4 Opgroeien in Limburg
De Nederlandse en kraakt door en een is één dankzij is nóg daarvoor genoeg programma terrein opvang.
Een pedagogische basis voor de toekomst
Reflecteren, spiegelen, anticiperen. Zo stoomt Fontys Pedagogiek (Sittard) haar studenten klaar voor de veelzijdige uitdagingen
in het onderwijs, de jeugdzorg en kinderopvang. “Wij maken het verschil voor onze studenten én het werkveld waarin zij
Een lerarentekort. Prestatiedruk onder studenten.
Motivatie- en concentratieproblemen onder jongeren,
onder meer door overmatig telefoongebruik in de klas.
Zomaar een greep uit de uitdagingen waar studenten
van de lerarenopleiding Pedagogiek eenmaal in het
werkveld mee te maken krijgen. Want hoe voorkom je
dat je straks over je eigen grenzen gaat en onder de
werkdruk bezwijkt? En hoe houd je jouw doelgroep
betrokken bij de les(stof) als zij alleen maar op hun
smartphone zitten?
Het voornaamste probleem waar het grootste deel
van de studenten na hun voltijdopleiding Pedagogiek,
deeltijdopleiding Pedagogiek, lerarenopleiding Pedagogiek
of opleiding Ad PEP (Associate Degree Pedagogisch
Educatief Professional) mee te maken zal krijgen:
het personeelstekort in het onderwijs, de jeugdzorg en
kinderopvang. Deze zal de komende jaren hoogstwaarschijnlijk
verder toenemen; zeker als de kinderopvang
mogelijk gratis wordt. Er wordt dus steeds meer een
beroep gedaan op studenten die in het werkveld aan
de slag gaan of er al actief zijn.
“Met name op het gebied van zelfstandigheid”, merkt
Ad PEP-coördinator Joep Wolters. “Studenten hebben
een groot verantwoordelijkheidsgevoel — vooral
richting de leerlingen in de klas of de kinderen in de
opvang. Ze willen zo veel mogelijk aanwezig zijn en zo
goed mogelijk presteren omdat ze bijvoorbeeld nog
geen vast contract hebben en tegelijkertijd het leven
om hen heen alsmaar duurder wordt. Ze voelen zich
steeds vaker geneigd ‘ja’ te zeggen tegen een toenemend
aantal taken, daar waar ‘nee’ verstandiger zou zijn.
Wij merken dat studenten soms moeite hebben met het
aangeven van hun grenzen en als gevolg uitvallen door
ziekte. Daar ligt voor ons een grote uitdaging.”
Reflecteren en anticiperen
De werkstress en prestatiedruk wordt bij de pedagogiekopleidingen
met name aangepakt middels reflectie.
“Elk semester bekijken we: waar kom je vandaan?
Waar sta je ten opzichte van wat je zou moeten kunnen?
En waar wil je, met alles dat er speelt, naartoe?
We gaan persoonlijke trajecten met de studenten
aan, vragen wat zíj nodig hebben en waar zíj in willen
groeien”, vertelt Lonneke Frijns, docent sociologie in de
voltijdopleiding Pedagogiek. “We willen geen robots
afleveren die simpelweg het werk uitvoeren, maar professionals
die hun eigen kwaliteiten en grenzen kennen
en die ook durven aan te geven. Dat vergt veel reflecteren,
spiegelen, feedback geven. Zo leren de studenten
niet alleen zichzelf kennen, maar ook hun meerwaarde
in het werkveld.”
Reflectie heeft ook in de praktijk een grote meerwaarde.
“De studenten komen in een werkveld terecht waar
de vraag heerst: is het goed wat ik doe? En over wat
goed is, valt altijd te discussiëren”, zegt Joep. “Wat
voor het ene kind goed is, hoeft namelijk niet goed te
zijn voor een ander. Dan komt reflectie dus van pas.
Reflecteren doe je niet alleen, maar vooral samen met
je collega’s. Je werkt samen om er samen te kunnen
zijn voor je doelgroep en het netwerk, om samen een
pedagogische relatie met hen aan te gaan.”
Het personeelstekort in het onderwijs, de jeugdzorg
en kinderopvang vergt ook flexibiliteit. Het kan namelijk
zomaar gebeuren dat een collega uitvalt en dat jij
een klas of groep moet overnemen. Een andere klas
of groep dan jij misschien gewend bent. “Wij zorgen er
daarom voor dat onze studenten breed inzetbaar zijn”,
zegt Monique Eradus, coördinator van de lerarenopleiding
Pedagogiek. “We leren onze studenten te anticiperen
op de doelgroep die zij voor zich hebben én de
maatschappelijke uitdagingen waar deze doelgroep
voor staat — net zoals wij als opleiding moeten anticiperen
op de uitdagingen waar onze studenten vandaag
de dag mee te maken hebben. Wij geven het goede
voorbeeld zodat zij straks voor hun doelgroep ook het
goede voorbeeld kunnen zijn.”
Toekomstplannen
Het breed opleiden van studenten wordt de komende
jaren binnen Fontys verder vormgegeven. Vanaf 2025
worden alle lerarenopleidingen van Fontys overgebracht
naar een nieuw instituut dat ‘Fontys Educatie’
gaat heten. Toekomstig leraren worden onder één dak
breed opgeleid middels een universele lerarenbasis,
een vakspecifieke opleiding en ruimte voor profilering.
Zo’n verandering is nodig, vindt Monique. “We neigen
naar een enorm lerarentekort in zowel het mbo als
primair en voortgezet onderwijs, dus is er steeds meer
behoefte aan een professionele, breed toepasbare basis.
Pedagogiek zal dan als tweede bevoegdheid voor
heel veel studenten, of ze nou leraar worden op een
basisschool of in het voortgezet onderwijs en ongeacht
het vak dat zij zullen geven, waardevol zijn.”
De stap is tekenend voor de ambities van Fontys, zegt
Monique. “We blijven als Fontys inspelen op maatschappelijke
ontwikkelingen. We wachten niet af, maar
grijpen kansen zodra we die zien.”
“Ik heb écht het gevoel dat wat wij aan het doen zijn
het juiste is”, voegt Lonneke toe. “Dat wij hier met onze
opleidingen een verschil maken. Voor onze studenten,
maar ook voor het werkveld waarin zij aan de slag
gaan.”
Naast de Ad-opleiding biedt Fontys Pedagogiek in
Sittard ook de volgende bacheloropleidingen aan: Pedagogiek
& Leraar Pedagogiek, zowel in voltijd als in
deeltijd. Je kunt niet alleen in Sittard terecht voor bovenstaande
opleidingen, maar ook in Eindhoven, Tilburg
en Den Bosch.
Kijk ook eens op: www.fontys.nl/pedagogiek
aan de slag gaan.”
Joep Wolters, Monique Eradus en Lonneke Frijns
“We willen professionals
afleveren die hun eigen kwaliteiten
en grenzen kennen en die ook
durven aan te geven”
Tekst: Jeffrey Steijns
Beeld: Petra Niessen