Woensdag 05. 04. 2023 REGIO 11
Gebruiken door het jaar heen (11)
Het oude Lucia-Johannes-Jozefkapelletje in 1975 achter de boerderij van Pieëterke bij de Castenrayse
Berg. In 1992 werd de kapel verplaatst naar de Oosterbosweg. Foto archief heemkunde castenray
traditie nog bestaat.
Op de laatste dag van het jaar, 31 december
Oudjaar, vieren we het feest
van de H. Silvester. De patroon van
de zeep- en zoutfabrikanten, de
langslapers en de telaatkomers. De
hele dag was de vrouw des huizes
oliebollen aan het bakken. Het deeg
werd gemaakt met en zonder krenten
en er werd gist aan toegevoegd.
In emmers afgedekt met een theedoek
moest het een tijdlang staan
om te rijzen. Vervolgens werden de
oliebollen gebakken in gloeiend
hete olie en na het uitlekken in een
vergiet rijkelijk bestrooid met poedersuiker.
Later werden ook met
een wafelijzer wafels gebakken op
het vuur van de kachel.
Vuurwerk kende men vroeger niet.
Soms werd met een geweer of met
een carbidbus het nieuwe jaar ingeschoten,
maar meestal zaten de
mensen in huis om het nieuwe jaar
aan te kaarten. Er werd goed gegeten
en gedronken. Jonge kinderen
werden vlak voor twaalf uur uit bed
gehaald om met het hele gezin biddend
het nieuwe jaar in te gaan.
dag en langste nacht van het jaar.
Op 25 december vieren gelovigen
van oudsher de geboorte van Jezus
Christus. In veel woningen staat een
kerstboom met daaronder vaak een
kerststal. De kerstboomtraditie
kwam pas rond 1900 vanuit Duitsland
overwaaien. De kerststal met
gipsen kerstgroep bestond al lang
voor die tijd. Sommige boeren legden
hooi buiten, omdat ze dachten
dat het kerstkind het zou zegenen.
Op eerste kerstdag begon de nachtmis
om vijf uur ’s morgens, waarna
nog twee missen volgden. Aangezien
het donker was, nam men de
stallamp mee voor onderweg. Vanwege
Kerstmis werden zwartgelakte
klompen gedragen.
Om half acht ’s morgens begon de
Herdertjesmis en om half tien de
hoogmis. ’s Middags was om drie
uur het lof. Kerstmis was een echt
kerkfeest, want de mensen brachten
vele uren in de kerk door. Daarnaast
werd tijdens de kerstdagen
goed gegeten en gedronken. Thuis
werden de op school geleerde kerstliedjes
gezongen.
Op 26 december is het feest van de
H. Stephanus, patroon van de kuipers,
metselaars, steenhouwers en
stratenmakers, maar ook beschermer
tegen blaas- en galstenen. Op
St. Stephanus werden hooi en haver
gewijd om kwade invloeden af te weren.
Met de minnedrank van St. Stephanus
werden de veten van het afgelopen
jaar bijgelegd.
Onnozele Kinderen
Twee dagen later, op 28 december, is
het Onnozele Kinderen. Op die datum
werd herdacht dat koning Herodes
zich van Jezus wilde ontdoen
door van elk gezin alle kinderen jonger
dan twee jaar te doden. Om ouder
te lijken, hulden jonge kinderen
zich bij de herdenking in kleding
van volwassenen. Jongens in vaders
jas met horlogeketting en meisjes
met moeders kleren en muts op
trokken dan door de straten. Zij waren
die dag ook de baas in huis, bepaalden
wat er gegeten werd en
soms ook hun bedtijd. In alle weeshuizen
was het feest. Venlo is één
van de laatste plaatsen waar deze
van nul tot nu
Door jan strijbos
Vroeger waren de meeste mensen
op het platteland erg bijgelovig en
hielden ze er allerlei rituelen en
gebruiken op na. Sommige zijn nog
steeds hier en daar in zwang, maar
de meeste zijn door de moderne
tijd verdwenen. Ook vloeiden veel
oude gebruiken voort uit het
katholieke geloof. Vandaag het
elfde en laatste deel van de serie
over gebruiken door het jaar heen.
Eind november begon de Advent en
net als in de vastentijd werd dan niet
getrouwd. Op de derde woensdag in
de Adventstijd was de Gulden Mis,
die al in de middeleeuwen opgedragen
werd aan het moederschap van
Maria. Het was een mis met veel
kaarslicht, waarbij kinderen een
gulden werd beloofd voor degene
die het eerst in de kerk was. Niemand
kreeg ooit die gulden, want de
koster was altijd eerder.
Op 13 december was het naamfeest
van St. Lucia. Tot 1900 werd die dag
in Venray als een zondag gevierd,
omdat het dorp een eeuw eerder
zwaar getroffen was door dysenterie
(rode loop). St. Lucia werd daarvoor
aangeroepen. In Castenray
stond een beeldje van haar in het Lucia
Jozef-Johanneskapelletje, maar
Lucia werd in het dorp niet in het bijzonder
vereerd.
Op 19 december is het feest van de H.
Urbanus. Paus Urbanus (1310-1370)
sprak de ban uit over het snuiven
van tabak: Het is rook en volgens de H.
Schrift zijn alle ijdelheden der wereld
rook. Wie eenmaal rookt is behekst en
kan het niet meer laten. Het is duivels
en wekt Gods toorn op, vernietigt de
gezondheid, verwoest het huiselijk geluk,
het doet het volk verworden, is nadelig
voor het geheugen, verderfelijk
voor de longen en door zijn zwarte
rookwolken volkomen op de dampen
der hel gelijk! Lucifer, de duivel zelf,
zou de tabak gezaaid hebben.
Geluksdag
De dag van 21 december, het feest
van de H. Thomas, was een bijzondere
geluksdag. Thomas is de patroon
van de bouwvakkers. Dat St.
Thomas de wasser is, duidt op het
feit dat de vrouwen hun was voor
Kerstmis begonnen. Deze dag is ook
de midwinter met bij ons de kortste
grubbenvorst
Wandeling voor vroege
vogels op paaszondag
De Vroege Vogeltocht in Grubbenvorst
vindt dit jaar plaats op eerste
paasdag, zondag 9 april.
De belangstelling voor deze ochtendwandeling
van De-4 neemt nog
elk jaar toe. Hele families komen
vroeg uit de veren om te genieten
van de zonsopkomst in het buitengebied
van Grubbenvorst. De route
is ongeveer zes kilometer lang en de
start is om 7.00 uur. Na terugkomst
staat voor alle deelnemers een ontbijt
klaar.
De-4 organiseert ook al tien jaar de
wandelvierdaagse van Grubbenvorst.
De komende editie, van 31 mei
tot 3 juni, krijgt daarom een feestelijk
tintje.
Opgave voor de Vroege Vogeltocht is mogelijk
via www.de-4.nl. Het inschrijfgeld bedraagt
2 euro.
venray
Mamacafé in de bieb
ook voor papa’s en opa’s
bergen/gennep
Natuur beleven met
IVN Maas en Niers
Wat is haar favoriete bezigheid? meerlo
„Ze houdt van vlees en ligt in de opvang
55.000ste boom Horst
aan de Maas geplant
Met het planten van de 55.000ste
boom bij St. Goar in Meerlo heeft
stichting Landschap Horst aan de
Maas haar bijdrage aan het 1 miljoen
bomenplan van provincie Limburg
afgerond.
In de afgelopen drie jaar zijn door
vrijwilligers op meer dan honderd
locaties in de gemeente bomen geplant.
De actie bij St. Goar maakt
deel uit van een project waarbij de
omgeving van de kapel verder verfraaid
zal worden. Zo wordt de Vorstenheuvel
weer zichtbaar gemaakt
en ligt er een plan voor een herdenkingsbos.
De wandelroute is al verlegd
en sluit aan op het Pieterpad.
graag op de leuning van de
bank of in een lekker fluffy mandje
op de kast. Ze zoekt duidelijk de
hoogte op, om alles goed te kunnen
overzien.”
Heeft zij minpuntjes?
„Bella is niet geschikt voor plaatsing
bij kleine kinderen of in een druk
huishouden. Ze is gebaat bij een rustige
omgeving zonder al te veel prikkels.
Hierdoor zal ze vertrouwen
krijgen en ontplooien tot een echte
vriendin voor haar eigen ‘butlers’.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„We zoeken een huisje waar ze ook
de mogelijkheid heeft om een frisse
neus te halen. Bella heeft wat winterkilootjes,
dus een beetje beweging
kan geen kwaad.”
Dier van de week
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat Bella, een gesteriliseerde
cyperse poes van ongeveer 2 jaar
oud. Bella verblijft al sinds juni in
de opvang en wacht nog steeds op
een nieuw baasje. Ze heeft erge
oorontsteking gehad en ze is
hieraan geholpen bij de dierenarts.
Wat is haar leukste kenmerk?
„Bella is een iets terughoudende,
voorzichtige poes in de omgang als
ze je nog niet kent. Als het ijs eenmaal
gebroken is, dan vindt ze aandacht
heel erg fijn. Maar wel tot een
bepaalde hoogte; ze laat duidelijk
zien wanneer ze er klaar mee is of
het niet prettig vindt. Overschrijd je
deze grens, dan zal ze het je zeker laten
horen en/of voelen!”
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier? Neem dan contact op met
Dierenopvang Op de Smakterheide, tel. 0478-639062 of via info@smakterheide.nl.
Iedere tweede vrijdag van de
maand kunnen (groot)ouders met
hun (klein)kinderen terecht in het
Venrayse Mamacafé.
Het is een laagdrempelige ontmoetingsplek
waar moeders, maar ook
vaders en opa’s, oma’s en verzorgers
van kinderen van 0 tot 4 jaar tips
over opvoeding en ouderschap uitwisselen.
De bijeenkomst is telkens van 9.30
tot 11.30 uur op de jeugdafdeling van
de bibliotheek. Deelname is gratis.
Inwoners van de gemeenten Bergen
en Gennep kunnen hun kennis over
de natuur in hun omgeving bijspijkeren
bij IVN Maas en Niers.
Onder leiding van natuurgidsen
trekken de cursisten er regelmatig
op uit om meer te weten te komen
over wat er in de buurt leeft, groeit
en bloeit. Zo gaan ze voor dag en
dauw vogels spotten in de Maasduinen
en inclusieve landbouw bekijken
in de Maasheggen. Ook staat
een bezoek aan Jachtslot de Mookerheide
gepland.
De cursus vindt plaats in Gennep en start op
17 april. De kosten voor niet-leden bedragen
75 euro. Opgave via www.ivn.nl.