in Memoriam 5
donderdag 24 oktober 2019
Zeker, ze zijn er nog,
de traditionele
uitvaarten met een
rouwwagen, een
kerkelijke dienst,
een rouwbrief en
een bidprentje, een graf en nabestaanden
in het zwart.
Individualisering
“Mensen die hier bewust voor
kiezen, vinden dáár juist veel
troost in”, zegt Igor Peusen van
Peusen Uitvaartzorg in Echt.
“Maar het aantal traditionele uitvaarten
neemt wel zienderogen
af. Uiteraard is de ontkerkelijking
daar een belangrijke oorzaak van,
maar de individualisering van de
samenleving speelt een minstens
zo grote rol.”
Wie de afgelopen jaren uitvaarten
heeft meegemaakt, heeft
waarschijnlijk zelf ervaren dat
het afscheid van een overledene
steeds persoonlijker wordt. Dat
zit hem in tal van uitingen. De
soms ongebruikelijke locatie
van de afscheidsbijeenkomst, de
keuze van de kist (als de overledene
al in een kist ligt en niet in
een doos of in doeken is gewikkeld),
de muziek, de sprekers, de
anekdotes die verteld worden,
de aankleding van de locatie, de
foto’s en/of video’s, de catering,
het vervoer van de overledene.
Platte wagen
Dat vervoer kan bijvoorbeeld
ook bestaan uit een tractor met
daarachter een platte wagen, zo
bleek onlangs in Weert. In de kist
op de kar lag Weertenaar Martijn
van Lierop, bijgenaamd Beer, het
prototype van de ruwe bolster,
blanke pit. Pas 41 was hij toen hij
overleed aan dezelfde aandoening
die eerst zijn broer en daarna
zijn moeder fataal was geworden.
Beers vader stelde schoondochter
Barbara voor om zijn overleden
zoon met agrarisch vervoer
naar de afscheidsdienst te rijden.
“Dat vond ik zó’n mooi gebaar”,
zegt Barbara, “want toen Beer
en ik in 2016 trouwden, vormden
diezelfde tractor en kar namelijk
onze bruidswagen. Beer had
eerder tegen me gezegd: als mij
ooit iets overkomt, doe dan exact
wat jíj wilt, want dat is dan ook
precies wat ík wil. Dat geeft mij
de overtuiging dat ik het goed
heb gedaan. Ik hoop dat ik dit
enorme verlies beter een plek
kan geven nu ik een persoonlijke
invulling aan Beers uitvaart heb
gegeven.”
Respectvol
Uitvaartbegeleider Laurens
Geuns uit Weert, die Beers uitvaart
mede vormgaf, kijkt intussen
nergens meer van op als het
gaat om de persoonlijke invulling
van een afscheid. “Tegenwoordig
kan eigenlijk alles, zolang je de
wet maar niet overtreedt en mensen
niet in gevaar brengt. Maar
dat heb ik nog nooit meegemaakt.
Nabestaanden die een persoonlijke
draai aan het afscheid geven,
doen dat doorgaans allemaal op
een uiterst respectvolle manier.”
Het is steeds gebruikelijker dat
tijdens een afscheidsbijeenkomst
– of die nu plaatsvindt in
een crematorium, een gemeenschapshuis
of in de tuin van de
overledene – foto’s en video’s te
zien zijn die een beeld schetsen
van de overledene. Vaak valt de
keuze daarbij op een mix van memorabele
en hilarische momenten
uit het leven, met bijpassende
muziek. Dat zorgt er voor dat de
stemming tijdens het afscheid
geregeld verandert; een lach en
een traan wisselen elkaar af.
Geuns: “Op die manier krijgt
een uitvaart iets lichts met een
persoonlijke invulling. Bij een
traditionele uitvaart staat de
dood doorgaans centraal. Een
persoonlijker afscheid is dikwijls
een viering van het leven.”
Ofwel van memento mori (gedenk
het sterven) naar carpe
diem (pluk de dag).
Social media
Rest de vraag waar het naartoe
gaat met de persoonlijke
uitvaart. Peusen: “Je ziet wel
bepaalde trends. Duurzaamheid
speelt in toenemende mate een
rol. Hetzelfde geldt voor social
media. Ze vormen onder meer
een belangrijke bron voor foto’s
en video’s, maar meer en meer
nabestaanden kiezen ervoor om
het overlijden van een dierbare
bijvoorbeeld alleen op Facebook
bekend te maken, terwijl hiervoor
ook speciale, meer sfeervolle
platforms en oorspronkelijke
middelen beschikbaar zijn. Uitvaartverzorgers
kunnen hier
goed de aandacht op vestigen.
Behoorlijk in opkomst is ook het
afscheid in besloten kring, omdat
je dan precies kunt bepalen wie
je bij het afscheid wilt hebben.
Uitvaarten met een bepaald
thema komen eveneens vaker
voor. Thema’s kunnen variëren
van de hobby van de overledene
tot diens favoriete vakantiebestemming.
Zo’n thema wordt dan
vaak leidend voor de aankleding
van de locatie en ook de catering
wordt afgestemd.
Maar wat de trends ook zijn of
gaan worden, ik zeg altijd tegen
nabestaanden of iemand die zijn
eigen afscheid aan het regelen
is: doe vooral wat voor jóu goed
voelt.”
In een donkergrijs
verleden verliepen
alle westerse
uitvaarten zo’n
beetje hetzelfde.
Het afscheid was
vooral zwart,
zwaar en somber.
Tegenwoordig is
het gros van de
uitvaarten lichter
en vooral veel persoonlijker.
Waar
komt dat door
en waar gaan we
naartoe?
Tekst: John Huijs
Beeld: Arjanne van Voorst
Uitvaarten worden steeds persoonlijker
Van memento mori naar carpe diem