Woensdag 13. 09. 2023 REGIO 11
‘Insecten zijn geen plaag
maar meer een zegen’
» Vervolg van de voorpagina.
Hoe serieus de onderliggende thematiek
ook mag zijn, naast educatief
is Erik of het klein insectenboek
vooral een vermakelijke voorstelling
waarbij gelachen mag worden.
„Lachen om insecten ja. In plaats
van ze weg te jagen of erger. Thuis
zou je meteen de vliegenmepper
pakken als er een irritante mug
voorbij zoemt. Wij vragen om het
beestje eens met andere ogen te bekijken.
Insecten zijn geen plaag
maar veel meer een zegen.”
De voorstellingen, ook geschikt voor jonge
kijkers, zijn op 15, 16, 17, 20, 22, 23 en 24 september.
Kaartverkoop via www.setovera.nl.
melderslo
De Locht start nieuwe
reeks kapelconcerten
De reeks kapelconcerten bij Openluchtmuseum
de Locht in Melderslo
krijgt wegens succes een vervolg.
De kapel in het museum biedt in de
periode van oktober tot maart elke
maand op zondagmiddag een kleinschalig
podium voor regionale en internationale
artiesten in uiteenlopende
muziekstijlen.
De nieuwe serie wordt op 15 oktober
afgetrapt door James Harries. Op
19 november treedt de regionaal bekende
musicus Arno Adams op met
Jo Didderen en Mike Roelofs.
venray
Burgers schieten om
titel schutterskoning
venlo
Wandelen met de dokter
van brug tot brug
Afrika kent de flying doctors, VieCuri
komt met de walking doctors. Zaterdag
23 september kan er met een
orthopeed of fysiotherapeut worden
gewandeld van ‘brug tot brug’.
Het ommetje over de Maas is een
initiatief van de afdeling orthopedie
van het Venlose ziekenhuis. Aanleiding
is het 125-jarig bestaan van de
Nederlandse Orthopaedische Vereniging.
Iedereen kan meedoen, ook
met een rollator, looprek of krukken.
Met Walk with your doc wil Vie-
Curi op laagdrempelige wijze onder
de aandacht brengen hoe belangrijk
bewegen is, ook om voor of na een
operatie (weer) fit te worden.
Deelnemers mogen hun auto of fiets
gratis parkeren bij het ziekenhuis.
Aanmelden is mogelijk tot 16 september op
www.viecuri.nl.
Koe helemaal ‘uitmelken’ was de kunst
ze in alle vroegte naar de wei. Of zoals
in een gedichtje uit het begin van
de twintigste eeuw staat: Zij zet zich
neer met blijden geest en melkt met
vlijt het nuttig beest.
Het houten krukje met één poot of
drie poten werd onder de koe gezet
en de zinken emmer stevig tussen
de benen geklemd. De spenen werden
zo nodig met een doek schoon
gewreven. Met krachtige stralen
spoot de melk in een vast ritme in de
emmer, zodat het schuim erop
kwam te staan. In korte tijd kneep
de melkster, licht voorover gebogen
met het hoofd tegen de warme koeienhuid,
de spenen vakkundig leeg.
De koeien lieten zich gewillig melken,
al zwiepten ze weleens met hun
staart om vliegen weg te jagen of
trapten ze met hun achterpoot. Je
moest zo melken dat de koe het amper
merkte en proberen ze tot de
laatste druppel ‘uit te melken’. Anders
ging de koe minder melk geven
en kon ze uierontsteking krijgen.
Gaf een koe geen melk meer, dan zei
men: De koew stöt òp zaolder.
hâls melke wilde zeggen dat goed
voeren ook een goed resultaat gaf.
In de natuur leefden koeien in kuddes
onder bescherming van een
stier. Tegenwoordig vind je op vrijwel
geen enkel koeienbedrijf nog
een stier. Om te fokken maken de
boeren gebruik van kunstmatige inseminatie.
Warmte
Bij het houden van koeien kwam
vroeger heel wat kijken. Omdat het
kuddedieren zijn, was het houden
van één koe af te raden. Verder hadden
koeien een goede huisvesting
nodig en flink wat goede weidegrond.
De koeien leefden vroeger op
de boerderij in één ruimte met de
mens. Dat had als voordeel dat de
dieren ’s winters warmte brachten.
’s Zomers liepen ze in de wei, een
prachtig gezicht dat we tegenwoordig
steeds minder zien doordat in de
intensieve veeteelt de koeien in de
stal worden gehouden. Dat gebeurde
vroeger alleen in de winterperiode,
omdat ze geen ondervacht hebben.
Ze werden twee keer per dag
gemolken en een deel van de melk
werd op de boerderij tot boter verwerkt.
Het karnen gebeurde op
sommige bedrijven met een installatie
die door een hond werd aangedreven.
Die liep dan in een breed
wiel en de draaiende as bracht de
rest van de installatie in beweging.
Na het karnen kreeg de hond een
portie eten om hem op die manier
ijverig te houden. De gewonnen boter
werd als ruilmiddel gebruikt bij
de aankoop van levensmiddelen en
kleding. De plaatselijke winkelier
was in veel gevallen ook boterhandelaar.
De producten werden dus
met boter betaald en daar komt de
uitdrukking ‘boter bij de vis’ vandaan.
Melkmeid
Eeuwenlang werden koeien met de
hand gemolken. Door zowel vrouwen
als mannen. Had de boerderij
een dienstmeid, een maad, dan was
het melken doorgaans haar taak.
Met de handkar of fiets met daarop
één of twee melkbussen, de melkemmer,
zeef en het melkkrukje toog
van nul tot nu
Door jan strijbos
Runderen stammen af van de sinds
de middeleeuwen uitgestorven
oeros. Voor de mens zijn het altijd
heel nuttige dieren geweest. Ze
leverden trekkracht, melk, vlees en
ook de huid, botten en horens
werden gebruikt.
In het hindoeïsme worden runderen,
specifiek de in India voorkomende
zeboe, zelfs als heilig beschouwd.
Ook in onze streken trokken
ossen vroeger de kar of de ploeg.
Een os is een stier die meestal al als
kalfje gecastreerd werd. Doordat
ossen minder testosteron aanmaken,
groeien ze langzamer dan stieren,
maar worden ze wel gespierder
dan koeien. Daardoor waren ze prima
geschikt als trekdier en werden
ze daarvoor al in de zesde eeuw voor
Christus in Europa gebruikt. Van
dat stierke zun ze wel ’s ’n öske make,
werd vroeger gezegd als je iemand
in het gareel wilde laten lopen. Door
de castratie kregen de stieren ook
een zachtaardiger karakter en konden
ze gemakkelijker door de mens
voor de kar of wagen gespannen
worden. Het tuig zat meestal vast
aan een juk, een haam, verbonden
met de dissel van de kar. Ennen ossenhaam
ánhebbe betekende ‘een damesonderbroek
zonder kruis aanhebben’.
Werd een jong meisje aantrekkelijk
gevonden, dan zei men
vroeger ’t Duut ennen os nog âlt goéd
as heej òp de stal nevve ’n koewke stöt.
Er zijn verschillende soorten runderen,
maar allemaal hebben ze horens
en gespleten hoeven met twee
tenen. Het zijn herkauwers, wat betekent
dat ze gras en planten eten,
het oppervlakkig kauwen, inslikken
en opnieuw kauwen nadat het in de
maag geweest is. Omdat een gewone
maag niet in staat is om plantaardig
materiaal optimaal te verteren,
hebben herkauwers vier magen: de
pens, de netmaag, boekmaag en lebmaag.
De eerste drie zijn voor
magen, waar het voedsel voorverteerd
wordt. Na ongeveer een half
uur tot drie kwartier gaan de voedselbrokken
terug naar de mond,
waar ze vermengd worden met
speeksel en fijngemalen worden.
Daarna gaat het voedsel naar de lebmaag,
de echte maag. ’n Koew dur d’n
Koeien melken door Mia (links) en Fien Duijkers in 1953. Foto archief heemkunde castenray
tot zijn beschikking, zodat hij zijn
ontlasting en plasjes kan scheiden
in een aparte bak. Want zo doen echte
huistijgers dat!”
Heeft hij minpuntjes?
„Vinny maakt graag de dienst uit, en
maakt duidelijk wat hij wel en niet
wil. Hij is niet op zoek naar gecompliceerde
relaties, maar wil gewoon
een maatje om leuke dingen mee te
doen. Of eigenlijk: een persoonlijke
butler die hem op zijn wenken bedient.”
Wat voor baas zoeken jullie?
„Enige ervaring in kattengedrag is
bij hem wel nodig. Hierdoor is hij
niet geschikt om te plaatsen bij kinderen.
Hij moet naar buiten kunnen,
heeft vrijheden nodig en iemand
die geen druk of verwachtingen
op hem legt.”
Dier van de week
Elke week stelt Juanita Janssen
van Dierenopvang Op de Smakterheide
een dier voor dat op zoek is
naar een nieuw thuis. Deze week is
dat kater Vinny, die graag alleen
gehouden wordt. Hij voelt geen
noodzaak om zijn leven te delen,
een latrelatie ziet hij niet zitten.
Vinny is liever een eeuwige vrijgezel,
een levensgenieter die zichzelf
prima weet te vermaken.
Wat is zijn leukste kenmerk?
„Vinny is een echte bourgondiër en
houdt van lekker eten. Vooral vlees,
in saus, vers, uit blik of maaltijdzakjes.
Brokjes gaan er ook goed in.
Voor een proeverij is Vinny wel te
porren. Let hiermee wel op: hij heeft
de aanleg om snel dik te worden.”
Heeft hij bijzonderheden?
„Hij heeft graag twee kattenbakken
Gaat jouw hart sneller kloppen van dit dier? Neem dan contact op met
Dierenopvang Op de Smakterheide, tel. 0478-639062 of via info@smakterheide.nl.
Op het koningsvogelschieten van ’t
Zandakker Gilde Sint Jan Venray
wordt zondag ook geschoten om de
titel van burgerkoning.
De schutterij haalt ’s morgens haar
huidige koning thuis op voor de mis
van 9.30 uur in de Grote Kerk. Vanaf
14.00 uur mikken de leden op het koningschap
en strijden bezoekers om
de burgertitel bij zowel de jeugd als
volwassenen. Deelname is gratis.
Tevens worden de jubilarissen Pascal
de Klein en Bianca Krijnen-de
Klein (40 jaar lid) en Gwen Jacobs
(5 jaar) gehuldigd.
/www.setovera.nl
/www.viecuri.nl
link