Gezond in zorgnetlimburg.nl/ontdekdezorg
6
Humanere zorg voor
tbs-patiënten in crisis
Tbs-kliniek De
Rooyse Wissel in
Oostrum bouwt
momenteel een
forensische
high intensive
care (FHIC) met
beveiligingsniveau
4, de eerste in
Nederland.
Op die
afdeling kan de
kliniek patiënten
met een crisis
straks humanere
hulp geven dan
in de huidige
separeerruimtes
mogelijk is.
Toch stellen de
sociotherapeuten
van De Rooyse
Wissel zich op de
separeergang ook
nu al zo menselijk
mogelijk op.
Honderdzestig
mannen,
voornamelijk
tbs-patiënten,
werken in
De Rooyse
Wissel in het Venrayse kerkdorp
Oostrum dagelijks aan hun
terugkeer in de maatschappij.
De patiënten hebben in ieder
geval twee dingen met elkaar
gemeen: allemaal lijden ze aan
een psychiatrische stoornis en
hun behandeling verloopt met
vallen en opstaan. Dat ‘vallen’
kan inhouden dat ze in een crisis
belanden en dan bijvoorbeeld
psychotisch of agressief worden.
In de regel kunnen ze dan niet
op de afdeling blijven, omdat ze
daar in die toestand een gevaar
kunnen vormen voor de medewerkers,
voor andere patiënten
of voor zichzelf.
Kille kamers
Voor patiënten die in een ernstige
crisis verkeren heeft De Rooyse
Wissel momenteel een gang met
acht separeerkamers. In die kille
kale kamers kunnen patiënten op
verschillende niveaus afgezonderd
worden. Verslechtert hun
toestand, dan kan de kliniek het
beveiligingsniveau opschalen.
Gaan ze vooruit, dan wordt het
beveiligingsniveau stapsgewijs
afgebouwd, totdat ze weer naar
een van de veertien reguliere afdelingen
gaan en de behandeling
kunnen voortzetten.
De Rooyse Wissel vindt de
separeerruimtes, maar zeker ook
de traditionele behandeling van
de patiënten tijdens een crisis
niet meer van deze tijd. Manager
Jessica Glomb: „Eigenlijk kun je
zeggen dat we de patiënten in een
crisis lange tijd hebben gestraft
door hen af te zonderen en hen
vervolgens – buiten de zeven
wettelijk verplichte dagelijkse
contactmomenten – min of meer
aan hun lot over te laten totdat
de crisis voorbij is.”
Onderzoek en ervaringen in
Scandinavië tonen aan dat
gesepareerde patiënten sneller
en beter stabiliseren wanneer de
hulpverleners tijdens een crisis
contact met hen proberen te
houden. Contact en humaniteit
staan centraal bij forensic high
intensive care ofwel FHIC.
Op een FHIC-afdeling kunnen
forensische patiënten die in (dreigende)
crisis verkeren tijdelijk
worden opgenomen. Dit kunnen
patiënten van De Rooyse Wissel
zijn, maar ook patiënten vanuit
andere (zorg)instellingen. Het
doel is de patiënt te stabiliseren
zodat deze weer terug kan naar
zijn eigen afdeling of woonsetting.
Dit gebeurt in een open leef- en
werkklimaat. De behandeling is
gericht op contact, ondersteuning,
groei en het voorkomen
van repressie. De kern is het
opbouwen en behouden van contact:
juist in het contact met de
patiënt ontstaat veiligheid voor
de patiënt en de omgeving.
Straffen
Dat contact kan in de nieuwe situatie
op verschillende manieren
tot stand komen. Als de behandelaars
direct contact als te risicovol
inschatten, bieden camera’s
en beeldschermen uitkomst. Ook
ramen van veiligheidsglas komen
straks humaner over dan de
deuren met luikjes die de patiënt
en de behandelaar nu van elkaar
scheiden. „Door zo’n luikje praten
is toch anders dan dat je elkaar
kunt zien. Zo’n luikje associeer
je direct met straffen, terwijl wij
de patiënt in crisis juist willen
helpen”, zegt de manager.
Tegen die achtergrond zullen
de nieuwe separeerruimtes er
ook vriendelijker uitzien dan nu
het geval is. Zachte kleuren en
ronde vormen moeten daaraan
bijdragen. Heel veel meer is niet
mogelijk, omdat patiënten juist
tijdens een crisis niet te veel
prikkels mogen krijgen.
Binnen de beperkingen van de
huidige separeergang probeert
De Rooyse Wissel nu al langzaam
maar zeker volgens de FHIC-methode
te werken. Jessica: „Een
maand of acht geleden hebben
we besloten om niet te wachten
op een gebouw, de nieuwe
FHIC-afdeling, maar nu al proberen
zoveel mogelijk te werken
op basis van het FHIC-gedachtegoed.
We hebben de deuren en
wanden van de separeerruimtes
een zachte kleur gegeven om de
sfeer wat te verzachten. En binnen
de mogelijkheden proberen
we nu al zoveel mogelijk contact
te zoeken tijdens het verblijf op
de separeergang. Verder schalen
we het beveiligingsniveau sneller
terug als dat verantwoord is.
Daarnaast schreven de regels
voorheen voor dat we de deur
van een separeerruimte van het
hoogte beveiligingsniveau met
een team van zes medewerkers
moesten openen, maar zo’n
overmacht kan een patiënt juist
ook extra prikkelen. Nu kijken we
of in bepaalde situaties, mits verantwoord,
twee medewerkers en
twee collega’s op de achtergrond
voldoende zijn. Zeker, dat geeft
risico’s, maar het geeft ook risico’s
als je daar met zes mensen
gaat staan. Vanzelfsprekend staat
de veiligheid van de medewerkers
en van de patiënt voorop.”
Spannend
Inge Rijnders, die straks deel
gaat uitmaken van het FHICteam,
ziet de nieuwe manier van
werken als een uitdaging. „Ook al
ben ik volledig voorstander van
een humanere benadering van
gesepareerde patiënten, het zal
best af en toe een keer spannend
zijn. Maar dat is het nu ook, dat
is inherent aan het werk.”
Sociotherapeuten van het FHICteam
krijgen speciale trainingen
om zich voor te bereiden op het
contact met patiënten in een crisis.
Jessica: „Juist in die toestand
kunnen patiënten gaan schelden,
agressief reageren en over je
grenzen gaan. Dan is het natuurlijk
extra lastig om in contact
te blijven. Een gespecialiseerde
training is dan geen overbodige
luxe.”
Meet&Greet
De Rooyse Wissel is altijd op zoek naar sociotherapeuten. Ben je
daarin geïnteresseerd, kijk dan op www.derooysewissel.nl. Ook
kun je de Meet&Greet-bijeenkomst bezoeken die De Rooyse Wissel
organiseert op 17 maart van 17 tot 20 uur. Ook daarover staat
meer informatie op de genoemde website.
Tekst: John Huijs
Beeld: De Rooyse Wissel
Inge Rijnders in contact met een tbs-patiënt
Jessica Glomb en Inge Rijnders
/ontdekdezorg
/www.derooysewissel.nl