Woensdag 21. 12. 2022 13
literaire hoek
De mijnwerker in de literatuur
MOTOR
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Ton van Reen over de
mijnwerker in de literatuur.
Motortest
Aangename update Kawasaki Versys 650
dat ik van de Versys aan de tand
voelde had dit niet. Maar als je op
tijd schakelt, heb je hier geen last
van.
De TomTom op de Versys blijkt wat
minder goed tegen de vele regen bestand
te zijn en gaat op de rondrit
over het schiereiland zijn eigen weg.
Waardoor ik bij Prora, waar Hitler in
de jaren veertig van de vorige eeuw
een reusachtig hotel van bijna 5 kilometer
lang liet bouwen voor zijn volgelingen,
letterlijk het bos word ingestuurd.
Deze allroad is met zijn 17
inch voorwiel vooral gericht op de
verharde weg, maar op de zandweg
gaat het allemaal nog redelijk soepel
in het zadel van de Versys. Je zet de
traction control gewoon in een ander
standje waardoor je iets meer
kunt sturen met je achterwiel.
Maar op het bochtige Duitse asfalt is
de 67 pk sterke Kawasaki pas echt
als een vis in het water. Door de relatief
korte wielbasis van 1415 mm is
de motor ook erg wendbaar.
Heel spannend wordt het overigens
niet op de vriendelijke Versys, daarvoor
heeft de 649cc-paralleltwin
ook te weinig vermogen en trekkracht.
Maar als je een erg zuinige
toermotor zoekt waarop je moeiteloos
vele honderden kilometers per
dag comfortabel kunt rijden, dan is
deze Kawasaki een interessante optie.
Aan een ‘winning team’ moet je
niet te veel sleutelen, zo hebben ze
ongetwijfeld ook bij Kawasaki
gedacht bij de allroad Versys 650.
De lichte, wendbare reismotor,
waarmee je ook prima uit de
voeten kunt met woon-werk
verkeer, is al sinds de introductie in
2006 een van de best verkopende
Kawasaki‘s.
Door Michiel Snik
Pas in 2015 heeft deze Kawa een stevige
ingreep gehad en zeven jaar later
is de motor nu wederom onder
het mes gegaan om de Versys up-todate
te houden. Eerder is de tweepitter
al wel aangepast om aan de
strengere Euro5-norm te voldoen.
Nu is daar traction control bijgekomen
die je in twee verschillende
standen kunt zetten, is het dashboard
vernieuwd met een 4.3’’ TFTkleurendisplay
inclusief een bluetooth
verbinding, is de verstelbare
ruit wat groter en is de vormgeving
aangepast zodat deze meer in lijn is
met de zwaardere Versys 1000.
Omdat de geplande testrit naar het
800 kilometer verderop gelegen
schiereiland Rügen in de Oostzee
gaat, is Versys 650 uitgerust als ‘tourer’.
Dat betekent dat er grotere
handkappen op zitten die je beter
beschermen tegen weersinvloeden,
koffers en een tankpad. Die extra’s
maken de Versys, die standaard
9349 euro kost, 899 euro duurder.
Kijk voor meer autonieuws ook op
» delimburger.nl/economie/auto
Op de dag van vertrek regent het pijpenstelen.
De buienradar meldt dat
het ook niet droog gaat worden. Dus
regenpak aan en hopen dat de grotere
ruit en ruimere handkappen de
beloofde betere bescherming waarmaken.
Ondanks het slechte weer
houdt de Versys zich verbazend
goed bij een kruissnelheid van dik
140 km/u op de zeiknatte Duitse
snelweg. Pas na ruim 400 kilometer
onafgebroken rijden gaat het reservelampje
branden. Tot mijn eigen
verbazing heb ik dan nog nauwelijks
last van mijn zitvlees, het comfort
van het zadel is aangenaam. Net als
de bescherming van de ruit en de
handkappen. Uiteraard helpt het
dat ik slechts 1,70 meter lang ben dus
ook niet ver boven de ruit in de hoogste
stand uitkom. Ook de koffers
doorstaan de extreme regentest
met glans. Na negen uur in onafgebroken
regen rijden is de inhoud nog
kurkdroog.
De koffers, die door hun vorm aan de
achterzijde wat minder efficiënt in
te pakken zijn, zou je er eenvoudig af
moeten kunnen halen. Maar hiervoor
is meer kracht en geweld nodig
dan ik prettig vind. Ik besluit ze na
de eerste overnachting daarom te
De Kawasaki
Versys 650.
Foto Michiel Snik
laten zitten. De motor smoelt hierdoor
ook een stukje volwassener en
tijdens het rijden heb ik er geen enkele
last van.
Op de bochtige wegen op het eiland
stuurt de twin voortreffelijk. De Nissin
remmen laten je ook geen moment
in de steek. De staande tweecilinder
gedraagt zich keurig, maar
wil wel graag een beetje op toeren
worden gehouden. Beneden de
3000 toeren wordt de motor namelijk
wat onrustig, wat ongetwijfeld te
maken heeft met de krappere afstelling
om aan de Euro5-norm te kunnen
voldoen. Want het vorige model
REGIO
mooie romans over de mijnwerkers is
Stoffig licht van Emile Beulen. Een
van de thema’s in het boek is de trek
van duizenden mensen naar de mijnen.
Ze kwamen uit Spanje, Italië,
Kroatië, Polen, maar ook uit Noord-
Nederland. Bijzonder is ook dat het
boek speelt in de latere jaren van het
mijnwerkersbestaan, de jaren voor
de sluiting.
De vijf laatst genoemde boeken zijn
nog allemaal verkrijgbaar. Dat wordt
dus lezen over koempels en kolen bij
de kerstboom.
verhaal levensecht was, maar Kemp
verweet de schrijver zijn socialistische
kijk op de samenleving. In katholiek
Limburg was dat ongehoord.
In 1935 publiceerde Gerard Lemmens
Mijnwerkersleven, over de folklore
en de volksverhalen van de
mijnwerkers. Het werd later heruitgegeven
als ’t Koalemenke.
Daarna kwamen er nog wel een paar
goed katholieke boeken over mijnwerkers,
waaronder Mijn dochter Elisabeth
van de priester Jacques
Schreurs. Een boek voor mensen die
willen weten hoe het volk in Limburg
braaf en rooms werd gehouden.
In 1977 verscheen Ik zwarte blanke
slaaf, het levensverhaal van een mijnwerker,
door Wim Nijsten. Met dit
boek schreef hij zijn mijnverleden
van zich af. Hij vond dat de mensen
veel te weinig wisten over het zware
en vuile werk van de mijnwerkers,
voor hem was het slavenwerk. Hij
maakte zich ook kwaad over de pensioenen
van de mijnwerkers die veel te
laag waren. De literatuur moest tot
1990 wachten, voordat een beperkt
aantal boeken een helderder licht liet
schijnen op het wat donkere bestaan
van de mijnwerkers.
In 1990 publiceerde Peter Lenssen de
historische mijnwerkersroman Toplöss,
in 2015 herdrukt als Mijnverdriet.
Met zijn roman, spelend in de jaren
dertig van de negentiende eeuw,
schilderde Lenssen de rauwe werkelijkheid
van het mijnwerkersbestaan,
maar ook de strijd tussen het socialisme
en het fascisme in Europa. De
mijnwerkers in het boek lopen niet
gewillig aan de leiband van de mijnbazen
en de kerk.
Een interessant literair-documentair
boek is het in 2012 verschenen In
en onder het dorp van Wiel Kusters.
Het gaat vooral over de gezinnen van
de mijnwerkers. Kusters put uit zijn
eigen herinneringen aan zijn vader
die mijnwerker was in de mijn Willem
Sophia en aan de tijd dat hij opgroeide
in het mijnwerkersdorp
Spekholzerheide. Eerder, in 1978, publiceerde
Kusters de dichtbundel Een
oor aan de grond. Met zijn oor aan de
grond luisterde hij of hij daar ergens
heel diep zijn vader kon horen.
In 2015 verscheen de prachtige roman
Zwarte droom van Ivo Senden.
Het verhaal speelt in de jaren na de
oorlog, wanneer de wederopbouw in
volle gang is. Heel Nederland is voor
kolen en gas afhankelijk van de mijnen.
Maar mijnwerker Jan twijfelt
aan zijn toekomst als koempel.
Ook in 2015 verscheen Het geluk van
Limburg van Marcia Luyten, waarin
de opkomst en de ondergang van de
mijnindustrie wordt beschreven aan
de hand van het levensverhaal van
zanger Jack Vinders en zijn familie
van mijnwerkers. Een van de laatste
Er zijn veel boeken over de geschiedenis
van de mijnen, prachtige boeken
met veel foto’s, en met vooral veel nostalgie.
De mijnwerkers die aan het
woord komen schijnen vaak heimwee
te hebben naar hun oude bestaan, ondanks
dat velen al jong aan stoflongen
zijn gestorven en er vijftienhonderd
mijnwerkers in de Limburgse
mijnen zijn verongelukt. Een greep
uit interessante boeken over de geschiedenis.
Ad Knotter e.a.: Mijnwerkers
in Limburg - Een sociale geschiedenis.
Mariette Haveman: Zwarte rook.
Loek Kreukels: Kolen en kompels. Ingeborg
Wind: De verdwenen Limburgse
mijnen.
Een zeer lezenswaardig boek over
immigranten die uit Oost-Europa in
de mijnen kwamen werken is Je moet
weten hoe haas hupt van Stephan
Wojtkowiak, zelf van Poolse afkomst.
De eerste belangrijke roman verscheen
in 1929. De tocht door het donker
van mijnwerker Tjeerd Paasman.
Een sociale roman. De toentertijd bekende
boekbespreker Mathias Kemp
besprak het boek en erkende dat het
Foto Ivo Senden
DOOR TON VAN REEN