Woensdag 20. 09. 2023 REGIO 11
Heksen waren slachtoffers van bijgeloof
trof de boer de koe dan uitgeput aan.
Misschien was de heks er wel helemaal
mee naar de Bocksberg gereden,
in de Harz. Daar kwamen heksen
en de duivel ’s nachts bij elkaar
om feest te vieren. Boer Bruijnen
bedacht een list. Die avond bond hij
zijn scheermes voor het sleutelgat.
De volgende ochtend trof hij alle
koeien in goede conditie aan, maar
een van de buurvrouwen zag hij lopen
met beide armen in verband en
ze keek hem vuil aan.
Brandwonden
Bij bakker Peeters in Kessel kwamen,
als hij ’s avonds laat aan het
werk was, een groep zwarte katten
bij de oven liggen. Ze bleven mauwen
tot hij ze wat melk gaf, maar op
zekere dag was hij het zat en gooide
een pan kokend water naar de jammerende
beesten.
Toen hij na middernacht naar bed
ging trof hij zijn vrouw aan met
brandwonden.
voor heksen. Enkele volksverhalen
die hier en daar, vaak in lichte varianten,
werden verteld, bleven over.
Ze worden niet vaak meer gehoord.
Verzamelaars
Gelukkig zijn veel volksverhalen bewaard.
Al tussen 1870 en 1880 verzamelde
H. Welters, toenmalig rector
te Grubbenvorst, een forse bundel
met Limburgse legenden, sagen,
sprookjes en volksverhalen.
Later kwam hij nog met het boek
Feesten, zeden, gebruiken en spreekwoorden.
Met zijn boeken zette hij
de toon voor latere verzamelaars. In
Helden verzamelde Graad Engels
honderden volksverhalen. In Nunhem
deed Piet Abrahams dat. In
Beesel was Leo Janissen (nog
springlevend) heel actief. Ze verzamelden
ook verhalen buiten hun
dorpen en bundelden deze in boeken.
Niet alle vertellers gaven boeken
uit, er waren er ook die ze publiceerden
in heemkundige tijdschriften.
Zo zijn de verhalen van Hannes
Kempkens uit Montfort terug te
vinden in de jaarboeken van heemkundevereniging
Roerstreek.
Langzaam aan werden de gruwelijke
verhalen over bijvoorbeeld de
heksen teruggebracht tot min of
meer anekdotische verhalen, die je
kon geloven of niet. Je mocht er ook
om lachen. Zie hier een paar voorbeelden.
Koerijden
Als de boeren in Helden-Dorp hun
koeien terugbrachten naar de stal
moesten die dieren huup truuk eerst
met de vot en dan pas met de kop de
stal in. Deden ze dit niet op deze manier,
dan zouden ’s nachts heksen
binnen kunnen komen en hen met
hun staarten aan elkaar kunnen
knopen.
Toch kwam bij boer Bruijnen wel
eens een heks binnen, door het sleutelgat
van de staldeur. Ze ging dan
paardrijden op een koe. ’s Ochtends
van nul tot nu
Door ton van reen
Tot ver in de vorige eeuw werden er
in Limburg veel verhalen verteld, ‘s
winters bij het haardvuur, ‘s
zomers op de bank voor het huis.
Door de komst van de tv, die het
licht van de vlammen verdrong, en
films uit de hele wereld die verhalen
uit de eigen streek lieten
vergeten, is er nog maar weinig
over van deze vaak eeuwenoude en
meestal wat griezelige volksverhalen
over heksen en duivels, weerwolven
en spoken, dwaallichten en
aerdmenkes. Al die griezelige
figuren en booswichten hadden
iets van doen met de duivel. De
ingrediënten van deze volksverhalen
zijn nu ook niet meer geloofwaardig.
Wie gelooft er nog in de
duivel?
De kern van volksverhalen bestond
altijd uit iets wat ooit was gebeurd of
waar men bang voor was. Vooral de
verhalen over heksen zijn daar het
bewijs van. Wanneer er ziekten uitbraken,
zoals de pest, de oogsten
mislukten, of het vee ziek werd,
rampen waar de duivel de hand in
zou hebben, dan kregen vaak vrouwen
daarvan de schuld.
Want de duivel was een geest en kon
zelf niets. Hij had handlangers nodig
die zijn kwaadaardig werk
moesten uitvoeren. Vaak werden
daar de joden en zigeuners voor
aangezien, maar waar die er niet
waren – zoals op het platteland in
Limburg – werden vrouwen beschouwd
als de schuldigen.
Dieptepunt
Vanaf de vijftiende tot aan het begin
van de achttiende eeuw bereikte de
heksenvervolging een rampzalig
dieptepunt, vooral mede door het
kwaadaardige boek De Heksenhamer.
De Dominicaanse pater en inquisiteur
Jakob Sprenger beschreef
in zijn boek uit 1485 gedetailleerd
hoe je vrouwen moest
ondervragen en folteren tot ze toegaven
dat ze samenwerkten met de
duivel.
Vooral door toedoen van de roomskatholieke
kerk hebben vele duizenden
vrouwen hun leven verloren op
de brandstapel.
Gelukkig stierf het bijgeloof aan de
duivel uit en daarmee ook de angst
Eerder dit jaar was er een herdenking voor slachtoffers van de heksenvervolging op de Galgenberg in
Roermond. Foto john peters
regio
Lokale insteek is grote
kracht van Kinderkrant
regio
Nachtelijke afsluitingen
A2 door werkzaamheden
Rijkswaterstaat voert vast onderhoud
uit aan de A2. Hierdoor is de A2
tussen oprit (40) Kelpen-Oler en
knooppunt Het Vonderen enkele
nachten afgesloten.
De A2 is afgesloten tussen oprit Kelpen
Oler en knooppunt Het Vonderen
van woensdag 20 september
21.00 uur tot donderdag 21 september
06.00 uur richting Maastricht,
inclusief oprit (40) Kelpen-Oler, de
parkeergelegenheid, verzorgingsplaats
Ellerbrug en het tankstation
(Shell), op- en afrit (41) Grathem,
oprit (42) Wessem, afrit (43) Maasbracht
en op- en afrit (44) Sint Joost.
De A2 is afgesloten tussen knooppunt
Het Vonderen en afrit (40) Kelpen
Oler van donderdag 21 september
21.00 tot vrijdag 22 september
6.00 uur richting Eindhoven, inclusief
op- en afrit (44) St. Joost, oprit
(43) Maasbracht, afrit (42) Wessem,
op- en afrit (41) Grathem en afrit
(40) Kelpen-Oler.
Gele borden geven ter plaatse informatie
over de werkzaamheden en
verkeersmaatregelen.
Wat kan je over haar vertellen?
„Buiten het feit dat ze een lief en
zorgzaam moedertje was, is ze verder
in de omgang met mensen ook
heel vriendelijk. Afgaand op haar
sociale gedrag zou je zeker verwachten
dat ze voorheen ook bij
mensen geleefd heeft. Alleen jammer
dat ze niet gechipt en op tijd gesteriliseerd
is. Dan zou ze niet in
deze situatie beland zijn.”
Waar zou Moeke zich goed op haar
plek voelen?
„Ze vindt het prima om mensen om
haar heen te hebben, maar omdat ze
een tijd heel zelfstandig is geweest,
zal ze het fijn vinden om de ruimte te
krijgen om haar eigen tempo te bepalen.
Een andere kat vindt ze geen
echt probleem. Na een eerste gewenning
in huis, zal ze het zeker ook
waarderen om naar buiten te gaan.”
Dier van de week
Ben je geïnteresseerd in dit dier? Neem dan vrijblijvend contact op met De Beestenboel
via tel. 0495-563981, e-mail asielweert@planet.nl of kijk op de Facebookpagina.
Dierenasiel De Beestenboel vangt
voor bijna heel Midden-Limburg de
honden en katten op. Genoeg
aanbod dus voor Anne Vleeshouwers
om elke week voor één van
deze dieren extra aandacht te
vragen. Deze week is Moeke aan de
beurt, een gesteriliseerde poes van
ongeveer 2 jaar oud.
Hoe is Moeke in het asiel terechtgekomen?
„Moeke is buiten aangetroffen,
waar ze op een rustig plekje probeerde
om veilig haar kittens groot
te brengen. Dit is iets wat we ieder
voorjaar en zomer veel meemaken
en waardoor steeds weer voor veel
katten een nieuw thuis gezocht
moet worden. De kittens vinden natuurlijk
als eerste wel een plekje,
maar de moeders die dan overblijven
verdienen dat natuurlijk ook.”
» Vervolg van de voorpagina.
Het schrijven voor kinderen vergt
een hele andere aanpak dan verhalen
maken voor de ‘grotemensenkrant’,
weet Hanneke Drohm inmiddels.
„Je moet bijvoorbeeld
goed letten op taalgebruik. Niet teveel
moeilijke woorden gebruiken.
Korte zinnen maken, dat soort dingen.”
Lokale insteek
In de Kinderkrant komt van alles
aan bod wat kinderen interesseert.
Cultuur, sport, actualiteit, natuur.
Maar ook maatschappijkritische
onderwerpen als zwerfafval en de
oorlog in Oekraïne worden niet geschuwd.
De grote kracht schuilt ‘m
in de lokale insteek: „Kinderen willen
weten wat er in hun eigen leefomgeving
gebeurt en speelt. Daarover
schrijft de Kinderkrant. En ze
vinden het geweldig leuk om zichzelf
terug te zien.”
En wat is nu de populairste pagina?
„Zonder twijfel pagina 2. Daar staan
de moppen, puzzels en stripverhalen.
Maar ik denk dat de dialectrubriek
die met ingang van dit jaar
verschijnt en het gebruik ervan
moet stimuleren ook wel op goedkeuring
kan rekenen.”
De Kinderkrant wordt verspreid op alle basisscholen
en scholen voor speciaal onderwijs
in de genoemde gemeenten. Meer info
op www.hetroertje.nl en www.osblaedje.nl.
Hier is de krant ook digitaal te lezen.
heythuysen
Alzheimer Café Leudal
Alzheimer Café Leudal staat dinsdag
26 september van 19.30 uur tot
21.00 uur in het teken van jonge mensen
met dementie. Mevrouw Sapone,
zorgmedewerker van De Zorggroep,
is gastspreker. Zij vertelt over de specifieke
problematiek rondom jonge
mensen met dementie.
Zorgcentrum Beek en Bos in Heythuysen, de
toegang is gratis.
/www.hetroertje.nl
/www.osblaedje.nl
link