Woensdag 27. 03. 2024 13
literaire hoek
Schrijver Niek Bremen laat denkwerk na
SPORT
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Ton van Reen over Niek
Bremen.
REGIO
‘Afhaken staat niet in mijn vocabulaire’
het jaar daarna opnieuw in te schrijven.
„Ik liep met mijn zwager. Hij leerde
me de lange tocht goed te volbrengen
door niet te hard van start te
gaan, en het tempo rustig op te bouwen.”
Wetzels kreeg de smaak te pakken.
„Als het virus je pakt, dan blijf je
gaan.” De schoenen die hij destijds
droeg zijn niet te vergelijken met de
wandelschoenen van nu. „In de beginjaren
liep ik op veiligheidsschoenen,
van die zware exemplaren.”
Een afgescheurde pees in zijn voet
kan hem niet deren: Jacques
Wetzels (78) uit Neer voegt zich op
paaszaterdag bij het selecte
groepje dat voor de vijftigste keer
de Kennedy-Mars Sittard heeft
gewandeld. „Afhaken staat niet in
mijn vocabulaire.’
Door Sjak Planthof
„Ik loop nu langs het kanaal. Een
beetje eentonig, maar ik maak wel kilometers.”
Jacques Wetzels staat de
verslaggever wandelend telefonisch
te woord, geluid van knisperend
grind op de achtergrond.
Wetzels (78), afkomstig uit Guttecoven,
maar sinds zijn trouwen wonend
in Neer, bereidt zich voor op de 59ste
editie van de Kennedy-Mars die zaterdag
om 5 uur ’s ochtends vanaf de
Markt in Sittard van start gaat. Het is
zijn vijftigste deelname. „Ik ga door
zolang het kan, maar ik moet wel
meer trainen dan voorheen.” Hij is de
vijfde deelnemer die deze mijlpaal
dan heeft volbracht.
Zijn vuurdoop was in 1969. „Vrienden
deden mee. Ik was 25 en had nooit
meer dan vijf kilometer gewandeld,
maar wilde het proberen.” Hij herinnert
zich de tachtig kilometer als een
helletocht. „Wind, hagel, sneeuw, de
hele dag. Op het eind trok Onze Lieve
Heer de sluizen helemaal open. Toen
ik thuis kwam zei mijn moeder: waar
ben jij geweest?”
Het weerhield hem er niet van zich
Jacques Wetzels in training op de brug bij Wessem voor de tocht van zaterdag 30 maart. Foto Louisa Vergozisi
Vele deelnames later liep hij de mars
in een persoonlijke record van 10 uur
en 27 minuten. „Met mijn zoon, nog
net voor zijn vijftigste.” Zes van Wetzels’
negen broers en zussen hebben
meerdere jaren meegewandeld. „Ik
liep veel samen met mijn tweelingbroer.
Hij is om gezondheidsredenen
na negentien edities gestopt.”
De kinderen van Wetzels kregen het
wandelen met de paplepel ingegoten.
„Op vakantie, in de bergen.” Twee
dochters liepen de mars ook, vijftien
en drie keer. „Bij mij staat afhaken
niet in mijn vocabulaire.” Zijn jongste
dochter liep een paar keer de Swentibold
Mars van veertig kilimeter. „Ze
stond bij mijn 45ste keer wel met een
bord aan de finish.” Zijn enige zoon
verbaasde iedereen.
„Als tienjarige wilde hij meedoen. Hij
heeft ‘m volbracht, en verbrak als zestienjarige
het familierecord van 9 uur
en 43 minuten. Dat werd voor mij onbereikbaar.
Toen hij in Delft ging studeren,
stopte hij.” Deze zaterdag
loopt Wetzels met zijn schoonzoon
(twintigste keer) en kleinzoon (derde
keer).
De fervente wandelaar deed zes keer
niet mee. „Dat was wegens onze
trouwdag, tijdens een verbouwing en
bij de geboorte van onze zoon, de dag
voor de mars.” Twee marsen vervielen
tijdens corona, en eentje vanwege
de varkenspest.
Terwijl de jubilaris de verslaggever al
wandelend spreekt, wordt het gesprek
onderbroken door begroetingen.
„Ja, dat krijg je als je regelmatig
traint. Als ik straks thuiskom, heb ik
er weer twintig kilometer opzitten.
Met een brace, vanwege een gescheurde
pees in mijn voet. Geen
centje pijn. Ik heb er vertrouwen in.”
REGIO
Limburg die de kinderen in huis namen.
(Over wat er gebeurde in de
Hollandsche Schouwburg is nu de
tv-serie De Joodse Raad op de buis.)
Wat onbesproken bleef
Het derde boek van Niek Bremen is
bijna klaar. Twee dagen voor zijn
dood heeft hij de drukproeven nog
ingezien. De presentatie vindt binnenkort
plaats. Helaas zonder Niek.
Een van de personages in het boek
met de titel Wat onbesproken bleef is
de vader van de hoofdpersoon, een
man die het zwijgen boven het spreken
verkiest. Tenminste, tot zijn
Duitse vrienden op bezoek komen
om te drinken, en het Horst-Wessellied
te zingen. Even lijkt de vader
dan een ander, maar als de zoon
over de oorlog en de dood van zijn
Joodse moeder wil praten stuit hij
op stilzwijgen bij de vader. De vader
die in de oorlog Duits soldaat is geweest.
In dit boek beschrijft Niek Bremen
eigenlijk al die mensen die de oorlog
hebben meegemaakt en daarna
door moesten leven. In stilte gehuld,
met een hoofd vol vreselijke herinneringen.
tie van het leven van het Joodse
meisje Dini Wolff uit Sittard. Als
stadsgids in Sittard stuit hij op een
stolperstein met haar naam voor
het huis aan de Putstraat waar zij
heeft gewoond en waar zij is weggevoerd,
naar haar dood. Door de
Duitsers. Hij, de stadsgids, raakt
haar beeld niet meer kwijt, hij wil
meer over haar weten, zoekt in het
gemeente-archief naar wat er nog
over haar bekend is en vindt ook nog
een levende getuige die met Dini bevriend
is geweest. Niek schrijft het
levensverhaal van Dini Wolff uit Sittard
op. Hij geeft haar een stem.
Maar hij durft ook de harde vraag te
stellen: waarom liet bijna iedereen
toe dat Joodse landgenoten, maar
ook Sinti en Roma, gedeporteerd
werden naar de concentratiekampen,
hun dood tegemoet? Hij vroeg
zich herhaaldelijk af: had dan niemand
in Sittard Dini en haar familie
kunnen redden?
Natuurlijk waren er wel mensen die
Joden hebben gered, zoals Hanna
van de Voort, een jonge kraamverzorgster
uit Tienray. Hanna heeft
123 Joodse kinderen uit treinen
naar Duitsland gered, ze waren
weggesmokkeld uit de Hollandsche
Schouwburg in Amsterdam. Ze
kreeg hulp van haar moeder Marie
en de jonge student Nico Dohmen,
ook een held. En van de mensen in
Schrijver Niek Bremen uit Sittard
stierf op 14 maart jongstleden, 76
jaar oud. Als literair schrijver was
hij een laatbloeier. Hij begon er pas
mee na zijn pensioen. Het eerste
wat mij van hem onder ogen kwam
waren de korte verhalen die hij
schreef in de bundel Uit & Thuis in
Sittard die hij in 2018 uitgaf, samen
met zijn schrijversvrienden Peter
van Deursen en Wim Kallen. In 2019
debuteerde hij met de roman Bang
voor de liefde. Het is het aangrijpende
verhaal over het traumatische
naoorlogse verleden van Andreas,
een jongen die na de oorlog opgroeit
in een Duits gezin.
Met dit eerste boek staat het hoofdthema
van Niek vast. De oorlog.
Duitsland. Verraad. Jodenvervolging.
Vooral: waarom liet bijna iedereen
toe dat onze Joodse Nederlanders
werden gedeporteerd naar
de vernietigingskampen?
Wat ons raakt
Het titelverhaal in de verhalenbundel
Wat ons raakt is een reconstruc-
Niek Bremen.
Archieffoto
Ermindo Armino
DOOR TON VAN REEN