Woensdag 29. 11. 2023 13
literaire hoek
Obscure boeken op ‘index’ interessant vanwege verbod
Waarom meer betalen voor dezelfde artikelen?
Een tuincentrum
in Venlo
€98.18
€99,88
€76.48
16 oktober 2023
15 oktober 2023
15 oktober 2023
U betaalt
31% meer!
U betaalt
28% meer!
Een groot tuin-
centrum omgeving
Roermond
Landweerweg 12A 5915 PC Venlo
REGIO
Scholtens bijgedragen aan het openen
van de ogen van de Limburgers.
Kranten die hier als kinderen van de
duivel werden gezien, hij verspreidde
ze allemaal, hij bood ook net zo opgewekt
de Lach en de Piccolo aan,
door de kerk ranzige blaadjes genoemd.
De pastoors preekten er fel
tegen. In Helden kwam het zelfs zo
ver dat de politie huiszoekingen deed
naar deze zogenaamde ‘pornografie’
en mensen voor het bezit van deze,
wat wij nu weten nogal onschuldige
blaadjes, voor de rechters in Roermond
sleepte.
Door Scholtens tijdschriften- en boekenbedrijf
kregen we ook meer grip
op wat werkelijk interessant was om
te lezen, naast de gebruikelijke brave
romans van Marie Koenen en niet te
vergeten de heiligenlevens van pater
Molenaar. Alle boeken boven op de
toonbank hadden ook nog een stempel
van de Nederlandse bisschoppen:
imprimi potest (het mag gedrukt worden)
en nihil obstat (niets staat in de
weg). Stond die tekst met de naam
van de censor (bisschoppelijke keurmeester)
er niet in, dan haalde de
boekhandel het boek niet in huis. Of
legde het onder de toonbank. Daar
lag vanaf de jaren vijftig ook de Playboy,
want dat blad met meisjes in bikini
verkocht zeker zo goed als de Katholieke
Illustratie, die boven op de
toonbank lag.
Tot in de jaren zestig van de vorige
eeuw hadden we in Limburg de index,
een lijst van verboden boeken.
Daar stonden alle interessante boeken
op, in het kort: alle boeken die niet
waren goedgekeurd voor rooms-katholieken.
Dat waren ze bijna allemaal.
Een interessante schrijver uit
die tijd was Anna Blaman, wier roman
Eenzaam avontuur was verboden
omdat het over de liefde van
vrouwen voor vrouwen zou gaan. De
begrippen homoseksualiteit en lesbische
liefde waren nog onbekend of alleen
bekend in kleine kring. Het was
de tijd dat de latere apostelen van de
heren- en damesliefde zoals Gerard
van het Reve en Hans Warren zelf nog
een gevecht voerden met hun seksuele
identiteit en trouwden. Warren
kreeg zeven kinderen, voordat hij het
gezin verliet en met een vriend ging
samenwonen. Gerard van het Reve
trouwde met dichteres Hanny Michaelis.
De boeken op de index waren vooral
interessant door het verbod. Ze werden
‘obscure boeken’ genoemd. Maar
wat was er obscuur aan Cervantes,
de schrijver van Don Quichotte? En
Daniel Defoe, Copernicus, Erasmus,
Flaubert, Victor Hugo, Sartre, Spinoza,
Voltaire, Zola en Gerard Walschap?
En honderden anderen? Ze
waren niet katholiek, maar het waren
juist wel de grote denkers. Ze waren
nog interessanter omdat ze door
het leesverbod ook nergens te vinden
waren en onze Limburgse boekhandelaren,
door hun zelfcensuur, ze niet
in huis haalden. Laat staan de bibliotheken,
die onder de controle stonden
van parochiekapelaans.
Daar kwam verandering in toen kort
na de oorlog de Rotterdamse amateurwielrenner
Richard Scholtens in
Limburg verzeild raakte, om hier
wedstrijden te fietsen en in Munstergeleen
kennismaakte met onderwijzeres
Hélène Haerden, met wie hij
trouwde. Om wat te verdienen ging
hij het blad Sportwereld verkopen, zo
kwam hij er al vlug achter dat er in
Limburg grote behoefte was aan allerlei
kranten, zoals Het Parool, De
Waarheid en Het Vrije Volk, die niet katholiek
waren en daarom hier niet gedistribueerd
werden. Van een rooms
verbod trok Richard zich niets aan,
zo ontstond in korte tijd in Munstergeleen
een distributiecentrum van
niet-roomse kranten, tijdschriften
en boeken.
In zijn vrijzinnigheid heeft Richard
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Ton van Reen over
‘obsure boeken’.
Richard Scholtens in 1982 tussen ‘zijn’ drukwerk.
Archieffoto Peter Roozen
DOOR TON VAN REEN