10 Woensdag 01. 11. 2023
literaire hoek
Het Theater der herinneringen
Héérl k herfst!
Ontdek de leukste uitjes van Limburg
1.250+ servicepunten
GRATIS af te halen
Lees digitaal via uittipslimburg.nl/krant
REGIO
Het Theater der herinneringen van
Heerlenaar Peter Lenssen is de
schurende titel van diens jongste
roman. De hoofdpersoon Meryem
zoekt in de Vlaamse Westhoek,
waar elke vierkante meter grond
stille getuige is van het bloedige drama
van 1914-1918, naar antwoorden
op vragen over Peter, de gesneuvelde
zoon van Käthe Kollwitz. Verhalen,
onverwachte ontmoetingen,
foto’s, bezoeken aan musea en militaire
begraafplaatsen trekken Meryem
bijna letterlijk WO I in. Door
haar intense belangstelling voor het
leven en werk, de gedachten- en gevoelswereld
van moeder Kollwitz
wordt Meryem ook haast lijfelijk
WO II in gezogen. Op de achtergrond
spelen hedendaagse vluchtelingenproblematiek,
vreemdelingenhaat
en opkomend nationalisme:
voedingsbodems voor een
dreigende WO III.
Onmachtig verdriet
De Duitse grafische kunstenares en
beeldhouwster Käthe Kollwitz
(1867 - 1945) is met haar opvattingen
over kunst, politiek en maatschappij
haar tijd vooruit. Peter is net als
zijn ouders fel gekant tegen het oude
regime dat een klassenmaatschappij
in stand houdt. Wat bezielt hem
zich desondanks met een stel vrienden
vrijwillig aan te melden bij het
Duitse leger? Hij is de eerste van het
groepje die sneuvelt. Zijn ouders
zijn ontroostbaar, ook omdat hun
oudste, dienstplichtige zoon al in
het leger moet. Om haar onmachtige
verdriet te temperen maakt Käthe
Kollwitz twee beelden van een
treurend ouderpaar, een moeizaam
scheppingsproces van vele jaren vol
tegenspoed. Deze beroemde beelden
op het oorlogskerkhof van Vladslo
(B), zijn het uiteindelijke doel
van Meryems zoektocht.
Als ze weer thuis is, krijgt Meryem
bericht uit Berlijn dat haar vader in
coma ligt en in een ziekenhuis is opgenomen.
Haar moeder is al overleden.
Ze keert terug naar de stad
waar ze als kind met haar ouders
vanuit Istanbul naartoe is gevlucht.
Met een hoofd vol vragen, onvoorbereid,
door de omstandigheden gedwongen,
gaat ze op zoek naar een
deel van haar verleden en dat van
haar ouders, waar ze eigenlijk niets
vanaf weet. Ze heeft er zelfs nooit
naar gevraagd, er nooit echt over
nagedacht. Dat vervult haar met
schaamte en wroeging, nu ze zich
realiseert hoezeer ze haar ouders
teleurgesteld heeft. Op zoek naar
antwoorden snuffelt ze rond in de
boekenkasten van haar vader,
opent een doos met documenten.
Zo vindt ze, feiten en veronderstellingen
combinerend, een antwoord
op de vragen rond het plotselinge
vertrek van het gezin uit Istanbul en
het verbroken contact met de achtergebleven
familie.
Anti-oorlogsroman
Peter Lenssen neemt de lezer onweerstaanbaar
mee in Meryems gedachtenuniversum.
Hij formuleert
haar gevoelens, observaties en herinneringen
met grote precisie en
een bewonderenswaardig inlevingsvermogen.
Zijn weergave van
historische feiten is geen doel, maar
een excellent middel om in woorden
een waarachtige Meryem te creëren,
zoals haar idool Käthe Kollwitz
die ook in steen geschapen zou kunnen
hebben. Onlangs kondigde de
auteur aan een anti-oorlogsroman
te willen schrijven. Wat mij betreft is
hij daarin al cum laude geslaagd met
Het theater der herinneringen.
Wurgend mooie literatuur.
‘Het Theater der herinneringen’, Peter Lenssen,
In de Knipscheer, Haarlem 2023.
In de Literaire Hoek besteden
verschillende Limburgse auteurs,
verenigd in de Werkgroep Limburgse
Schrijvers, wekelijks aandacht
aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Frits Criens over het
nieuwe boek van Peter Lenssen.
Peter Lenssen.
Foto Privéarchief
DOOR FRITS CRIENS