Woensdag 30. 08. 2023 REGIO 11
Heksen waren slachtoffers van bijgeloof
Wat is haar favoriete bezigheid?
„Ze is graag op zichzelf en houdt ervan
om de hoogte of schuilmogelijkheden
op te zoeken.”
Heeft zij minpuntjes?
„Willeke houdt niet van vreemden,
en zeker niet van vreemde mensen
die ook nog vinden dat ze geaaid
moet worden! Willeke zal dit duidelijk
maken door flink uit te halen, te
blazen of zelfs te bijten als ze dit nodig
acht.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zijn op zoek naar een rustige,
stabiele, zo prikkelarm mogelijke
omgeving. Een plek zonder kinderen
of andere huisdieren. Een plek
met een alleenstaande of alleenstaand
echtpaar met ervaring in
moeilijke katjes of katjes met een
rugzak.”
Tot ver in de vorige eeuw werden er
in Limburg veel verhalen verteld, ‘s
winters bij het haardvuur, ‘s
zomers op de bank voor het huis.
Door de komst van de tv, die het
licht van de vlammen verdrong, en
films uit de hele wereld die verhalen
uit de eigen streek lieten
vergeten, is er nog maar weinig
over van deze vaak eeuwenoude en
meestal wat griezelige volksverhalen
over heksen en duivels, weerwolven
en spoken, dwaallichten en
aerdmenkes. Al die griezelige
figuren en booswichten hadden
iets van doen met de duivel. De
ingrediënten van deze volksverhalen
zijn nu ook niet meer geloofwaardig.
Wie gelooft er nog in de
duivel?
Dier van de week
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat Willeke is een zwart-witte poes,
die gevonden is in het dorp Mete
rik. Ze is inmiddels gesteriliseerd.
De valkuil bij Willeke is dat mensen
haar bijzonder vinden vanwege
haar aaibare uiterlijk. Echter is ze
nog niet zo aaibaar als mensen
vermoeden.
Hoe is haar karakter?
„Willeke is gebaat bij iemand die de
tijd voor haar neemt, en geen verwachtingen
heeft. Hiermee zal haar
vertrouwen groeien en zal er een
band tussen haar en haar baasje
ontstaan. Willeke is zeker een poes
die zich kan ontwikkelen tot een fijne
metgezel. Maar ze doet dit op
haar eigen manier en tempo.”
trof de boer de koe dan uitgeput aan.
Misschien was de heks er wel helemaal
mee naar de Bocksberg gereden,
in de Harz. Daar kwamen heksen
en de duivel ’s nachts bij elkaar
om feest te vieren. Boer Bruijnen
bedacht een list. Die avond bond hij
zijn scheermes voor het sleutelgat.
De volgende ochtend trof hij alle
koeien in goede conditie aan, maar
een van de buurvrouwen zag hij lopen
met beide armen in verband en
ze keek hem vuil aan.
Brandwonden
Bij bakker Peeters in Kessel kwamen,
als hij ’s avonds laat aan het
werk was, een groep zwarte katten
bij de oven liggen. Ze bleven mauwen
tot hij ze wat melk gaf, maar op
zekere dag was hij het zat en gooide
een pan kokend water naar de jammerende
beesten.
Toen hij na middernacht naar bed
ging trof hij zijn vrouw aan met
brandwonden.
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier? Neem dan contact op met
Dierenopvang Op de Smakterheide, tel. 0478-639062 of via info@smakterheide.nl.
voor heksen. Enkele volksverhalen
die hier en daar, vaak in lichte varianten,
werden verteld, bleven over.
Ze worden niet vaak meer gehoord.
Verzamelaars
Gelukkig zijn veel volksverhalen bewaard.
Al tussen 1870 en 1880 verzamelde
H. Welters, toenmalig rector
te Grubbenvorst, een forse bundel
met Limburgse legenden, sagen,
sprookjes en volksverhalen.
Later kwam hij nog met het boek
Feesten, zeden, gebruiken en spreekwoorden.
Met zijn boeken zette hij
de toon voor latere verzamelaars. In
Helden verzamelde Graad Engels
honderden volksverhalen. In Nunhem
deed Piet Abrahams dat. In
Beesel was Leo Janissen (nog
springlevend) heel actief. Ze verzamelden
ook verhalen buiten hun
dorpen en bundelden deze in boeken.
Niet alle vertellers gaven boeken
uit, er waren er ook die ze publiceerden
in heemkundige tijdschriften.
Zo zijn de verhalen van Hannes
Kempkens uit Montfort terug te
vinden in de jaarboeken van heemkundevereniging
Roerstreek.
Langzaam aan werden de gruwelijke
verhalen over bijvoorbeeld de
heksen teruggebracht tot min of
meer anekdotische verhalen, die je
kon geloven of niet. Je mocht er ook
om lachen. Zie hier een paar voorbeelden.
Koerijden
Als de boeren in Helden-Dorp hun
koeien terugbrachten naar de stal
moesten die dieren huup truuk eerst
met de vot en dan pas met de kop de
stal in. Deden ze dit niet op deze manier,
dan zouden ’s nachts heksen
binnen kunnen komen en hen met
hun staarten aan elkaar kunnen
knopen.
Toch kwam bij boer Bruijnen wel
eens een heks binnen, door het sleutelgat
van de staldeur. Ze ging dan
paardrijden op een koe. ’s Ochtends
van nul tot nu
Door ton van reen
De kern van volksverhalen bestond
altijd uit iets wat ooit was gebeurd of
waar men bang voor was. Vooral de
verhalen over heksen zijn daar het
bewijs van. Wanneer er ziekten uitbraken,
zoals de pest, de oogsten
mislukten, of het vee ziek werd,
rampen waar de duivel de hand in
zou hebben, dan kregen vaak vrouwen
daarvan de schuld.
Want de duivel was een geest en kon
zelf niets. Hij had handlangers nodig
die zijn kwaadaardig werk
moesten uitvoeren. Vaak werden
daar de joden en zigeuners voor
aangezien, maar waar die er niet
waren – zoals op het platteland in
Limburg – werden vrouwen beschouwd
als de schuldigen.
Dieptepunt
Vanaf de vijftiende tot aan het begin
van de achttiende eeuw bereikte de
heksenvervolging een rampzalig
dieptepunt, vooral mede door het
kwaadaardige boek De Heksenhamer.
De Dominicaanse pater en inquisiteur
Jakob Sprenger beschreef
in zijn boek uit 1485 gedetailleerd
hoe je vrouwen moest
ondervragen en folteren tot ze toegaven
dat ze samenwerkten met de
duivel.
Vooral door toedoen van de roomskatholieke
kerk hebben vele duizenden
vrouwen hun leven verloren op
de brandstapel.
Gelukkig stierf het bijgeloof aan de
duivel uit en daarmee ook de angst
Eerder dit jaar was er een herdenking voor slachtoffers van de heksenvervolging op de Galgenberg in
Roermond. Foto john peters
‘Voor mannen is de stap
nog groter, merken we’
» Vervolg van de voorpagina.
In de groep is nog plek. „Tot nu toe
hebben zich alleen vrouwen aangemeld.
Voor mannen is de drempel
hoger, merken we. Daar is dit onderwerp
nog echt taboe.”
Danny van Cleef weet er alles van.
Hij doorbrak pas na veertig jaar het
stilzwijgen. Karin: „De eerste stap is
de moeilijkste, maar als die eenmaal
is gezet valt er een enorme last van
je schouders. Het is zo fijn om je gehoord
en gezien te voelen, letterlijk.
Dat was ook voor mezelf een eyeopener.
Langzaam maar zeker krijg
je weer oog voor de mooie dingen in
het leven.”
De Talking Circle gaat op 7 september van
start. Informatie is te vinden op de website
www.seksueelmisbruik.nl.
arcen
Toparrangeurs naar
jubileumeditie festival
Bloemig! Kasteeltuinen
Kasteeltuinen Arcen viert van 31 augustus
tot 4 september het eerste
lustrum van bloemenfestival Bloemig!.
Het festival biedt sinds vijf jaar een
podium aan snijbloemkwekers en
bloemarrangeurs uit de regio om de
diversiteit van de sierteeltsector te
tonen. Het arrangeursteam bestaat
ditmaal uit Ilse Rambags van
Bloemsierkunst de Kogeldistel, Lily
Beelen van Just Lily, Joyce Brueren
van Jolls, Debbie Kleinendorst, Moniek
Koopmans en Ria Derks van
Floral Dance Art, Luciënne Janssen
van Atelier Natuurlijk Verbonden
en Chantal Rijnen-Peeters. Zij maken
kunstwerken van onder andere
gerbera’s, gladiolen, anthuriums,
gloriosa’s en hortensia’s.
In het amfitheater zijn drie keer per
dag demonstraties door bloem
arrangeurs. Zij geven bezoekers
een snelcursus bloemschikken.
Een aantal bloemisten werkt ook
met bloemen uit de Kasteeltuinen.
Onder meer uit de verborgen dahliatuin,
waar medewerkers van
UniK een dagbestedingsplek hebben.
venlo
Documentaire Shana
Leurs in de Maaspoort
De documentaire ‘Beeldschoon’
over de Venlose Shana Leurs, die
overleed na een aanrijding in Amsterdam,
wordt op 1 september vertoond
in de Maaspoort in Venlo.
De documentaire ging eerder dit
jaar in première in Utrecht en komt
nu naar Venlo, waar de makers
Maud Wilms, Dennis Hegger en
Wesley Vullings net als Shana zelf
vandaan komen.
De documentaire gaat over haar leven,
hoe ze opgroeide tot een volwassen
vrouw en Venlo achterliet
voor Amsterdam om daar haar toekomst
tegemoet te gaan. In diezelfde
stad werd ze aangereden door
een te hard rijdende auto. Met de
docu streven de makers ook naar
meer bewustwording in het verkeer.
Voor aanvang zullen enkele
sprekers hun ervaringen en expertise
met het publiek delen.
Kaarten via de Maaspoort.