaste uit hun omgeving
met de ziekte dementie. Ze krijgen
tijdens de bijeenkomst handvatten
en tips aangereikt die hen kunnen
helpen in de dagelijkse omgang met
hun naaste. „Ik heb meer inzicht gekregen
en veel informatie ontvangen
over het verloop van de ziekte
en op welke manier ik het beste kan
handelen”, aldus een eerdere deelnemer.
De bijeenkomst vindt plaats in Antionius
Veste (Sint Willibrordusstraat 2, Nederweert)
op dinsdag 5 september van 19.00
tot 21.30 uur. Deelname is gratis en aanmelden
is verplicht. Dit kan via de agenda (activiteiten)
op www.puntwelzijn.nl.
limerick
Zieët boor tieëge deef van zien
kappes:
‘Zeg moosdeef, ich zoog ’t waal.
Lap(tj) us!
Of zeej-je lid noow
Van Scher(re)weg en Co
Of lid van de Roeiclub Sint
Gappus?’
Jan Winkelmolen, Weert