Woensdag 22. 02. 2023 REGIO 3
Initiatiefnemer van het Heitser
woordenboek Maarten Peskens.
Foto pieter knippenberg
heythuysen
Ook ‘Heitse’ krijgt nu
een eigen woordenboek
„Toen onze zoon Dirk een jaar of vier
was, sprak hij zinnetjes als: ‘Pap, til
mich ins op’ of ‘Ich wil gaon knikkeren’.
Voor tillen en knikkeren zijn prima
synoniemen in ons dialect. Als Dirk
en andere kinderen die niet zouden
leren kennen, zouden ze die woorden
waarschijnlijk ook niet gaan gebruiken.
Zo ontstond het idee het Heitser
dialect vast te gaan leggen. Met
dorpsgenoot en amateurhistoricus
Bèr Reijnen ben ik daar ruim 25 geleden
mee begonnen”, vertelt Maarten
Peskens.
Emoties
Peskens en Reijnen werken jarenlang
aan hun Heitser woordenboek tot
Bèr Reijnen op 25 april 2004 totaal
onverwacht overlijdt. Zijn overlijden
roept na al die jaren nog altijd emoties
op bij Peskens. „Ik heb Bèr beloofd
ons werk voort te zetten. Met
het verschijnen van het boek dit jaar
wordt die belofte ingelost. De eerste
tien jaar na zijn dood kon ik het echt
niet opbrengen om met het woordenboek
bezig te zijn. Pas na een lezing
die ik in Heythuysen gaf over ons dialect
heb ik het werk weer opgepakt.
Nu met een groepje. Jim Bultman,
Jan Caris jr, Bart Backus (overleden
in 2016), Ruud Hermans en later ook
Sef Deckers hebben uiteindelijk samen
met mij deze omvangrijke klus
geklaard.”
Heitser plat uitgelegd
Het woordenboek opent met een uitgebreide
beschrijving van het Heitser
plat, waarbij de grondbeginselen van
de spelling uitvoerig behandeld worden.
Na deze theoretische verhandeling
passeren exact 6923 zelfstandige
naamwoorden en werkwoorden de
revue. Zo lezen we bij de letter S dat
eine sjop een berging is. Is die wat
klein van formaat, dan is het ein sjöpke.
Ein sjaop is een schaap en een klein
uitgevallen schaap is ein sjäöpke. Het
Nederlandse ‘schieten’ wordt in het
Heitsers: sjete, sjaot, gesjaote.
Uitdrukkingen
De samenstellers van het woordenboek
hebben het niet na kunnen laten
een hoofdstuk toe te voegen met uitdrukkingen
en gezegdes die in het dialect
van Heythuysen gebezigd worden
zoals: ‘Dae huuertj de perike neeste
inne gróndj’ en ‘Wèrke is zalig, zagte de
begiene en ze droge mèt zeve eine boeënestaak’.
Het Heitser woordenboek, dat 28
euro kost, is kleurrijk verlevendigd
met illustraties van een zestal getalenteerde
tekenaars uit – hoe kan het
anders – Heythuysen zelf.
Interesse? Stuur dan een mailtje naar:
maarten@empeeprint.nl of
platdetispaskalle@gmail.com.
Onder de vlag van Heemkundevereniging
Heitse verschijnt op 27 maart
‘Plat det is pas kalle’, een verklarend
woordenboek met 6923 woorden en
ongeveer 855 uitdrukkingen in het
plaatselijk dialect. Het initiatief hiertoe
werd al ruim 25 jaar geleden genomen
door Heythuysenaar Maarten
Peskens. Hij is vanaf de start bij het
project betrokken gebleven.
Door pieter knippenberg
Elke dag lokaal nieuws!
Wil jij het laatste nieuws uit
jouw regio elke dag in je mailbox
ontvangen? Meld je dan aan
voor onze lokale nieuwsbrief op:
» delimburger.nl/nieuwsbrief
In en oet de sjtad
Sjra Puts
Column
Van harte welkom terug in de
wereld. Ik hoop dat u een mooie
vastelaovestijd heeft gehad. Aan
de teek, op de latten of misschien
wel in de zon.
Vorige week kreeg ik een noodkreet
in mijn mailbox. Nou is de
kwalificatie noodkreet bij mij al
reden om mijn onderzoekshart te
laten kloppen om te bezien of de
nood echt zo hoog is. In dit geval is
dat zo. Als het om het goede doel
gaat maak je me wakker. Vorig jaar
heb ik een column geschreven voor
het evenement Samen voor Hoop
de opvolger van Samenloop voor
hoop. Voorzitter Bart Lickfeld:
„Samen voor Hoop is een nieuwe
stichting die niet meer verbonden
is aan het KWF-kankerfonds. Deze
stichting zag geen heil meer in het
faciliteren van het evenement en
bovendien, zo bleek, was er ook
nog een Amerikaanse stichting die
voor het gebruik van het concept
een gedeelte van de opbrengst
toucheerde!” Dat is verleden tijd
en de nieuwe stichting heeft de
handschoen opgepakt. Op 10 en 11
juni zal er een nieuwe editie van
Samen voor Hoop plaatsvinden.
Lickfeld: „Het is een evenement
waar we het leven vieren maar
vooral delen, eren. Een evenement
met een lach en een traan. We
staan stil om door te kunnen
gaan.”
We hebben allemaal iemand in
onze omgeving die met kanker te
maken heeft (gehad). In een
wandelestafette van 24 uur
wandelen, praten en herinneren de
deelnemers. Er wordt geld opgehaald
voor en tijdens het evenement.
Nou vind ik één column over
iets voldoende, maar nu niet. Het
probleem is namelijk dat de
aanmeldingen niet echt vlot lopen.
Lickfeld is bang dat als de aantallen
achterblijven er geen evenement
zal zijn dit jaar en ook naar
alle waarschijnlijkheid niet meer
zal komen. Samen voor Hoop vindt
plaats op 10 en 11 juni. Er hebben
zich nu 12 teams en 1 survivor
aangemeld. De organisatie merkt
dat mensen nog een beetje afwachten.
In de tweede week van maart
kan er groen licht gegeven worden
als zich minstens 25 teams en
450/500 deelnemers hebben
ingeschreven. Naast het Kankeronderzoekfonds
Limburg en het
Toon Hermans Huis Roermond
worden diverse lokale initiatieven
die te maken hebben met het
thema kanker ondersteund.
Inschrijven kost 15 euro en dan
krijg je er een kaarsenzak bij. Kijk
voor meer info op www.samenvoorhoop.
nl. We hebben allemaal
iemand in onze omgeving verloren
aan kanker of hebben het (zelf)
overwonnen. Samen voor Hoop is
niet alleen een mooi moment om
geld in te zamelen dat direct naar
goede doelen uit de omgeving gaat.
Het is ook hét tijdstip om stil te
staan en vooruit te kijken.
REAGEREN?
redactieroermond@delimburger.nl
‘Hoop’ vol
Blue Riot Combo laat van
zich horen in KultkefeeEch
Blue Riot Combo speelt old school
blues op donderdag 23 februari bij
KultkefeeEch.
Het is een bluesband die zonder veel
poespas de old style blues in ere herstelt,
zoals die door de oude meesters
werd gespeeld, strak en zonder
omwegen. Op het programma staan
goed gekozen, bekende en minder
bekende nummers van onder andere
Little Walter, Muddy Waters, Willie
Dixon, Sonny Boy Williamson,
Howlin’ Wolf en Amos Milburn. De
band bestaat uit Serge Roegiest aka
Hoboken Slim (drum en zang), Werner
Braito (harmonica), Bart Jult
(gitaar) en Bart Mulders (gitaar).
Dit optreden vindt plaats van 20.00 tot
22.30 uur bij KultkefeeEch in Cultuurhuis
Edith Stein.
echt
Regio
In totaal 23 schoolteams nemen
deel aan Kinjer OLS in Born
,,Dat is een mooi aantal, als je bedenkt
dat aan het vorige OLS zes
teams minder meededen,” zegt
Sven van Sloun, voorzitter van
werkgroep Kinjer OLS. De scholen
zijn inmiddels met ervaren schutters
van plaatselijke schutterijen
volop bezig met de voorbereidingen.
„Zoals het maken van kleding,
muziekinstrumenten en andere attributen.
En er wordt geoefend met
marcheren en schieten.”
OLS-feestterrein in Born
De loting voor het Kinjer OLS is 23
maart, in het OLS-huis in Born. Dan
wordt de optochtvolgorde bepaald.
Het Kinjer OLS wordt gehouden op
de dinsdag voor het reguliere OLS.
Plaats van handeling is het OLSfeestterrein
in Born aan de Groenstraat.
De optochtroute loopt uiteraard
ook door Born en is één kilometer
lang. Net als bij het gewone OLS,
is er een defilé tijdens de optocht. De
schietwedstrijden worden gehouden
met windbuksen.
Uit de regio Midden-Limburg doen
de volgende scholen mee: St. Hubertusschool
Herten, De Kwir Neer,
De Hovenier Montfort, De draaiende
wieken Posterholt, De Zjwiek
Roggel, De Berensprong Herkenbosch,
Triangel Linne en Cluster
HIN Hunsel.
Het Kinjer OLS in Born telt dit jaar
25 deelnemende scholen. Vier
doen mee in samengestelde teams,
waardoor er op 27 juni 23 schoolteams
strijden om ‘t Ummeke, de
kleine broer van D’n Um.