Woensdag 06. 03. 2024 REGIO 13
literaire hoek
De legende Hendrik van Veldeke
er dus deels een nieuw werk ontstaat.
De opdrachtgevers zijn zo goed als zeker
Agnes, gravin van Loon (1115-
1172) en een zekere Hessel. Die laatste
is kanunnik van het Servaaskapittel
in Maastricht, zeg maar de religieuze
leider in en rond de Servaaskerk.
Terwijl hij nog werkt aan zijn Servaasboek
moet Hendrik al de eerste
regels van zijn tweede werk, getiteld
Eneïde, hebben geschreven. Het is net
als zijn eersteling een herschepping
van een ander werk, namelijk de
Franse Roman d’Énéas, die weer is gebaseerd
op werk van Vergilius. Daarin
wordt de vlucht van de Romeinse
stamvader Aeneas vanuit Troje naar
Rome verplaatst naar de twaalfdeeeuwse
werkelijkheid.
Bizarre wending
De ontstaansgeschiedenis van dit
tweede boek krijgt een bizarre wending.
Als hij het werk in 1174 voor vier
vijfde af heeft, laat hij het aan gravin
Margarethe van Kleef lezen, de waarschijnlijke
opdrachtgeefster. Als zij
datzelfde jaar trouwt met landgraaf
Lodewijk III van Thüringen neemt ze
het manuscript mee naar zijn kasteel
de Wartburg, waarna het verdwijnt
om negen jaar later weer op te duiken.
Hendrik kan het dan pas afmaken.
In welke taal hij het schrijft, is onduidelijk
omdat er alleen Duitse afschriften
van zijn overgeleverd, maar
mogelijk is het een mengeling van
Maaslands en Duits. Reden voor de
Duitsers om Veldeke ook als een van
de eerste schrijvers in hun taal te
zien.
Het verdwijnen van het manuscript
voor Eneïde geeft Hendrik de gelegenheid
om het tweede deel van de
Sint Servaaslegende te schrijven.
Dat is klaar in 1183, hetzelfde jaar
waarin Eneïde weer opduikt. Uiteindelijk
is dat werk in 1190 gereed. Van
Veldeke is inmiddels een beroemd
man, mede doordat hij zogenoemde
minneliederen dicht. Het zijn eigenlijk
gewoon liefdesgedichten, waarvan
hij er waarschijnlijk vele tientallen
schrijft in het Maaslands. Dertig
ervan zijn bewaard gebleven.
Voortleven
Afgaande op het voorgaande en op
het feit dat hij de landgraaf van Thüringen
maar wat goed kent, zou je
zeggen dat hij meedoet aan de eerste
wedstrijd voor minnedichters die in
1206 op de Wartburg wordt gehouden.
Dat is niet het geval, wat kan betekenen
dat hij dan dood is. Een aanname
die wordt versterkt door enkele
regels in het door Wolffram van
Esschenbach rond 1200 geschreven
werk Parzival, waarin staat dat Veldeke
te vroeg gestorven is. Hij leeft
echter voort als de eerste schrijver in
het ‘Nederlands’.
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Adri Gorissen over
Hendrik van Veldeke.
Hij is beroemd als schrijver van de
Sint Servaaslegende, de eerste Nederlandstalige
literaire tekst, maar
zelf is Hendrik van Veldeke eveneens
een legende geworden. Er is eigenlijk
maar heel weinig over hem bekend,
en toch doen tal van verhalen over
zijn leven en werk de ronde.
Ik beperk me tot wat over hem vaststaat
of voor de hand ligt. Hendrik
van Veldeke is waarschijnlijk enkele
jaren vóór 1150 geboren in Veldeke,
een heerlijkheid bij Hasselt, destijds
een leengoed van de graven van Loon.
Gezien zijn schrijfvaardigheid en algemene
kennis heeft hij een goede opleiding
gehad en zal hij als ambtelijk
schrijver hebben gewerkt.
Opdrachtgevers
Veldeke moet rond 1170 zijn begonnen
met de vertaling van de door de
monnik Jocundus honderd jaar eerder
geschreven Actus Sancti Servatii
vanuit het Latijn naar een indertijd in
het Maasland gangbaar Nederlands.
Vertalen betekent in die tijd ook een
tekst veranderen en aanvullen, zodat
Portret Hendrik van Veldeke uit de ‘Codex Manesse’.
Archieffoto Publiek Domein
DOOR ADRI GORISSEN
‘Ieder kind verdient een verjaardagstaart’
Ook kunnen mensen aangeven of ze
de taart willen ophalen, of dat deze
bezorgd moet worden. „We hopen
echt dat mensen zich melden en gebruikmaken
van onze diensten, hoewel
we snappen dat het niet makkelijk
is om aan te geven dat je het financieel
niet breed hebt”, zegt Dorien.
„We helpen ontzettend graag.”
Het initiatief is pas enkele weken geleden
gestart en richt zich – voorlopig
– alleen op gezinnen uit de gemeente
Roerdalen. Inmiddels telt het team
naast Dorien en Wendy twee andere,
even enthousiaste dames die vanuit
hun eigen huis aan de slag gaan. „We
kunnen nu zo’n vier taarten per
maand bakken, die ten minste veertien
dagen van tevoren moeten worden
aangevraagd. Hopelijk kunnen
we ons team snel verder uitbreiden
met meer thuisbakkers en daardoor
meer gezinnen helpen. Ieder kind
verdient immers een mooie taart op
zijn of haar verjaardag.”
Interesse of meer info? Kijk op de Facebookpagina
Bakteam Roerdalen of stuur een mail
naar bakteamroerdalen@gmail.com.
Wie verjaart krijgt een taart. Toch?
Nou, niet altijd, want door omstandigheden
van uiteenlopende aard
is het lang niet in ieder gezin
vanzelfsprekend dat er bij een
kinderverjaardag een lekker stukje
gebak op tafel verschijnt. Het
Bakteam Roerdalen wil daar in
haar regio verandering in brengen.
Het initiatief komt van Dorien van
Meel uit Herkenbosch en Wendy
Jong uit Herten. Beiden zijn fervent
hobbybakker en staan regelmatig in
de keuken. Daar wordt de kennis die
in de loop der jaren tijdens diverse
cursussen en trainingen is opgedaan,
omgezet in de lekkerste taarten, cup
cakes en andere lekkernijen. „Ik bak
sowieso altijd iets voor de verjaardag
van mijn kleinkinderen”, vertelt Dorien.
Lachend: „Die reageren altijd
heel enthousiast op oma’s creaties.”
Maar helaas is niet iedereen in de gelukkige
omstandigheid om bij een
kinderfeestje een taart of vlaai op tafel
te kunnen zetten. Terwijl zo’n zoete
lekkernij toch eigenlijk niet mag
ontbreken op zo’n feestelijke dag. Er
zijn nog een heleboel gezinnen waar
zo’n traktatie er financieel gewoon
niet inzit, weten Dorien en Wendy.
„Niet iedereen kan bovendien zelf
bakken, en in de winkel of bij de bakker
betaal je al gauw enkele tientjes
voor een taart.”
Het Bakteam Roerdalen, dat goede
LIMBURG
Verhalen uit de provincie
Door Rob van Deurzen
Voor u geselecteerd!
Op deze pagina presenteert de
redactie van VIA opmerkelijke
verhalen uit Limburg
Wendy Jong (rechts) en Dorien van Meel, initiatiefneemsters van het Bakteam Roerdalen. Foto louisa vergozisi
contacten heeft met het Sociaal
Team van de gemeente en sinds begin
dit jaar actief is, springt in de bres
voor gezinnen die het financieel wat
moeilijker hebben. „Kortweg komt
het erop neer dat wij geheel belangeloos
een mooie verjaardagstaart bakken
voor kinderen waarvan de ouders
of verzorgers daar niet zelf voor
kunnen zorgen”, legt Dorien het concept
uit.
Middels een formulier op de Facebookpagina
kan de taart worden aangevraagd.
„Mensen kunnen daarop
naast de naam en leeftijd van het kind
ook aangeven wat de hobby’s zijn, in
welke kleur ze de taart willen hebben,
met welke decoratie en in welke
smaak. Er kan gekozen worden uit
een drietal formaten”, vertelt Wendy.
link