Woensdag 23. 11. 2022 9
Samen met opa in
het Sinterklaasboek
kijken. Foto
Harry Seevens
WEEK IN BEELD
Paarden in Altweertheide.
Foto Annelies Gabriels
Winnaar
van de week
Ron Schetters
6466 BJ Kerkrade
>delimburger.nl/
viafoto
literaire hoek
Een bijzondere ontmoeting met Toon Hermans
Hij was een sterke waarnemer en hij
had een zeldzame eigenschap, synesthesie:
verwarring van de zintuigen.
Zo hoorde hij bijvoorbeeld noten
als kleuren.
Het oeuvre van Hermans is het resultaat
van wat er allemaal in zijn levenstrechter
is gestopt: de bittere
armoe die hij heeft geleden nadat
zijn vader diep was gevallen in de
bankierswereld van Sittard.
Echte Toon Hermans-kenners zullen
smullen van zijn teksten, zoals in
De nootmuskaatkolonel, Van de schaduw
en het licht, Verhalen uit mijn leven
en Toonboek.
Toonboek was het eerste boek uit
1968 waarin Hermans verhalen, gedichten
en illustraties combineerde.
Het werd de basis voor zijn verdere
werk als auteur en samensteller van
bundels met verhalen en gedichten.
Na Toonboek zouden nog zeker negentien
boeken, waaronder verzameld
werk, volgen. In zijn teksten
herkennen we de clown, maar ook
de filosoof, vaak met een sterk persoonlijk
en autobiografisch karakter.
Ze geven aardig wat stof om over te
praten, zoals zijn uitspraak, dat vanuit
het besef van de eigen hulpeloosheid
soms het verlangen ontstaat
om voor anderen iets te betekenen.
Laten we zijn levensmotto niet vergeten:
‘Ik kijk altijd naar de zon, dan
valt de schaduw achter mij.’
niet ooit gezegd: ‘Humor is overwonnen
droefheid’?
Zestien augustus 1973. Ik was 26
jaar. De straten in Sittard waren nog
warm van de vorige dag. Ik slenterde
in gedachten verzonken langs de
winkelpanden aan de Steenweg.
Een man met pretoogjes stond bij
een winkel. Hij keek me aan. „Vroeger
was hier toch een schoenmaker?
Ik krijg pijn aan mijn voeten als ik
een paar uur gelopen heb. Rietje
heeft ze gekocht. Ze koopt alles te
klein.”
„In de Putstraat is een schoenmaker.”
Hij knikte. We liepen samen verder.
Voor een speelgoedwinkel met hobbelpaardjes,
vliegers van gekleurd
papier en teddyberen bleef hij
staan. In de etalage plakte een meisje
de wielen aan een speelgoedautootje
vast. „Weet je dat ik hier nog
knikkers heb gekocht?”
„Knikkers?”, vroeg ik.
„Ja, dit is de winkel van Schutgens.
Vader Schutgens bibberde zo met
z’n rechterhand, dat ik die knikkers
zag bibberen in de glazen pot. En
toen hij ze voor me uittelde begon
mijn hand ook te bibberen. Ach, ik
had alles wel willen hebben, maar ik
kon alleen maar kleine dingetjes kopen.”
Hij tikte op de etalageruit. Het
meisje schrok daar zo van, dat ze onbedoeld
een zetje gaf aan het speelgoedautootje
dat over de kop sloeg,
en de wielen verloor. We lachten.
„Ik ga mijn jeugdherinneringen opschrijven”,
zei hij. „De mensen moeten
weten wat er in me omgaat. Ze
denken dat ik alleen maar grappen
maak. Toch is dat niet zo. Met vrienden
heb ik het soms over het omkijken
naar je eigen leven, het zien wat
achter je ligt. Want alles wat in je leven
gebeurt is belangrijk. Elk woord
is van betekenis. Het is donker waar
het donker moet zijn en licht waar
het licht moet zijn, zoals in een landschap,
waar niet één schaduw verkeerd
valt.” Hij veegde over zijn
voorhoofd met een boerenzakdoek.
„Wat een hitte zeg.”
Even later stonden we op het Marktplein.
Zijn handdruk was stevig, alsof
we elkaar al heel lang kenden.
„Hoe was je naam?”
„Niek. En u?”
„Toon.”
Dat verhaal ligt ver achter me. Maar
enkele weken geleden kwamen de
herinneringen aan zijn boeken weer
bovendrijven toen ik mijn archief
opschoonde. Want naast de vele gedichten
heeft hij ook verhalen geschreven.
De typetjes die hij beschreef
waren vaak underdogs, die
hun kwetsbaarheid op een komische
wijze etaleerden. Heeft Toon
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Niek Bremen over Toon
Hermans.
Toon Herrmans..
FFoottoo Reeddaaccttiieeaarrcchhiieeff
Dee Liimmbbuurrggeerr
Niek Bremen
REGIO