Opgroeien in Limburg 11
eenoudergezin
Kinderen in aanraking brengen met cultuur is belangrijk. Door te leren over, door en met cultuur ontdekken kinderen het plezier
en de verwondering die cultuur je laat beleven. En daar hebben ze hun hele leven profijt van. In Limburg doet ongeveer
75 procent van alle basisscholen mee aan het landelijk programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Het Huis voor de Kunsten
Limburg ondersteunt ze daarbij.
Anders leren kijken door cultuur
Leerkrachten van basisschool Sint Dionysius wilden
hun leerlingen laten kennismaken met de geschiedenis
en het culturele erfgoed van de eigen regio. Samen
met kasteel Hoensbroek & ‘Sjtichting Genealogiek
Sjènne’ kozen ze voor de bovenbouw ‘De Bokkenrijders’
als thema van een schoolbreed project. De leerlingen
kregen geschiedenislessen, bekeken een film
en brachten een bezoek aan kasteel Terborgh en het
Fabritiushuis. Zo beleefden ze de geschiedenis van de
Bokkenrijders van dichtbij.
Het is een voorbeeld dat Hanneke Suilen-Hendriks,
adviseur cultuureducatie & muziek bij het Huis voor de
Kunsten Limburg, aanhaalt om duidelijk te maken wat
cultuureducatie eigenlijk betekent. “Kunst en cultuur
worden soms nog steeds linkse hobby’s genoemd,
maar dat is absoluut niet zo. Het is belangrijk om
kinderen te laten kennismaken met zaken als beeldende
kunst, drama, muziek, erfgoed, film en fotografie.
Pas als je iets kent, kun je er iets mee doen. Sommige
kinderen zijn meteen gegrepen of blijken talent te
hebben voor een discipline, anderen zijn op het eerste
gezicht misschien minder enthousiast. Dat geeft niet,
want je steekt er altijd iets van op. Cultuur laat kinderen
nadenken over het leven, het maakt hen klaar voor de
toekomst.”
Daarbij gaat het helemaal niet alleen om hoogdravende
kunst, aldus Hanneke. “Kinderen wordt bijvoorbeeld
gevraagd een tekening te maken en vervolgens
te vertellen wat ze zien in de tekeningen van hun
klasgenoten. Door daar over na te denken en te
verwoorden wat ze belangrijk vinden, groeien
ze uit tot kritische en creatieve volwassenen.”
Kunst leert kinderen bovendien om
te durven voelen, om los te komen uit
je hoofd. “Dat maakt dat je anders naar
dingen gaat kijken. Het resultaat is dat
leerkrachten onvermoede kanten van hun
leerlingen leren kennen. Op momenten
dat het wat moeilijker gaat, kunnen ze daar
gebruik van maken. Soms hebben kinderen
ook zo veel aanleg en interesse in bijvoorbeeld
muziek, dat ze doorstromen naar een naschools
programma of naar een muziekvereniging in de buurt.
Dat is weliswaar niet het hoofddoel van de regeling
Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK), maar wel een
mooie bijvangst.”
Het landelijke programma wordt in Limburg gedragen
door 6 ‘penvoerders’. Dat zijn kunstencentra in de
regio Venlo, Midden-Limburg, Sittard-Geleen, Heerlen
Parkstad en Maastricht-Heuvelland. Samen met de
aangesloten scholen en tal van culturele instellingen
geven ze op hun eigen manier uitvoering aan Cultuureducatie
met Kwaliteit. Hanneke: “De penvoerders
praten met de scholen en met onder anderen partijen
als PhilZuid, theatergezelschap Het Laagland of dansgezelschap
Sally. Gezamenlijk kijken ze waar ze de
juiste aansluiting kunnen vinden en hoe ze dat verder
invullen.”
Een geslaagd voorbeeld vindt Hanneke de Oekraïne
school in Weert, waar veertig kinderen worden
voorbereid op een goede start in Nederland. Om te
kunnen instromen in het reguliere basisonderwijs is het
belangrijk dat zij zich veilig en op hun gemak voelen en
snel de Nederlandse taal leren. En hoe gaat dat makkelijker
dan door middel van muziek, dans en beeldende
vorming. De eerste cultuurlessen behandelden het
thema ‘verjaardag’. De kinderen leerden
‘Lang zal hij leven’ zingen, maakten
met de dansdocent een slingerdans
en kleiden een potje
met daarop hun naam en
geboortedatum, waar ze op hun verjaardag een kaarsje
in laten branden. “Niet alleen spatte het plezier er tijdens
de lessen vanaf, ook maken de leerlingen sneller
verbinding met elkaar, krijgen ze meer zelfvertrouwen
en pikken ze het Nederlands spelenderwijs op.”
Het Huis voor de Kunsten Limburg heeft bij het programma
CmK een ondersteunende, verbindende en
adviserende rol. “We delen onze kennis met de penvoerders,
pakken samen programma’s op en bieden
zzp’ers in de culturele sector workshops aan, zodat zij
zich meer senang voelen als ze voor de klas staan. In
dat kader hebben we ook een meester-gezeltraject van
zes weken. Daarnaast hebben we een begin gemaakt
met een zzp-database. Scholen of culturele centra
kunnen daar zelfstandige kunstvakdocenten vinden die
‘CmK-proof’ zijn.”
Afgelopen voorjaar organiseerde het Huis voor de Kunsten
Limburg een inspiratie-ochtend voor het speciaal
onderwijs. In het kader van het landelijk programma
MuziekAkkoord Speciaal Onderwijs kregen 38 speciaal
onderwijsscholen een instrumentenpakket ter waarde
van 400 euro. Inmiddels is er een samenwerking met
het Fonds Muziek Dominique, dat zich inzet voor de
ontwikkeling van muziekonderwijs in het speciaal onderwijs.
“De insteek is om groepsleerkrachten te scholen
op muziekgebied. Dat gaan we samen doen met de
Nieuwste Pabo van Fontys en Zuyd en het Conservatorium
Maastricht. Het is de bedoeling dat het speciaal
onderwijs hier in het volgend schooljaar gebruik van
kan maken. Zo verankeren we ook daar kunst en cultuur.
Als we alles op een rijtje zetten, doen we het qua
cultuureducatie in Limburg eigenlijk best goed.”
Onderbouwleerlingen van basisschool Dionysius
uit Schinnen deden mee aan het project ‘Kastelen,
Jonkvrouwen en Ridders’.
“Cultuur laat kinderen nadenken
over het leven, het maakt hen
klaar voor de toekomst”
Tekst: Meyke Houben
Beeld: Basisschool Dionysius Schinnen