Woensdag 03. 01. 2024 7
literaire hoek
Ontlezing en verdwijnende boekhandels
Word jij onze
vrijwilliger?
Help je graag mensen en hou je van boeken?
Dan zijn de bibliotheekservicepunten Heer
en Malpertuis op zoek naar jou.
Als vrijwilliger zorg jij ervoor dat alles op rolletjes
loopt. Je ontvangt bezoekers en helpt hen bij
het zoeken, lenen of reserveren van materialen.
Daarnaast zorg je ervoor dat alles er netjes bijstaat.
Kortom, een afwisselende en sociale functie.
Interesse?
Stuur een e-mail naar klantenservice@maastricht.nl
o.v.v. ‘vrijwilliger bieb’.
Leer Vraag Ontmoet Lees Doe
bibliotheek.centreceramique.nl
REGIO
Latijn afgeschaft en werden de beelden
buiten gezet. De Katholieke Illustratie
werd het algemene Panorama
en de Katholieke Volkskrant liet het
katholieke uit de titel weg.
Helaas gaven veel van die kleine winkeltjes
de geest toen in de jaren zestig
en zeventig de seminaries werden gesloten
en de katholieke kerken leeg
begonnen te lopen. Op tv werd het ooit
veel gelezen boek Kroniek ener parochie
van pater Jacques Schreurs verhaspeld
tot Dagboek van een herdershond.
Een betere titel was geweest:
Van zielzorger tot zielepiet. De verkoop
van de Bijbels en de missalen, roomse
boeken, de wijwatervaatjes en de heiligenbeelden,
viel compleet stil. De
een na de ander sloot de deur.
Het bleek dat de heiligenbeeldjes van
gips heel goed waren als stoepkrijt
waarmee de meisjes hinkelvelden
konden tekenen. En de jongens de
goal, bij het voetballen op straat.
In de grotere dorpen en in de steden
bleven de boekhandels nog wel een
tijdje. In Roermond had je de grote
boekhandel Willems en de boekhandel
van de gebroeders Janssen, die
ook boeken leverden aan de prelaten
van het bisdom. Dat schiep een probleem
voor de gebroeders. Kregen ze
boeken binnen met een onzedelijk
omslag, bijvoorbeeld met een te blote
meid, of het boek Ik Jan Cremer, dan
kaften ze het boek in en schreven ze
de titel erop in kleine letters, want
handel bleef handel.
Maar ook de boekhandels in de grote
plaatsen begonnen te verdwijnen. In
Tegelen verdween Wilbro, door Vrij
Nederland uitgeroepen als een van de
beste boekhandels van Nederland. In
Maastricht waren zes boekwinkels,
nu zijn er nog twee. In Kerkrade verdween
nog onlangs Leeskunst. Hier
en daar is er een Bruna of een Primera
voor in de plaats gekomen. Een
pleister op de wonde, maar het verlicht
de pijn niet.
Er wordt minder gelezen. Veertig
procent van de kinderen die van
school komen kunnen niet begrijpend
lezen. Op de pabo is het lezen
van kinder- en jeugdboeken geen verplicht
vak. Ontlezing komt ook door
het verdwijnen van veel bibliotheken
en boekhandels, vooral in Limburg.
Vroeger, tot een jaar of veertig geleden,
kende elk dorp in Limburg nog
wel een boekhandel, vaak gekoppeld
aan een drukkerijtje, waar een
dorpskrant of een parochieblaadje
werd uitgegeven, en waar overlijdensberichten
en bidprentjes werden
gedrukt. In de winkel, tevens
kantoorboekhandel, met schriften
en pennen en potjes inkt en vloeipapier,
kon je ook missalen kopen en
boeken over heiligen. Sint- Franciscus,
’t Heilig Frenske, was heel geliefd.
Net als ’t Heilig Graadje, Gerardus
van Majella, van het klooster in Wittem.
Ze waren ook als beeldjes te
koop, net als Maria. Naar Wittem
gingen wij jaarlijks op bedevaart, omdat
daar ook lunchrooms waren met
lekker gebak.
Verder waren er in de winkel ook
streekboeken te vinden, kinder- en
jeugdboeken over Arendsoog en
Witte Veder, Puk en Muk en Moortje,
en een hele reeks roomse spullen, zoals
rozenkransen, wijwatervaatjes
voor op de slaapkamers en kerststalletjes.
En dan had je nog een paar
planken met de roomse romans van
Marie Koenen, van pater Jacques
Schreurs en de heiligenlevens van
pater Molenaar. En boeken over de
oorlog van Kirst en Konsalik. Bestsellers
als Don Camillo en Beekman en
Beekman van Toon Kortooms. En
hier en daar verschenen op de planken
ook de boeken van meer eigentijdse
schrijvers zoals Antoon Coolen.
Met de komst van de tv kwamen
ook de boeken van de echte literaire
schrijvers bij de dorpsboekwinkels
binnen.
Door de openheid die de tv bracht
brak in de katholieke Kerk de revolutie
uit. Dat raakte vooral Limburg. In
de parochiekerken werden de altaren
naar het volk gericht, werd het
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Ton van Reen over
ontlezing en verdwijnende boekhandels.
Boekhandel Wilbro
in Tegelen. Foto
Remco Brokken
DOOR TON VAN REEN